Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Joodse begraafplaats: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
k (cat toegevoegd)
(46 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
'''Het Jodenkerkhof''' aan de [[Zeddamseweg 's-Heerenberg|Zeddamseweg]] in [['s-Heerenberg]] komt al voor op de kaart van Van Deventer. Het kerkhof is een gemeentelijk [[monumenten|monument]].
+
== De joodse begraafplaats ==
<br/>De 22 hoofdzakelijk rechtopstaande stenen zijn alle gericht naar het oosten. De oudste stenen hebben alleen Hebreeuwse tekst, de latere stenen vaak zowel Hebreeuwse als een Nederlandse tekst. Bij de bouw van de [[Brandweer|brandweerkazerne]] zijn de grafstenen die hier lagen, verplaatst. Tot die tijd stond er ook een Metaherhuisje, ook wel Bet Tohorah genoemd, waar de rituele lijkwassing plaatsvond. Dit is nu verdwenen.
+
[[Bestand: Jodenkerkhof 19110815 NBvhN.jpg|thumb|right|400px|'''Uit het ''Nieuwsblad van het Noorden'' van 15 augustus [[1911]].'''<br>Klik op de afbeelding voor en vergroting.]]De '''joodse begraafplaats''' aan de [[Zeddamseweg 's-Heerenberg|Zeddamseweg]] in [['s-Heerenberg]] is omstreeks [[1752]] in gebruik genomen. Dit jaartal wordt genoemd in een rechtbankverslag uit [[1765]]. Het kerkhof is een gemeentelijk [[monumenten|monument]].
<br/>Na de [[Tweede Wereldoorlog]] was het voor de resterende joodse gemeenschap in Nederland geen haalbare kaart om hun ongeveer 250 begraafplaatsen goed te onderhouden. Ook in de [[gemeente Bergh]] niet.
 
<br/>Nu is het een goede joodse gewoonte om ook iets aan te bieden, als je iets vraagt. En er was iets bijzonders aan te bieden in ruil voor het onderhoud van de begraafplaats. Althans dit was de gedachte bij de Israelitische gemeente in [[Doetinchem]] waaronder 's-Heerenberg viel.
 
<br/>Men stelde de gemeente per brief voor om in ruil voor het onderhoud van de begraafplaats het laatste aantoonbare bezit van de joodse gemeente van 's-Heerenberg dat uit de [[synagoge]] afkomstig was, als geschenk te willen aanvaarden. "Omdat", zo schreef men, "dit eigendom toch al in Uw bezit is, zonder dat U dit misschien wist." Dit geschenk kunt u nu, uiteraard aangepast aan de eisen van de tijd, nog steeds bewonderen in het [[gemeentehuis|stadhuis]]. Op 14 februari [[1949]] aanvaardde de gemeente in dank de reeds lang in het gemeentehuis aanwezige '''kaarsenkroon''' uit de voormalige synagoge.
 
<br/><br/>In [[1954]] trok [[Huis Bergh]] zich het lot van deze begraafplaats aan en sloot een onderhoudsovereenkomst met de Israelitische gemeente Doetinchem waaronder 's-Heerenberg viel.
 
==Namen op de grafstenen==
 
*Rachel bat Ascher overleden 19-06-1846
 
*Wilhelmine Zimmerman geb. Otzenrath 26-03-1838, overl 01-02-1872
 
*Nathan Abraham Frank overleden 07-08-1832
 
*Jacob Simon ben Chaijiem overleden 02-10-1839
 
*Sara Frank geb Bergh 08-03-1806 overleden 13-03-1872
 
*Leizer ben Simon overleden 20-10-1888
 
*Levie Rosenberg geboren 10-03-1842 overleden 10-04-1898
 
*Barend Zwaab geboren Amsterdam 08-06-1825?, overleden 1-4-1900
 
*Hartog Heijmans geboren Wageningen 23-06-1838 overleden 02-04-1904
 
*Johanna Zwaab-Straus geboren Dusseldorp 14-10-1817 overleden 26-07-1906
 
*[[Straus-Hertz, familie|Joseph Straus]] geboren Wisch 25-02-1854, overleden 09-05-1914
 
*Sara David wedv S Cohen geboren Wesel 1820, overleden 24-07-1914
 
*[[Straus-Hertz, familie|Sara Straus-Hertz]] geboren Zevenaar 24-11-1854 overleden 05-10-1916
 
*Jeannette Cohen-de Winter geboren Gendringen 20-12-1859 overleden 29-07-1919
 
*Julia Rosenberg-Rubens geboren Doetinchem 23-10-1853, overleden 25-04-1921
 
*Godfried Rosenberg overleden 00-08-1924
 
*Sibilla Heijmans-Wertheim geboren Bergh 11-03-1876 overleden 03-11-1933
 
*Sallie Jacobs geboren 1886, overleden 04-04-1938
 
*Eveline Jacobs-Rosenberg geb Hengelo-G 07-05-1871
 
*Izaak Cohen geb 21-03-1942
 
  
==Bron==
+
De 22 hoofdzakelijk rechtopstaande stenen zijn alle gericht naar het oosten. De oudste stenen hebben alleen Hebreeuwse tekst, de latere stenen vaak zowel Hebreeuwse als een Nederlandse tekst. Bij de bouw van de [[Brandweer|brandweerkazerne]] zijn de grafstenen die hier lagen, verplaatst. Tot die tijd stond er ook een Metaherhuisje, ook wel ''Bet Tohorah'' genoemd, waar de rituele lijkwassing plaatsvond. Dit is nu verdwenen.
 +
 
 +
Na de [[Tweede Wereldoorlog]] was het voor de resterende joodse gemeenschap in Nederland geen haalbare kaart om hun ongeveer 250 begraafplaatsen goed te onderhouden; ook in de [[gemeente Bergh]] niet. Nu is het een goede joodse gewoonte om ook iets aan te bieden, als je iets vraagt. En er was iets bijzonders aan te bieden in ruil voor het onderhoud van de begraafplaats. Althans dit was de gedachte bij de Israëlitische gemeente in [[Doetinchem]], waaronder 's-Heerenberg viel.
 +
 
 +
Men stelde de gemeente per brief voor om in ruil voor het onderhoud van de begraafplaats het laatste aantoonbare bezit van de joodse gemeente van 's-Heerenberg dat uit de [[synagoge]] afkomstig was, als geschenk te willen aanvaarden. "Omdat", zo schreef men, "dit eigendom toch al in Uw bezit is, zonder dat U dit misschien wist." Dit geschenk kunt u nu, uiteraard aangepast aan de eisen van de tijd, nog steeds bewonderen in het [[gemeentehuis|stadhuis]]. Op 14 februari [[1949]] aanvaardde de gemeente in dank de reeds lang in het gemeentehuis aanwezige '''kaarsenkroon''' uit de voormalige synagoge.
 +
 
 +
In [[1954]] trok [[Huis Bergh]] zich het lot van deze begraafplaats aan en sloot een onderhoudsovereenkomst met de Israëlitische gemeente Doetinchem.
 +
<br clear=all/>
 +
== De graven ==
 +
De graven zijn genummerd zoals op de [[Media:Plattegrond joodse begraafplaats.jpg|plattegrond]] op bladzijde 44 van [[Old Ni-js 075|Old Ni-js nr. 75]]. De foto's zijn gemaakt door [[Meurs, Johannes Frederik|Jan Meurs]] en [[Schuurman, B.C.J.A|Benny Schuurman]]. Klik op de foto's voor een vergroting.
 +
<gallery>
 +
Bestand:01 Graf Simon Heijman.jpg|<center>1.<br>[[Heijman, Simon|Simon Heijman]]
 +
Bestand:02 Graf Wilhelmine Zimmermann.jpg|<center>2.<br>[[Zimmermann, Wilhelmine|Wilhelmine Zimmermann]]
 +
Bestand:03 Graf Sara Frank.jpg|<center>3.<br>[[Frank, Sara|Sara Oppenheimer-Frank]]
 +
Bestand:04 Graf Joseph Simon.jpg|<center>4.<br>[[Simon, Joseph|Joseph Simon]]
 +
Bestand:05 Graf Leizer Simon.jpg|<center>5.<br>[[Simon, Leizer|Leizer Simon]]
 +
Bestand:06 Graf Bina Levie.jpg|<center>6.<br>[[Levie, Bina|Bina Hertz-Levie]]
 +
Bestand:07 Graf Roosje Pach.JPG|<center>7.<br>[[Pach, Roosa Mozes|Roosje Frank-Pach]]
 +
Bestand:08 Graf Nathan Frank.JPG|<center>8.<br>[[Frank, Nathan Abraham|Nathan Abraham Frank]]
 +
Bestand:09 Graf Levie Rosenberg.jpg|<center>9.<br>[[Rosenberg, Levie|Levie Rosenberg]]
 +
Bestand:10 Graf Barend Zwaab.jpg|<center>10.<br>[[Zwaab, Barend Meijer|Barend Zwaab]]
 +
Bestand:11 Graf Hartog Hijmans.jpg|<center>11.<br>[[Hijmans, Hartog|Hartog Hijmans]]
 +
Bestand:12 Graf Johanna Zwaab.jpg|<center>12.<br>[[Straus, Hanne Moses|Johanna Zwaab-Straus]]
 +
Bestand:13 Graf Joseph Straus.jpg|<center>13.<br>[[Straus, Joseph (1854)|Joseph Straus]]
 +
Bestand:14 Graf Sara David.jpg|<center>14.<br>[[David, Sara|Sara Cohen-David]]
 +
Bestand:15 Graf Sara Straus.jpg|<center>15.<br>[[Hertz, Sara|Sara Straus-Hertz]]
 +
‎Bestand:16 Graf Jeannette Cohen.jpg|<center>16.<br>[[Winter, Jeannetta de|Jeannetta Cohen-De Winter]]
 +
Bestand:17 Graf Julia Rosenberg-Rubens.jpg|<center>17.<br>[[Rubens, Julia|Julia Rosenberg-Rubens]]
 +
Bestand:18 Graf Godfried Rosenberg.jpg|<center>18.<br>[[Rosenberg, Gotfried|Gotfried Rosenberg]]
 +
Bestand:19 Graf Sibilla Hijmans.jpg|<center>19.<br>[[Wertheim, Sebilla|Sibilla Hijmans-Wertheim]]
 +
Bestand:20 Graf Sallie Jacob.jpg|<center>20.<br>[[Jacob, Sallie|Sallie Jacob]]
 +
Bestand:21 Graf Eveline Jacobs.jpg|<center>21.<br>[[Jacobs, Evelina|Evelina Rosenberg-Jacobs]]
 +
Bestand:22 Graf Izaak Cohen.jpg|<center>22.<br>[[Cohen, Izaak|Izaak Cohen]]
 +
‎</gallery>
 +
 
 +
== Enkele overzichtsfoto's ==
 +
Benny Schuurman maakte in [[2014]] en [[2016]] onderstaande overzichtsfoto's.
 +
<gallery>
 +
Bestand:P1000271.jpg|<center>De ingang van de begraafplaats
 +
Bestand:P1000298.jpg|<center>Graven 2 en 3 met op de achtergrond graven 4 t/m 6
 +
Bestand:1978844 745969075443751 7532682548993287321 n.jpg|<center>Graven 7 en 8
 +
Bestand:Graven waaronder Levie Rosenberg.jpg|<center>Het nieuwe gedeelte gezien vanaf graf 9
 +
Bestand:10305973 745969088777083 5816177549025125573 n.jpg|<center>Op de voorgrond<br>graven 13 en 14
 +
Bestand:P1000281.jpg|<center>Op de voorgrond het beschadigde graf 18
 +
</gallery>
 +
 
 +
== Bronnen ==
 +
*[[Bevolkingsregister|Bevolkingsregister Bergh]]
 +
*[http://http://www.stenenarchief.nl Stenen Archief]
 +
*[[Hoogakker, Jan|Jan Hoogakker]] in [[Old Ni-js 027|Old Ni-js nr. 27]], blz. 79 en [[Old Ni-js 075|nr. 75]], blz. 16-20
 +
*[http://www.wiewaswie.nl WieWasWie]
 
*Inventarisatie Monumenten in Bergh
 
*Inventarisatie Monumenten in Bergh
*[[Hoogakker, Jan|Jan Hoogakker]] in [[Old Ni-js]] nummer ON 27, blz 79
+
* foto's  kerkhof: [[Schuurman, B.C.J.A |Benny Schuurman]]
{{Onderwerp|Monumenten|Godsdienst}}
+
 
 +
[[Categorie:Joodse gemeenschap in 's-Heerenberg]] [[Categorie: Joodse begraafplaats 's-Heerenberg]] [[Categorie:Begraafplaatsen]] [[Categorie:Godsdienst]] [[Categorie:Monumenten]] [[Categorie:Brand]]

Versie van 25 sep 2018 om 20:51

De joodse begraafplaats

Uit het Nieuwsblad van het Noorden van 15 augustus 1911.
Klik op de afbeelding voor en vergroting.
De joodse begraafplaats aan de Zeddamseweg in 's-Heerenberg is omstreeks 1752 in gebruik genomen. Dit jaartal wordt genoemd in een rechtbankverslag uit 1765. Het kerkhof is een gemeentelijk monument.

De 22 hoofdzakelijk rechtopstaande stenen zijn alle gericht naar het oosten. De oudste stenen hebben alleen Hebreeuwse tekst, de latere stenen vaak zowel Hebreeuwse als een Nederlandse tekst. Bij de bouw van de brandweerkazerne zijn de grafstenen die hier lagen, verplaatst. Tot die tijd stond er ook een Metaherhuisje, ook wel Bet Tohorah genoemd, waar de rituele lijkwassing plaatsvond. Dit is nu verdwenen.

Na de Tweede Wereldoorlog was het voor de resterende joodse gemeenschap in Nederland geen haalbare kaart om hun ongeveer 250 begraafplaatsen goed te onderhouden; ook in de gemeente Bergh niet. Nu is het een goede joodse gewoonte om ook iets aan te bieden, als je iets vraagt. En er was iets bijzonders aan te bieden in ruil voor het onderhoud van de begraafplaats. Althans dit was de gedachte bij de Israëlitische gemeente in Doetinchem, waaronder 's-Heerenberg viel.

Men stelde de gemeente per brief voor om in ruil voor het onderhoud van de begraafplaats het laatste aantoonbare bezit van de joodse gemeente van 's-Heerenberg dat uit de synagoge afkomstig was, als geschenk te willen aanvaarden. "Omdat", zo schreef men, "dit eigendom toch al in Uw bezit is, zonder dat U dit misschien wist." Dit geschenk kunt u nu, uiteraard aangepast aan de eisen van de tijd, nog steeds bewonderen in het stadhuis. Op 14 februari 1949 aanvaardde de gemeente in dank de reeds lang in het gemeentehuis aanwezige kaarsenkroon uit de voormalige synagoge.

In 1954 trok Huis Bergh zich het lot van deze begraafplaats aan en sloot een onderhoudsovereenkomst met de Israëlitische gemeente Doetinchem.

De graven

De graven zijn genummerd zoals op de plattegrond op bladzijde 44 van Old Ni-js nr. 75. De foto's zijn gemaakt door Jan Meurs en Benny Schuurman. Klik op de foto's voor een vergroting.

Enkele overzichtsfoto's

Benny Schuurman maakte in 2014 en 2016 onderstaande overzichtsfoto's.

Bronnen