Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Lugtenakker: verschil tussen versies
k (→Bewoningsgeschiedenis: interne links) |
k (foto toegevoegd) |
||
| (2 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | [[ | + | [[Bestand:Lugtenakker.jpg|thumb|right|400px|<center>'''De Lugtenakker kort na de bouw in ca. 1918</center>''']] |
| − | + | [[Bestand:De Lugtenakker 2016.jpg|thumb|right|400px|<center>'''De Lugtenakker in 2016</center>''']] | |
| + | '''De Lugtenakker''' is een [[boerderijen|boerderij]] aan de [[Lugtenakkerstraat]] in [[Azewijn]]. Ooit behoorde De Lugtenakkertot tot het [[Huis Bergh Bezittingen|bezit van Huis Bergh]]. | ||
De naam vewijst naar een akker met lichte grond, waarbij "licht" zowel kan slaan op de kleur als de bodemgesteldheid. | De naam vewijst naar een akker met lichte grond, waarbij "licht" zowel kan slaan op de kleur als de bodemgesteldheid. | ||
== Vroegste geschiedenis == | == Vroegste geschiedenis == | ||
| − | + | In de [[:Categorie:Jaartallen 1400-1499|15de eeuw]] al werd de boerderij vermeld met de naam 'Wolfsgoed' of 'Quitzgoed'. De naam Wolfsgoed kwam van Jan de Wolf, die tot halverwege de 15de eeuw pachter was van het goed. Halverwege de [[:Categorie:Jaartallen 1600-1699|17de eeuw]] raakten deze namen in onbruik en werd de boerderij meestal vermeld als de 'Lugtenakker'. Eind 15de eeuw was Johan te Heynforden pachter van de Lugtenakker. Toen hij rond [[1423]] overleed, werd de boerderij eerst overgenomen door zijn zoon of broer Hendrick, en kwam daarna in handen van zijn dochter Jenneke en schoonzoon Rijcksken [[Poor]]. Hij was een telg uit het destijds prominente [['s-Heerenberg]]se geslacht Poor, die in deze stad burgemeesters en schepenen voortbracht. | |
| − | In de 15de eeuw al werd de boerderij vermeld met de naam 'Wolfsgoed' of 'Quitzgoed'. De naam Wolfsgoed kwam van Jan de Wolf, die tot halverwege de 15de eeuw pachter was van het goed. Halverwege de 17de eeuw raakten deze namen in onbruik en werd de boerderij meestal vermeld als de 'Lugtenakker'. Eind 15de eeuw was Johan te Heynforden pachter van de Lugtenakker. Toen hij rond [[1423]] overleed, werd de boerderij eerst overgenomen door zijn zoon of broer Hendrick, en kwam daarna in handen van zijn dochter Jenneke en schoonzoon Rijcksken [[Poor]]. Hij was een telg uit het destijds prominente [[ | ||
== Vijf generaties Jan Poor == | == Vijf generaties Jan Poor == | ||
| + | Rijcksken overleed voor [[1578]], waarna zijn zoon Jan Poor de nieuwe boer werd. Na hem volgden nog vier generaties Jan Poor. Over de derde Jan Poor werd in [[1672]] vermeld dat hij 12 schapen, 4 varkens en 8 koeien bezat, waarmee hij in dat jaar een van de grotere boeren in Azewijn was. Jan Poor trouwde met Geesken Engelberts en kreeg tenminste drie zonen: Jan, Berend en Hendrik. Op nieuwjaarsavond [[1680]] was het gezin Poor doelwit van [[Brand|brandstichting]]. Vader Jan had het aan het van het voorgaande jaar aan de stok gekregen met Derriske van Huet, de vrouw van Jan Gijbinck op boerderij het [[Vuurdensgoed]]. Zij beschuldigde hem er van haar ganzen geschoten te hebben. Nadat zij van de [[Rechtspraak|rechter]] geen gelijk had gekregen, besloot zij het recht in eigen hand te nemen en legde op die nieuwjaarsavond een brandende lont in het varkensschot en een turfje in het rieten dak van het huis. Derriske werd hiervoor opgepakt, en bleek ook al eerdere branden gesticht te hebben. Op 4 april 1680 werd zij in 's-Heerenberg op de brandstapel gezet, waarvoor ze voor de gelegenheid nog oude kleren liet brengen. Omdat ze berouw toonde voor haar daden werd ze voor het aansteken van de brandstapel door verwurging om het leven gebracht. | ||
| − | + | Na het overlijden van vader Jan in [[1695]] nam oudste zoon Jan de boerderij over, hij trouwde Henderske Franken. Tweede zoon Berend trouwde Berendina Wijskamp en werd in [[1715]] landbouwer op de [[Winckelackerstede]]. Toen Jan Poor in [[1747]] overleed, nam zijn zoon Jan (de vierde en laatste Jan Poor) het boerenbedrijf over. Over hem werd tijdens het opmaken van lijsten van verloren vee tijdens de [[Veepest Bergh 1769|runderpest]] van [[1768]] op [[1769]] vermeld dat 19 van zijn 24 koeien overleden aan deze ziekte. Jan trouwde met Aleijda Bouwmans, maar het echtpaar kreeg geen zoon aan wie de boerderij kon worden nagelaten. Met Jan Poors overlijden in [[1779]], was er na zes generaties een einde aan de familienaam Poor op de Lugtenakker gekomen. | |
| − | |||
| − | Na het overlijden van vader Jan in [[1695]] nam oudste zoon Jan de boerderij over, hij trouwde Henderske Franken. Tweede zoon Berend trouwde Berendina Wijskamp en werd in [[1715]] landbouwer op de [[Winckelackerstede]]. Toen Jan Poor in [[1747]] overleed, nam zijn zoon Jan (de vierde en laatste Jan Poor) het boerenbedrijf over. Over hem werd tijdens het opmaken van lijsten van verloren vee tijdens de [[Veepest Bergh 1769|runderpest]] van [[1768]] op [[1769]] vermeld dat 19 van zijn 24 koeien overleden aan deze | ||
== De eerste Hoegen op de Lugtenakker == | == De eerste Hoegen op de Lugtenakker == | ||
| + | In [[1782]] hertrouwde de ongeveer 55 jaar oude weduwe Aleijda Bouwmans met de 32-jarige Derk Hoegen. Hij was een zoon van Carel Hoegen van boerderij het Gijskesgoed uit [[Klein-Azewijn]], de grootste boer uit het [[Land van den Bergh|graafschap Bergh]]. Tijdens de runderpest werd hij vermeld als eigenaar van 45 runderen, waarvan er 40 de runderpest niet overleefden. Toen Aleijda Bouwmans in [[1805]] overleed, hertrouwde Derk met Christina Copraij uit Warbeyen ([[Pruisen]]). In [[1815]] overleed ook Derk Hoegen, op de leeftijd van 65 jaar. Moeder Copraij overleed in [[1846]], ook op de leeftijd van 65 jaar, waarna [[Hoegen, Hermanus Antonius|Herman Antonius Hoegen]] de nieuwe boer werd. Hij trouwde in 1855 met Johanna [[Dieker en Dijker|Dijker]] van boerderij de [[Winckelackerstede]]. | ||
| − | + | Naast het echtpaar Hoegen en hun vijf kinderen (van wie er twee jong overleden), woonde Hermans jongere [[Hoegen, Bernardina Aleijda|zus Dina]] ook bij hen in huis. Dit zal geen overbodige luxe geweest zijn, omdat moeder Johanna Dijker in [[1865]] al op 39-jarige leeftijd overleed, waardoor het toen nog jonge gezin het al zonder moeder moesten stellen. Oudste zoon [[Hoegen, Theodorus Arnoldus|Theodorus Arnoldus Hoegen]] was toen nog maar zeven jaar oud. Het jaar erop overleed ook vader Hoegen. Zo stond de ongehuwde Dina er alleen voor om haar neefjes en nichtje op te voeden. Gelukkig was er genoeg hulp van dienstmeisjes en knechten die de boerderij bewoonden. Nadat Dina in [[1873]] overleed, werd dienstmeid Maria ter Horst enkele jaren het hoofd van het nog jonge gezin. In [[1876]] werd Theodorus Arnoldus Hoegen op 18-jarige leeftijd de nieuwe boer. | |
| − | |||
| − | |||
| − | Naast het echtpaar Hoegen en hun | ||
| − | Dina Hoegen liet na haar overlijden een bedrag van 10.000 gulden na aan de parochie. Met dit geld | + | Dina Hoegen liet na haar overlijden een bedrag van 10.000 gulden na aan de parochie. Met dit geld kon in Azewijn een [[H. Mattheus|nieuwe kerk]] gebouwd worden. De inwijding was op 21 september [[1891]] . In [[1913]] ging de boerderij verloren bij een [[brand]]. Hoegen liet een nieuwe boerderij bouwen, te zien op onderstaande foto. Na zijn overlijden in [[1925]] nam [[Hoegen, Hermanus Josephus Franciscus|zoon Herman]] het boerenbedrijf over. Hij trouwde in [[1945]] met Francisca ten Have. Hun nakomelingen wonen tegenwoordig nog op dit adres. |
== Bewoningsgeschiedenis == | == Bewoningsgeschiedenis == | ||
| Regel 62: | Regel 59: | ||
| − | [[Categorie: Boerderijen Azewijn]] [[Categorie:Huisnamen Azewijn]] [[Categorie:Huis Bergh Bezittingen]] [[Categorie:Brand]] | + | [[Categorie: Boerderijen Azewijn]] [[Categorie:Huisnamen Azewijn]] [[Categorie:Azewijn Lugtenakkerstraat]] [[Categorie:Huis Bergh Bezittingen]] [[Categorie:Brand]] |
Huidige versie van 13 mei 2023 om 08:32
De Lugtenakker is een boerderij aan de Lugtenakkerstraat in Azewijn. Ooit behoorde De Lugtenakkertot tot het bezit van Huis Bergh.
De naam vewijst naar een akker met lichte grond, waarbij "licht" zowel kan slaan op de kleur als de bodemgesteldheid.
Inhoud
Vroegste geschiedenis
In de 15de eeuw al werd de boerderij vermeld met de naam 'Wolfsgoed' of 'Quitzgoed'. De naam Wolfsgoed kwam van Jan de Wolf, die tot halverwege de 15de eeuw pachter was van het goed. Halverwege de 17de eeuw raakten deze namen in onbruik en werd de boerderij meestal vermeld als de 'Lugtenakker'. Eind 15de eeuw was Johan te Heynforden pachter van de Lugtenakker. Toen hij rond 1423 overleed, werd de boerderij eerst overgenomen door zijn zoon of broer Hendrick, en kwam daarna in handen van zijn dochter Jenneke en schoonzoon Rijcksken Poor. Hij was een telg uit het destijds prominente 's-Heerenbergse geslacht Poor, die in deze stad burgemeesters en schepenen voortbracht.
Vijf generaties Jan Poor
Rijcksken overleed voor 1578, waarna zijn zoon Jan Poor de nieuwe boer werd. Na hem volgden nog vier generaties Jan Poor. Over de derde Jan Poor werd in 1672 vermeld dat hij 12 schapen, 4 varkens en 8 koeien bezat, waarmee hij in dat jaar een van de grotere boeren in Azewijn was. Jan Poor trouwde met Geesken Engelberts en kreeg tenminste drie zonen: Jan, Berend en Hendrik. Op nieuwjaarsavond 1680 was het gezin Poor doelwit van brandstichting. Vader Jan had het aan het van het voorgaande jaar aan de stok gekregen met Derriske van Huet, de vrouw van Jan Gijbinck op boerderij het Vuurdensgoed. Zij beschuldigde hem er van haar ganzen geschoten te hebben. Nadat zij van de rechter geen gelijk had gekregen, besloot zij het recht in eigen hand te nemen en legde op die nieuwjaarsavond een brandende lont in het varkensschot en een turfje in het rieten dak van het huis. Derriske werd hiervoor opgepakt, en bleek ook al eerdere branden gesticht te hebben. Op 4 april 1680 werd zij in 's-Heerenberg op de brandstapel gezet, waarvoor ze voor de gelegenheid nog oude kleren liet brengen. Omdat ze berouw toonde voor haar daden werd ze voor het aansteken van de brandstapel door verwurging om het leven gebracht.
Na het overlijden van vader Jan in 1695 nam oudste zoon Jan de boerderij over, hij trouwde Henderske Franken. Tweede zoon Berend trouwde Berendina Wijskamp en werd in 1715 landbouwer op de Winckelackerstede. Toen Jan Poor in 1747 overleed, nam zijn zoon Jan (de vierde en laatste Jan Poor) het boerenbedrijf over. Over hem werd tijdens het opmaken van lijsten van verloren vee tijdens de runderpest van 1768 op 1769 vermeld dat 19 van zijn 24 koeien overleden aan deze ziekte. Jan trouwde met Aleijda Bouwmans, maar het echtpaar kreeg geen zoon aan wie de boerderij kon worden nagelaten. Met Jan Poors overlijden in 1779, was er na zes generaties een einde aan de familienaam Poor op de Lugtenakker gekomen.
De eerste Hoegen op de Lugtenakker
In 1782 hertrouwde de ongeveer 55 jaar oude weduwe Aleijda Bouwmans met de 32-jarige Derk Hoegen. Hij was een zoon van Carel Hoegen van boerderij het Gijskesgoed uit Klein-Azewijn, de grootste boer uit het graafschap Bergh. Tijdens de runderpest werd hij vermeld als eigenaar van 45 runderen, waarvan er 40 de runderpest niet overleefden. Toen Aleijda Bouwmans in 1805 overleed, hertrouwde Derk met Christina Copraij uit Warbeyen (Pruisen). In 1815 overleed ook Derk Hoegen, op de leeftijd van 65 jaar. Moeder Copraij overleed in 1846, ook op de leeftijd van 65 jaar, waarna Herman Antonius Hoegen de nieuwe boer werd. Hij trouwde in 1855 met Johanna Dijker van boerderij de Winckelackerstede.
Naast het echtpaar Hoegen en hun vijf kinderen (van wie er twee jong overleden), woonde Hermans jongere zus Dina ook bij hen in huis. Dit zal geen overbodige luxe geweest zijn, omdat moeder Johanna Dijker in 1865 al op 39-jarige leeftijd overleed, waardoor het toen nog jonge gezin het al zonder moeder moesten stellen. Oudste zoon Theodorus Arnoldus Hoegen was toen nog maar zeven jaar oud. Het jaar erop overleed ook vader Hoegen. Zo stond de ongehuwde Dina er alleen voor om haar neefjes en nichtje op te voeden. Gelukkig was er genoeg hulp van dienstmeisjes en knechten die de boerderij bewoonden. Nadat Dina in 1873 overleed, werd dienstmeid Maria ter Horst enkele jaren het hoofd van het nog jonge gezin. In 1876 werd Theodorus Arnoldus Hoegen op 18-jarige leeftijd de nieuwe boer.
Dina Hoegen liet na haar overlijden een bedrag van 10.000 gulden na aan de parochie. Met dit geld kon in Azewijn een nieuwe kerk gebouwd worden. De inwijding was op 21 september 1891 . In 1913 ging de boerderij verloren bij een brand. Hoegen liet een nieuwe boerderij bouwen, te zien op onderstaande foto. Na zijn overlijden in 1925 nam zoon Herman het boerenbedrijf over. Hij trouwde in 1945 met Francisca ten Have. Hun nakomelingen wonen tegenwoordig nog op dit adres.
Bewoningsgeschiedenis
- 1453 - 1455, Johan (Jan) de Wolf
- 1456 - 1459, Derck Kerstjens
- 1460 - 1480, Gerlach Kerstjens
- 1483 - 1486, Bernt Ribbe, voormalig rentmeester van de Graafschap Bergh. Trouwde met Bate.
- 1493 - 1523, Johan te Heynforden
- 1524 - 1527, Henrick te Heynforden
- 1530 - 1541, Jenneke te Heynforden, trouwde vóór 1541 met Riicksken Pooren.
- 1541 - 1567, Riicksken Pooren
- 1578 - 1601, Jan Poor (I)
- 1615 - 1647, Jan Poor (II)
- 1647 - 1695, Jan Poor (III), trouwde Geesken Engelberts. Zijn zoon Jan gaf in 1723 aan dat "sijn vader in 't jaar 1695 a 1696 gestorven is".
- 1695 - 1747, Jan Poor (IV), trouwde Henderske Franken
- 1747 - 1779, Jan Poor (V), trouwde Aleijda Bouwmans
- 1784 - 1815, Derk Hoegen uit Klein-Azewijn, trouwde Aleijda Bouwmans. Hoegen trouwde na haar overlijden in 1805 met Christina Copraij uit Warbeyen (D)
- 1815 - 1846, Christina Copraij
- 1846 - 1866, Herman Antonius Hoegen, trouwde in 1855 met Johanna Dijker
- 1866 - 1873, Berendina Hoegen
- 1876 - 1925, Theodorus Arnoldus Hoegen, zoon van Herman Antonius Hoegen, trouwde in 1891 met Johanna Hansen
- 1925 - 1931, Herman Hoegen, trouwde met Francisca ten Have. In 1931 verkochten zij de boerderij aan notaris Antonius Henricus van Romondt.
- 1931 - 1933, Antonius Henricus van Romondth, hij verkocht het in 1933 aan de landbouwer Lambert Georg Joseph Luet, uit Klein-Netterden (D). In 1942 is het verkocht aan Jan Gerritzen, de voormalig bewoner van de Stille Reef. Hij verhuurde het o.a. aan dhr. Kock en mevr. Scheers. In 1952 kocht Herman Hoegen de woning terug.
- 1952 - 1964, Herman Hoegen
- 1964 - 1986, Francisca ten Have
Kaart
Bronnen
- Kohieren van de pondschatting en de verponding voor het kerspel Zeddam, ca. 1625-1752. 10 delen, Stadsbestuur Bergh
- Bevolkingsregister Bergh 1829-1940, Gemeentebestuur Bergh
- Rechterlijk Archief van het Landdrostambt Bergh, 1488-1811
- Tachtig criminele processen te Bergh door John Thoben
- Azem van 't Hof tot heden, 2003
