Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Karmelietenklooster (Boxmeer): verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
k (→‎Bronnen)
(Aanvulling en revisie)
Regel 1: Regel 1:
 
== De geschiedenis ==
 
== De geschiedenis ==
−
Het '''karmelietenklooster''' in [[Boxmeer]] is in [[1653]] gesticht door [[Albert van den Bergh]] en zijn vrouw [[Madeleine de Cusance]]. Albert was [[Graven Van den Bergh|graaf van Bergh]], maar ook heer van Boxmeer.
+
Het '''karmelietenklooster''' in [[Boxmeer]] is in [[1653]] gesticht door [[Albert van den Bergh]] en zijn vrouw [[Madeleine de Cusance]]. Zij waren naast [[Graven Van den Bergh|graaf en gravin van Bergh]], ook heer en vrouwe van Boxmeer. De stichting volgde nadat de graaf en gravin in [[1652]] hierover een overeenkomst hadden gesloten met de provinciaal (overste) van de Vlaamse karmelietenprovincie.
  
−
Een belangrijke reden voor de stichting was het versterken van de katholieke identiteit van Boxmeer. De soevereine heerlijkheid werd namelijk aan alle kanten omgeven door het gebied van de calvinistische Republiek der Verenigde Nederlanden. De karmelieten moesten weerstand bieden tegen het oprukkende protestantisme. Verder moest het klooster de status van Boxmeer verhogen. De bouw duurde tot [[1709]], zodat ook graaf Alberts zoon [[Oswald III van den Bergh|Oswald III]] en diens vrouw [[Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg]] erbij betrokken waren. Hun wapens zijn nog steeds boven de toegangspoort van het klooster te zien.
+
Een belangrijke reden voor de stichting was het versterken van de katholieke identiteit van Boxmeer. De soevereine heerlijkheid werd namelijk aan alle kanten omgeven door het gebied van de calvinistische Republiek der Verenigde Nederlanden. De karmelieten moesten weerstand bieden tegen het oprukkende protestantisme. Verder moest het klooster de status van Boxmeer verhogen.
  
−
Het klooster is tot op de dag van vandaag in gebruik bij de kloosterorde der karmelieten.
+
De bouw duurde tot [[1709]], zodat ook graaf Alberts zoon [[Oswald III van den Bergh|Oswald III]] en diens vrouw [[Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg]] erbij betrokken waren. Boven de toegangspoort van het klooster zijn de wapens [[Wapen van de graven van Bergh|van de graven van Bergh]] en van de heren van Cusance aangebracht. Toevallig is het wapen van de heren van Cusance (een gouden adelaar op een rood veld) gelijk aan dat van de graven van Rietberg, zodat het zowel naar de vrouw van graaf Albert als van graaf Oswald verwijst.
  
−
Voor [[Gemeente Bergh|Bergh]] zijn vooral een aantal kunstwerken in het klooster van belang.
+
Het klooster is nog steeds in gebruik bij de kloosterorde der karmelieten.
  
 
{|
 
{|
 
|- valign=top
 
|- valign=top
−
|[[Bestand:Karmelietenklooster Boxmeer.JPG|thumb|490px|<center>'''De toegang tot het Karmelietenklooster in Boxmeer</center>]]
+
|[[Bestand:Karmelietenklooster Boxmeer.JPG|thumb|490px|<center>'''De toegangspoort tot het Karmelietenklooster in Boxmeer</center>]]
−
|[[Bestand:Wapen graven van Bergh in Boxmeer.jpg|thumb|250px|<center>'''De wapens van de [[Graven van den Bergh|graven van Bergh]] en van de graven van Rietberg boven de toegangspoort</center>]]
+
|[[Bestand:Wapen graven van Bergh in Boxmeer.jpg|thumb|250px|<center>'''De wapens van de graven van Bergh en van de heren van Cusance boven de toegangspoort</center>]]
 
|}
 
|}
  
−
== Gravenportretten ==
+
== Kunstwerken in het klooster ==
 +
Voor [[Gemeente Bergh|Bergh]] is een aantal kunstwerken in het klooster van belang.
 +
 
 +
=== Gravenportretten ===
 
In de refter (eetzaal) van het klooster hangen geschilderde portretten van drie generaties graven van Bergh en hun echtgenotes.
 
In de refter (eetzaal) van het klooster hangen geschilderde portretten van drie generaties graven van Bergh en hun echtgenotes.
 
*[[Albert van den Bergh]] ([[1607]]–[[1656]])
 
*[[Albert van den Bergh]] ([[1607]]–[[1656]])
Regel 24: Regel 27:
 
*[[Maria Theresia Leopoldina van Hohenzollern-Bergh]] ([[1730]]–[[1800]])
 
*[[Maria Theresia Leopoldina van Hohenzollern-Bergh]] ([[1730]]–[[1800]])
  
−
== Gebrandschilderde ramen ==
+
=== Gebrandschilderde ramen ===
−
In kloostergang rondom de binnentuin bevinden zich achttien gebrandschilderde ramen, waarvan de meeste geschonken zijn door graaf Albert en zijn verwanten. Bovenin de ramen is in de meeste gevallen het wapen van de schenk(st)er afgebeeld en een tekst die naar hem of haar verwijst. De ramen beelden personen en gebeurtenissen uit die een rol spelen in de geschiedenis van kloosterorde der karmelieten. Ze zijn gemaakt door onbekende glasschilders die werkten naar het voorbeeld van de Antwerpse kunstenaar Abraham van Diepenbeeck ([[1596]]–[[1675]]).
+
In de kloostergang rondom de binnentuin bevinden zich achttien gebrandschilderde ramen, waarvan de meeste geschonken zijn door graaf Albert en zijn familieleden, zowel bloedverwanten als aangetrouwden. De ramen hebben in de Franse tijd en vooral in de [[Tweede Wereldoorlog]] zo veel schade opgelopen dat hun oorspronkelijke luister niet goed meer kon worden hersteld.
  
−
Vijftien ramen zijn door graaf Albert of een van zijn verwanten geschonken. Zij staan op de pagina van de betreffende persoon. Dit waren, met – voor zover bekend – het jaar van schenking:
+
De ramen stammen, mede afhankelijk van de verschillende bouwfasen, uit de jaren va [[1654]] tot [[1684]]. Bovenin is in de meeste gevallen het wapen van de schenk(st)er afgebeeld en een tekst die naar hem of haar verwijst. De ramen beelden personen en gebeurtenissen uit die een rol spelen in de geschiedenis van de kloosterorde der karmelieten. Ze zijn gemaakt door onbekende glazeniers die werkten naar het voorbeeld van de Antwerpse kunstenaar Abraham van Diepenbeeck ([[1596]]–[[1675]]). Van Diepenbeeck heeft gedurende zijn loopbaan opdrachten ontvangen van zowel de karmelieten in Vlaanderen als van graaf Albert.
−
{|
 
−
| valign=top width=400 |
 
−
*[[Albert van den Bergh]] ([[1655]])
 
−
*[[Madeleine de Cusance]] ([[1654]])
 
−
*[[Maria Henriëtte de Cusance]] (1655)
 
−
*[[Maria Elisabeth van den Bergh]] ([[1684]])
 
−
*[[Maximiliaan van Hohenzollern-Sigmaringen]]
 
−
*[[Maria Clara van den Bergh]] (1684)
 
−
*[[Bernard van Sayn-Wittgenstein]] (1651)
 
−
*[[Herman Frederik van den Bergh]] en zijn vrouw (1684)
 
−
| valign=top width=400 |
 
−
*[[Oswald III van den Bergh]] (1684)
 
−
*[[Maria Catharina Truchsess van Waldburg-Zeil]]
 
−
*[[Karel Anton Frederik van Hohenzollern]]
 
−
*[[Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg]]
 
−
*[[Elisabeth Catharina van den Bergh]] (1685)
 
−
*[[Anna Maria van den Bergh]] (1655)
 
−
*[[Hiëronyma Catharina van Spaur-Flavon]] (1655)
 
−
|}
 
  
−
Ook de stad [[Diksmuide]] heeft een raam geschonken. De resterende twee ramen zijn:
+
Aan twee tegenovergelegen zijden van de kloostergang bevinden zich vier ramen en aan de andere twee zijden vijf. Te beginnen met het raam dat graaf Albert schonk is de volgorde met de klok mee zoals in de fotogalerij hieronder weergegeven. Onder elk venster staat welke persoon of gebeurtenis wordt uitgebeeld, en wie het raam geschonken heeft. Op de pagina van de schenker is meer te lezen over het betreffende raam [hieraan wordt nog gewerkt].
−
{|
+
<gallery>
−
|- valign= top
+
Bestand:Albertus,_Jozef_en_Franciscus_-_Boxmeer.jpg|<center>'''1'''<br>''Heilige Albertus, Jozef en Franciscus'' -<br>[[Albert van den Bergh]]</center>
−
|[[Bestand:Lodewijk_-_Boxmeer.jpg|thumb|300px|Dit raam is gewijd aan de heiligverklaarde koning Lodewijk IX van Frankrijk ([[1214]]–[[1270]]). Het is in 1655 geschonken door de Boxmeerse chirurgijn Jan Cool en zijn vrouw Anna van den Hoove]]
+
Bestand:Maria_Magdalena_de_Pazzi_-_Boxmeer.jpg|<center>'''2'''<br>''Maria Magdalena<br>de' Pazzi'' -<br>[[Madeleine de Cusance]]</center>
−
|[[Bestand:Gerardus_-_Boxmeer.jpg|thumb|300px|Dit raam gewijd aan de heiligverklaarde karmeliet en bisschop Gerardus ([[975]]–[[1046]]). De schenker is niet bekend, maar is mogelijk verwant met de vrouw van graaf Oswald III, Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg. De gouden adelaar op keel (rood) in het wapen is van de graven van Rietberg, dat ook boven de toegangspoort van het klooster te zien is.]]  
+
Bestand:Anastasius_-_Boxmeer.jpg|<center>'''3'''<br>''Heilige Anastasius'' -<br>[[Maria Henriëtte de Cusance]]</center>
−
|}
+
Bestand:Gerardus_-_Boxmeer.jpg|<center>'''4'''<br>''Heilige Gerardus'' -<br>[[Karel Eugenius van Arenberg]]</center>
 +
</gallery>
 +
<gallery>
 +
Bestand:Serapion_-_Boxmeer.jpg|<center>'''5'''<br>''Heilige Serapion'' -<br>[[Maria Elisabeth van den Bergh]]</center>
 +
Bestand:Jacobus_van_Ossa - Boxmeer.jpg|<center>'''6'''<br>''Jacobus van Ossa'' -<br>[[Maximiliaan van Hohenzollern-Sigmaringen]]</center>
 +
Bestand:Wonder van Chester - Boxmeer.jpg |<center>'''7'''<br>''Wonder van Chester'' -<br>[[Maria Clara van den Bergh]]</center>
 +
Bestand:Petrus_Thomas_-_Boxmeer.jpg |<center>'''8'''<br>''Heilige Petrus Thomas'' -<br>[[Bernard van Sayn-Wittgenstein]]</center>
 +
Bestand:Heilig Bloedraam - Boxmeer.png|<center>'''9'''<br>''Heilig Bloedraam'' -<br>[[Diksmuide]]</center>
 +
</gallery>
 +
<gallery>
 +
Bestand:Elia_-_Boxmeer.jpg|<center>'''10'''<br>''Profeet Elia'' -<br>[[Herman Frederik van den Bergh]] en zijn vrouw</center>
 +
Bestand:Albertus_van_Sicilië_-_Boxmeer.jpg|<center>'''11'''<br>''Heilige<br>Albertus van Sicilië'' -<br>[[Oswald III van den Bergh]]</center>
 +
Bestand:Telesphorus_-_Boxmeer.jpg |<center>'''12'''<br>''Heilige Telesphorus'' -<br>[[Maria Catharina Truchsess van Waldburg-Zeil]] </center>
 +
Bestand:Elisa_-_Boxmeer.jpg|<center>'''13'''<br>''Profeet Elisa'' -<br>[[Karel Anton Frederik van Hohenzollern]] </center>
 +
</gallery>
 +
<gallery>
 +
Bestand:Avertanus_en_Romaeus_-_Boxmeer.jpg|<center>'''14'''<br>''Heilige Avertanus<br>en Zalige Romaeus'' -<br>[[Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg]] </center>
 +
Bestand:Angelus_-_Boxmeer.jpg|<center>'''15'''<br>''Heilige Angelus'' -<br>[[Elisabeth Catharina van den Bergh]]</center>
 +
Bestand:Lodewijk_-_Boxmeer.jpg|<center>'''16'''<br>''Heilige Lodewijk'' -<br>[[Cool, Jan Reneri|Jan Cool]] en zijn vrouw</center>
 +
Bestand:Francus_-_Boxmeer.jpg|<center>'''17'''<br>''Zalige Francus'' -<br>[[Anna Maria van den Bergh]]</center>
 +
Bestand:Simon_Stock_-_Boxmeer.jpg|<center>'''18'''<br>''Heilige Simon Stock'' -<br>[[Hiëronyma Catharina van Spaur-Flavon]] </center>
 +
</gallery>
  
−
== De draagkist voor de Heilig Bloedreliek ==
+
=== De draagkist voor de Heilig Bloedreliek ===
 
[[Bestand:Draagkist1656Boxmeer1.jpg|right|thumb|300px|<center>'''De draagkist voor de Heilig Bloed-reliek</center>]]
 
[[Bestand:Draagkist1656Boxmeer1.jpg|right|thumb|300px|<center>'''De draagkist voor de Heilig Bloed-reliek</center>]]
−
In 1656, het jaar van zijn overlijden, schonk graaf Albert samen met zijn vrouw het karmelietenklooster een draagkist (70 cm hoog en 57 cm breed) van verguld zilver en koper voor de Heilig Bloed-reliek. Op de voorzijde van de draagkist staat onder meer: ''Anno 1656 chronic duplex tessera fidei comitis Alberti et Magdalenae conjugis'' (In het jaar 1656 deze dubbele blijk van het geloof van graaf Albertus en zijn echtgenote Magdalena). De Heilig Bloed-reliek ontstond in [[1400]] bij het Bloedwonder van Boxmeer, toen een priester tijdens de mis bij de consecratie twijfelde aan de transsubstantiatie. Daarop veranderde de wijn in bloed en borrelde uit de kelk. De priester kwam tot inkeer en het bloed veranderde weer in wijn, maar op het corporale (het doek waarop de kelk stond) bleef een bloedstolsel achter van ongeveer een centimeter in doorsnede. Het stolsel wordt, met het corporale, bewaard in een [[:Categorie:Jaartallen 1600-1699|17e eeuwse]] kristallen cilinder, die is opgeborgen in de draagkist van graaf Albert. De Heilig Bloed-reliek wordt jaarlijks tijdens de Boxmeerse Vaart in een processie door de straten van Boxmeer gedragen.
+
In 1656, het jaar van zijn overlijden, schonk graaf Albert samen met zijn vrouw aan het karmelietenklooster een draagkist (70 cm hoog en 57 cm breed) van verguld zilver en koper voor de Heilig Bloed-reliek. Op de voorzijde van de draagkist staat onder meer: ''Anno 1656 chronic duplex tessera fidei comitis Alberti et Magdalenae conjugis'' (In het jaar 1656 deze dubbele blijk van het geloof van graaf Albertus en zijn echtgenote Magdalena).
 +
 
 +
De Heilig Bloed-reliek ontstond in [[1400]] bij het Bloedwonder van Boxmeer, toen een priester tijdens de mis bij de consecratie twijfelde aan de transsubstantiatie. Daarop veranderde de wijn in bloed en borrelde uit de kelk. De priester kwam tot inkeer en het bloed veranderde weer in wijn, maar op het corporale (het doek waarop de kelk stond) bleef een bloedstolsel achter van ongeveer een centimeter in doorsnede. Het stolsel wordt, met het corporale, bewaard in een [[:Categorie:Jaartallen 1600-1699|17e eeuwse]] kristallen cilinder, die is opgeborgen in de draagkist van graaf Albert. De Heilig Bloed-reliek wordt jaarlijks tijdens de Boxmeerse Vaart in een processie door de straten van Boxmeer gedragen.
  
−
Ook het gebrandschilderde raam van de stad Diksmuide (zie hierboven) is aan het Bloedwonder van Boxmeer gewijd.
+
Het gebrandschilderde raam dat de stad Diksmuide aan het klooster schonk (zie raam 9 hierboven) is aan het Bloedwonder van Boxmeer gewijd. Het is daarmee het enige van de achttien ramen met een onderwerp dat niet gerelateerd is aan de karmelieten.
 
<br clear=all/>
 
<br clear=all/>
 
== Bronnen ==
 
== Bronnen ==

Versie van 12 jul 2019 om 09:31

De geschiedenis

Het karmelietenklooster in Boxmeer is in 1653 gesticht door Albert van den Bergh en zijn vrouw Madeleine de Cusance. Zij waren naast graaf en gravin van Bergh, ook heer en vrouwe van Boxmeer. De stichting volgde nadat de graaf en gravin in 1652 hierover een overeenkomst hadden gesloten met de provinciaal (overste) van de Vlaamse karmelietenprovincie.

Een belangrijke reden voor de stichting was het versterken van de katholieke identiteit van Boxmeer. De soevereine heerlijkheid werd namelijk aan alle kanten omgeven door het gebied van de calvinistische Republiek der Verenigde Nederlanden. De karmelieten moesten weerstand bieden tegen het oprukkende protestantisme. Verder moest het klooster de status van Boxmeer verhogen.

De bouw duurde tot 1709, zodat ook graaf Alberts zoon Oswald III en diens vrouw Maria Leopoldina van Oostfriesland-Rietberg erbij betrokken waren. Boven de toegangspoort van het klooster zijn de wapens van de graven van Bergh en van de heren van Cusance aangebracht. Toevallig is het wapen van de heren van Cusance (een gouden adelaar op een rood veld) gelijk aan dat van de graven van Rietberg, zodat het zowel naar de vrouw van graaf Albert als van graaf Oswald verwijst.

Het klooster is nog steeds in gebruik bij de kloosterorde der karmelieten.

De toegangspoort tot het Karmelietenklooster in Boxmeer
De wapens van de graven van Bergh en van de heren van Cusance boven de toegangspoort

Kunstwerken in het klooster

Voor Bergh is een aantal kunstwerken in het klooster van belang.

Gravenportretten

In de refter (eetzaal) van het klooster hangen geschilderde portretten van drie generaties graven van Bergh en hun echtgenotes.

Gebrandschilderde ramen

In de kloostergang rondom de binnentuin bevinden zich achttien gebrandschilderde ramen, waarvan de meeste geschonken zijn door graaf Albert en zijn familieleden, zowel bloedverwanten als aangetrouwden. De ramen hebben in de Franse tijd en vooral in de Tweede Wereldoorlog zo veel schade opgelopen dat hun oorspronkelijke luister niet goed meer kon worden hersteld.

De ramen stammen, mede afhankelijk van de verschillende bouwfasen, uit de jaren va 1654 tot 1684. Bovenin is in de meeste gevallen het wapen van de schenk(st)er afgebeeld en een tekst die naar hem of haar verwijst. De ramen beelden personen en gebeurtenissen uit die een rol spelen in de geschiedenis van de kloosterorde der karmelieten. Ze zijn gemaakt door onbekende glazeniers die werkten naar het voorbeeld van de Antwerpse kunstenaar Abraham van Diepenbeeck (1596–1675). Van Diepenbeeck heeft gedurende zijn loopbaan opdrachten ontvangen van zowel de karmelieten in Vlaanderen als van graaf Albert.

Aan twee tegenovergelegen zijden van de kloostergang bevinden zich vier ramen en aan de andere twee zijden vijf. Te beginnen met het raam dat graaf Albert schonk is de volgorde met de klok mee zoals in de fotogalerij hieronder weergegeven. Onder elk venster staat welke persoon of gebeurtenis wordt uitgebeeld, en wie het raam geschonken heeft. Op de pagina van de schenker is meer te lezen over het betreffende raam [hieraan wordt nog gewerkt].

De draagkist voor de Heilig Bloedreliek

De draagkist voor de Heilig Bloed-reliek

In 1656, het jaar van zijn overlijden, schonk graaf Albert samen met zijn vrouw aan het karmelietenklooster een draagkist (70 cm hoog en 57 cm breed) van verguld zilver en koper voor de Heilig Bloed-reliek. Op de voorzijde van de draagkist staat onder meer: Anno 1656 chronic duplex tessera fidei comitis Alberti et Magdalenae conjugis (In het jaar 1656 deze dubbele blijk van het geloof van graaf Albertus en zijn echtgenote Magdalena).

De Heilig Bloed-reliek ontstond in 1400 bij het Bloedwonder van Boxmeer, toen een priester tijdens de mis bij de consecratie twijfelde aan de transsubstantiatie. Daarop veranderde de wijn in bloed en borrelde uit de kelk. De priester kwam tot inkeer en het bloed veranderde weer in wijn, maar op het corporale (het doek waarop de kelk stond) bleef een bloedstolsel achter van ongeveer een centimeter in doorsnede. Het stolsel wordt, met het corporale, bewaard in een 17e eeuwse kristallen cilinder, die is opgeborgen in de draagkist van graaf Albert. De Heilig Bloed-reliek wordt jaarlijks tijdens de Boxmeerse Vaart in een processie door de straten van Boxmeer gedragen.

Het gebrandschilderde raam dat de stad Diksmuide aan het klooster schonk (zie raam 9 hierboven) is aan het Bloedwonder van Boxmeer gewijd. Het is daarmee het enige van de achttien ramen met een onderwerp dat niet gerelateerd is aan de karmelieten.

Bronnen

Overgenomen van "https://berghapedia.nl/index.php?title=Karmelietenklooster_(Boxmeer)&oldid=74497"