Keidtwerdius, Casparus

Deze gravure van Casparus Keidtwerdius als predikant van Wesel is na zijn dood in 1659 in Antwerpen gemaakt. Van deze gravure zijn meedere afdrukken bekend. Deze komt uit de collectie van het Rijksmuseum.

Casparus Keidtwerdius werd na het overlijden van Casparus Sollingius in 1617 predikant in 's-Heerenberg. Voor zijn komst naar Zeddam was hij vanaf september 1616 predikant in Pannerden geweest.

Keidtwerdius, geboren in 1588 als Caspar Keitwerd, was de eerste die de gereformeerde gemeente van 's-Heerenberg volgens de regels leidde. Hij eiste dat de kerkeraadsveraderingen beter bezocht werden en liet deze voor het eerst notuleren. Hij schorste de koster en de schoolmeester omdat zij hun werk niet naar behoren uitvoerden. Pas nadat zij hadden beloofd hun taken beter te vervullen, mochten ze weer aan de slag. Hij probeerde ook het katholicisme terug te dringen, onder meer door zich te verzetten tegen begrafenissen volgens katholiek gebruik en te pogen de geestelijke uit Elten uit de stad te laten verwijderen. Veel succes heeft hij hierbij niet gehad. 's-Heerenberg lag te dicht bij Emmerik, een centrum van de Contrareformatie, en de graven van Bergh bleven de katholieken steunen.

In 1625 vertrok Keidtwerdius naar Wesel, waar hij tot zijn dood in 1659 predikant was. In 's-Heerenberg werd hij opgevolgd door Christianus Villanus.

De naam Keidtwerdius

De naam Keidtwerdius is weliswaar zeldzaam, maar toch is het niet eenvoudig informatie over Casparus Keidtwerdius te vinden. Ten eerste was zijn zoon Henricus eveneens predikant, onder meer in Bocholt, Rekken en Emmerik. Hierbij is niet altijd duidelijk of de vader of de zon bedoeld wordt.

Ten tweede komt de naam in vele spellingsvarianten voor. Op de Berghapedia is gekozen voor Keidtwerdius, de veel voorkomende Latijnse vorm die ook op nevenstaande gravure staat. Daarnaast komen in de hieronder genoemde bronnen ook de spellingen Keitwerdius, Keidwerdius, Keutweerdius, Keitwardius en Koitwerdius voor, alsmede de Nederlands vormen Keitwerd, Keidtwerd, Keitweert, Kentweerd, Keutweert, Keitwardt, Keulwerdt en Kentwerdt. Het betreft vrijwel overal niet meer dan een korte vermelding van aankomst of vertrek als predikant of van een functie als scriba of inspector. Volgens een vraag uit 1999 op de website van de Nederlandse Genealogische Vereniging kan Keitwerd ook voorkomen als Geedsweerd, Geijsewit, Geijsweijk, Geisweid, Gieswied, Gijswijt en Keiswite.

Bronnen

• Old Ni-js nr. 3, blz. 37
• Acta der provinciale en particuliere synoden, gehouden in de noordelijke Nederlanden gedurende de jaren 1572–1620, verzameld en uitgegeven door Dr. J. Reitsma en Dr. S.D. van Veen, vierde deel: Gelderland 1579–1620, Groningen (1895), blz. 314, 317, 335, 338
• Nederlandsch archief voor kerkelijke geschiedenis, door N.C. Kist en H.J. Royaards, hoogleeraren te Leiden en Utrecht, Leiden (1844), vierde deel, blz. 10
• Zutphensch Classicael Register door E.W. Verbeek, predikant te Warnsveld, uitgegeven omstreeks 1775 door A.J. van Hoorn, boekverkoper te Zutphen, deel 2, blz. 6, 7, 10, 18, 20