Meinwerk van Hamaland

De deksel van Meinwerks sarcofaag in de kerk van het stift Busdorf

Opleiding tot priester

Meinwerk van Hamaland werd rond 975 geboren als zoon van Immed IV van Hamaland en Adela van Hamaland. Zijn voornaam komt ook voor als Maginwercus, Mainwerc, Meginwerk, Meinwercus en verwante spellingen. In de meeste bronnen heet hij Meinwerk van Paderborn, naar de Duitse stad waarvan hij in 1009 bisschop werd, maar omdat hij een telg uit het geslacht van de graven van Hamaland is, houdt Berghapedia de naam Meinwerk van Hamaland aan.

Meinwerks oudere broer Diederik was voorbestemd om hun vader op te volgen, zodat Meinwerk naar de gewoonte van die tijd geestelijke werd. Zijn zuster Azela volgde eenzelfde weg; zij werd kanunnikes in het stift Elten, dat haar grootvader Wichman IV had gesticht.

Meinwerk bezocht de domscholen in Halberstadt en Hildesheim, waar de latere Duitse keizer Hendrik II een van zijn medestudenten was. Van Hildesheim keerde hij terug naar Halberstadt. Daar ontving hij zijn priesterwijding en werd er benoemd tot kanunnik aan de dom van Halberstadt. Keizer Otto III haalde Meinwerk kort voor zijn dood in 1002 als raadsman naar zijn hof. In 1001 wordt hij daar voor het eerst vermeld als kapelaan. Ook onder keizer Hendrik II, de opvolger van Otto III, was hij hofkapelaan en raadsman.

Bisschop van Paderborn

Toen in 1009 bisschop Rotharius van Paderborn overleed, werd Meinwerk door keizer Hendrik II tot opvolger benoemd. Daartoe werd hij op 13 maart 1009 in Goslar tot bisschop gewijd. In Paderborn heeft hij de vervallen dom herbouwd, die in 1015 werd ingewijd. De nieuwbouw kon voor een belangrijk deel worden gefinancierd uit de erfenis van zijn ouders. In Paderborn stichtte hij in die jaren ook het Abdinghofklooster en liet vlak bij de dom door Griekse bouwlieden de Bartholomeuskapel bouwen. In 1036 stichtte hij het stift Busdorf.

Meinwerk ging vaak op bezoek bij de inwoners van zijn bisdom en hij was actief in zowel het geestelijke als het politieke leven van zijn tijd. Zo nam hij deel aan rijksvergaderingen, hofdagen en bisschoppelijke synoden. Hij was drie keer in Rome, waar hij in 1014 in de Sint Pietersbasiliek getuige was toen paus Benedictus VIII zijn vriend Hendrik II tot keizer kroonde. In 1027 was hij aanwezig bij de kroning van keizer Koenraad II door paus Johannes XIX.

Meinwerk overleed op 5 juni 1036, nadat hij de maand tevoren nog het stift Busdorf had ingewijd. Hij werd begraven in de kapel van het door hem gestichte Abdinghofklooster. Toen dat klooster in 1810 werd opgeheven, werd zijn sarcofaag overgebracht naar het hoogkoor van de kerk van het stift Busdorf. Daar bevindt hij zich nog steeds. Een deel van zijn gebeente werd in 1936 herbegraven in de crypte van de dom van Paderborn.

In 1376 werd bisschop Meinwerk heilig verklaard. Hoewel Bergh ten tijde van Meinwerk nog niet bestond, is het waarschijnlijk dat hij er wel een deel van zijn jeugd heeft doorgebracht. Aangenomen wordt echter dat hij in Renkum ter wereld is gekomen. Hoe dan ook, de kans is groot dat hij de enige heiligverklaarde "Berghenaar" is.

Afbeeldingen

Het bijzondere van Meinwerk is ook dat hij de enige Hamalander is van wie afbeeldingen bewaard zijn gebleven die weliswaar niet tijdens zijn leven, maar toch kort daarna zijn gemaakt. Een daarvan is zijn sarcofaagdeksel. Ook later zijn er afbeeldingen van hem gemaakt. In 1979 maakte Heinrich Gerhard Bücker (1922–2008) bij een restauratie van de Bartholomeuskapel nieuwe, bronzen deuren met reliëfs uit de levens van Jezus en bisschop Meinwerk.

De vroegst bekende afbeelding van Meinwerk op een draagaltaar uit het begin van de 12e eeuw in het aartsbisschoppelijk museum in Paderborn

Het beeld van bisschop Meinwerk (links) in een buitenmuur van de dom van Paderborn. In het midden de maagd Maria en rechts een andere bisschop.

Het houten beeld van bisschop Meinwerk in de dom van Paderborn door Heinrich Gerhard Bücker

De Vita Meinwerci

Meinwerks leven wordt beschreven in de kroniek Vita Meinwerci episcopi Patherbrunnensis (Het leven van bisschop Meinwerk van Paderborn). Het is omstreeks 1165, dus ruim een eeuw na zijn dood, geschreven. Oudere bronnen noemen abt Koenraad van het Abdinghofklooster als de schrijver, maar tegenwoordig wordt ervan uitgegaan dat een van Meinwerks opvolgers de kroniek heeft geschreven.

Bronnen

• Meinwerk op Wikipedia
• Meinwerk in de Heiligenkalender
• Vita Meinwerci in de digitale Monumenta Germaniae Historica