Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Liemers: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
({{Wiu2}})
k (redactie)
 
(13 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Wiu2}}
+
[[Bestand:Liemerse vlag.jpg|right|400px|thumb|'''Sinds juli [[2021]] heeft de Liemers voor het eerst in zijn geschiedenis een eigen vlag. Van zo'n honderd ontwerpen bleven er in de laatste stemronde vijf over, waaruit dat van Sanne Smits met 37 procent van de stemmen gekozen werd.<br>De Y-vorm stellen de IJssel en de [[Rijn]] voor. Rood is de kleur van ‘opvallen’ en staat voor onder andere warmte, liefde, passie, kracht en enthousiasme. De witte lijnen doen aan de [[Achterhoek|Achterhoekse vlag]] denken.<br>Zie ook [https://www.liemerseambassade.nl/bestel-de-liemerse-vlag/ Wapper de Liemerse vlag].]]
'''De Liemers''' is een streek in de Nederlandse provincie [[Gelderland]], die wordt begrensd door de Duitse [[grens]], de [[Nederrijn]], de [[IJssel]] en de [[Oude IJssel]], maar volgens algemene aanname zonder het grootste deel van de voormalige [[gemeente Bergh]].
 
 
 
1 Relatie tot de Achterhoek
 
2 Voormalige Kleefse (Pruisische) enclave
 
3 Rivierklei
 
4 Naam Liemers
 
5 Plaatsen in de Liemers
 
 
  
 +
'''De Liemers''' is een streek in de Nederlandse provincie [[Gelderland]], die wordt begrensd door de [[Duitsland|Duitse]] [[grens]], de [[Rijn]], de IJssel en de [[Oude IJssel]].
  
"Relatie tot de Achterhoek"
+
== Relatie tot de Achterhoek ==
Veelal wordt aangenomen dat het bosgebied Montferland de oostelijke grens is, en nog juist in de Achterhoek gelegen is. Gemakshalve wordt echter ook door sommigen de hele Liemers tot de Achterhoek gerekend. Autochtone inwoners van de Liemers zijn het veelal niet eens met deze redenatie en ondanks hun verbondenheid met de aangrenzende Achterhoek zullen ze mensen vlug corrigeren als deze hen Achterhoekers noemen en zeggen dat ze uit de Liemers komen. Eveneens stellen inwoners van de voormalige gemeente Bergh en ook Wehl veelal dat ze uit de Achterhoek komen, en niet uit de Liemers. Sociaal en cultureel gezien zijn er ook verschillen: de voormalige gemeenten Bergh en Wehl zijn immers voor een groot deel op Doetinchem gericht, terwijl Didam op Zevenaar (en in minder mate zelfs op Arnhem) gericht is. Bestuurlijk gezien maakt de gehele nieuwe gemeente Montferland op haar beurt wel weer deel uit van de regio Achterhoek.
+
De Liemers wordt vanwege het feit dat dit gebied ten noorden van de grote rivieren ligt en in vergelijking met de noordelijk gelegen [[Achterhoek]] slechts een geringe omvang heeft, in de rest van Nederland vaak tot de Achterhoek gerekend. Onrust over borden met de tekst 'Welkom in de Achterhoek' van de Stichting Achterhoek Toerisme aan de grenzen van de [[gemeente Montferland]] in het jaar [[2015]] maken duidelijk dat de toerekening van het gebied van Montferland en [[Wehl]] tot de Achterhoek omstreden is. In de voormalige [[gemeente Bergh]] en ook Wehl gaan echter ook stemmen op die dit gebied tot de Achterhoek willen rekenen en niet tot de Liemers. Daarvan getuigen sinds [[2018]] het verschijnen van de vanuit particulier initiatief op de markt gebrachte Achterhoek-vlaggen op verschillende plekken in dit gebied. De voormalige gemeenten Bergh en Wehl zijn immers voor een groot deel op [[Doetinchem]] gericht, terwijl [[Didam]] op [[Zevenaar]] (en in mindere mate zelfs op [[Arnhem]]) gericht zijn. Andere factoren voor de onduidelijkheid zijn bijvoorbeeld de grens tussen de edities Liemers en Achterhoek van de regionale krant [[Gelderlander|De Gelderlander]] die van noord naar zuid dwars door de streek verloopt.
  
 +
Bestuurlijk hoort de nieuwe gemeente Montferland sinds haar uittredingsbesluit van 13 november [[2013]] niet meer tot de bestuursregio Achterhoek. De voormalige gemeente Wehl behoort sinds [[2005]] tot de gemeente [[Doetinchem]] en is daarmee bestuurlijk aan de Achterhoek gebonden. Datzelfde geldt ook voor het gebied van de voormalige gemeente [[Gendringen]] dat sinds 2005 tot de gemeente [[Oude IJsselstreek]] behoort, dat aan beide zijden van de Oude IJssel gesitueerd is. De gemeente Montferland besloot in [[2019]] zich aan te sluiten bij de Gemeenschappelijke Regeling Stadsregio Arnhem-Nijmegen. Ook op het gebied van [[toerisme]] heeft de gemeente Montferland besloten een eigen weg te gaan. In oktober 2019 werd tot het Toeristisch Platform Montferland besloten.
  
[bewerk] Voormalige Kleefse (Pruisische) enclave
+
== Voormalige Kleefse (Pruisische) enclave ==
De hoofdplaats van de Liemers is Zevenaar. Zoals veel plaatsen in de Liemers was Zevenaar vroeger Kleefs bezit. De Liemers behoorde daardoor tot 1816 tot Pruisen. Deze zogenaamde Kleefse enclaves zijn tot op heden overwegend rooms-katholiek gebleven. In de tijd van de reformatie (1520-1600) mochten katholieken in de Noordelijke Nederlanden niet in het openbaar hun geloof belijden, laat staan processie houden. Doordat de Liemers tijdens de reformatie Kleefs gebied was is dit gebied buiten schot gebleven. Dat is de reden dat binnen de Liemers in verschillende dorpen de processie nu nog elk jaar in het openbaar trekt. (Er waren overigens ook Kleefse enclaves, zoals Huissen, buiten de Liemers).
+
Van het begin van de [[:Categorie:Jaartallen 1400-1499|15e eeuw]] tot [[1817]] behoorde een deel van de Liemers tot het hertogdom [[Kleef]], later [[Pruisen]]. In [[1355]] verpandde de hertog van Gelre het gebied rond [[Duiven (gemeente)|Duiven]], Zevenaar en Wehl aan zijn neef de Kleefse hertog. Het Kleefse Scholtambt de Liemers behoorde daardoor tot [[1816]] tot Pruisen. Ook de stad [[Huissen]] aan de andere kant van de Rijn behoorde daartoe. In 1816 werd als uitvloeisel van de besluiten op het Congres van Wenen dit gebied aan het Koninkrijk der Nederlanden afgestaan.
  
 +
De hoofdplaats van het Kleefse Scholtambt Liemers was Zevenaar. Deze zogenaamde [[Kleefse enclaves]] zijn tot op heden net als de overige delen van de Liemers overwegend rooms-katholiek gebleven. In de tijd van de reformatie ([[1520]]-[[1600]]) mochten de katholieken in de Noordelijke Nederlanden niet in het openbaar hun geloof belijden, laat staan processies houden. Doordat in de Kleefse Liemers religieuze tolerantie heerste, gold dit regime niet voor dit gebied. Dat is de reden dat binnen de Liemers in verschillende dorpen de processie nu nog elk jaar in het openbaar trekt.
 
   
 
   
Steenfabriek aan de Spijksedijk bij Tolkamer
+
== Geologisch ==
[bewerk] Rivierklei
+
De Liemers bestaat grotendeels uit vlak rivierkleigebied. In het centrum verheft zich het Montferland, een glaciale [[stuwwal]] die ontstaan is in de [[IJstijd]]. Door de aanwezigheid van rivierklei dat Nederland bereikte via de [[Rijn]], zijn er veel [[steenfabrieken]] ontstaan.
De Liemers bestaat grotendeels uit vlak rivierkleigebied. Direct ten oosten verheft zich het Montferland, een glaciale stuwwal die ontstaan is in de IJstijd, maar volgens de algemene overtuiging ligt het Montferland niet in de Liemers maar in de Achterhoek. Door de aanwezigheid van rivierklei dat Nederland bereikte via de Rijn, zijn er veel steenfabrieken ontstaan.
 
 
 
Anders dan in de geschiedenisboeken staat vermeld, komt de Rijn niet bij Lobith/Tolkamer Nederland binnen, maar bij het plaatsje Spijk. Tolkamer heeft zijn naam te danken aan het feit dat hier tol werd geheven. Schepen die doorvaart wilden moesten eerst tol betalen.
 
 
 
 
 
[bewerk] Naam Liemers
 
Er wordt wel eens gesteld dat de naam "Liemers" afkomt van Pagus Leomerike, waarbij pagus op 'gouw' of 'gewest' sloeg en leomerike op leemrijke grond. Andere verklaringen luiden echter dat het "in de luwte" betekent (de luwte tussen Montferland en Posbank) en dat het verwijst naar het Latijnse "limes" (grens).
 
 
 
Het dialect dat in de Liemers wordt gesproken, is een overgangsdialect tussen het Nederfrankisch en het Nedersaksisch.
 
 
 
 
 
[bewerk] Plaatsen in de Liemers
 
Aerdt — Angerlo — Babberich — Beek — Didam — Duiven — Giesbeek — Groessen — Herwen — Lathum — Lobith — Loerbeek — Loo — Pannerden — Spijk — Stokkum— Tolkamer — Wehl — Westervoort — Zevenaar
 
  
 +
== Naam Liemers ==
 +
Er wordt wel eens gesteld dat de naam "Liemers" afkomt van Pagus Leomerike, waarbij pagus op 'gouw' of 'gewest' sloeg en Leomerike op leemrijke grond. Andere verklaringen luiden echter dat het "in de luwte" betekent (de luwte tussen Montferland en Posbank) en dat het verwijst naar het Latijnse ''[[limes]]'' (grens).
  
Een artikel over '''de Liemers''' staat in [http://www.heemkunde.nl/nieuws/de-liemers.html Old Ni-js nummer 58] blz 13-16.
+
== Taal Liemers ==
 +
Het [[dialect]] dat in de Liemers wordt gesproken, behoort tot het Noord-Nederfrankisch en vormt de overgang naar het Nedersaksisch van de Achterhoek. Vanuit de Duitse dialectologie is voor dit grensoverschrijdend dialectgebied de naam Kleverlands gemunt.
  
 +
==Bronnen ==
 +
*Wim van Heugten, Theo Salemink (red.), De Liemers. Land van grenzen tussen Rijn en Oude IJssel, IJzerloo: Uitgeverij Fagus 2019, 336 blz.
 +
*[[Liemers van Nol Tinneveld]], 1984
 +
*[[Gelderse historie in de Liemers]], 1971
 +
*Historische Kring Huissen, Geschichtsverein Emmerich (uitg.), Grenspassages/Grenzgänge. Het Gelders-Kleefse grensgebied na de grensregeling van 1816-1817. Huissen 2017
 +
*[http://berghapedia.nl/index.php?title=Old_Ni-js_058#Artikel_John_Thoben_-_De_Liemers Old Ni-js nr.58], blz. 13-16
 +
*"Streek explodeert om annexatie", in: De Gelderlander, 15.12.2015, pag. Regio 9
 +
*Op Wikipedia:
 +
**[http://nl.wikipedia.org/wiki/Scholtambt_van_Liemers Scholtambt van Liemers]
 +
**[http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleverlands Kleverlands]
  
{{Onderwerp|Oost-Gelderland|Old Ni-js}}
+
[[Categorie:Oost-Gelderland]] [[Categorie:Kleefse enclaves]]

Huidige versie van 6 jan 2022 om 12:43

Sinds juli 2021 heeft de Liemers voor het eerst in zijn geschiedenis een eigen vlag. Van zo'n honderd ontwerpen bleven er in de laatste stemronde vijf over, waaruit dat van Sanne Smits met 37 procent van de stemmen gekozen werd.
De Y-vorm stellen de IJssel en de Rijn voor. Rood is de kleur van ‘opvallen’ en staat voor onder andere warmte, liefde, passie, kracht en enthousiasme. De witte lijnen doen aan de Achterhoekse vlag denken.
Zie ook Wapper de Liemerse vlag.

De Liemers is een streek in de Nederlandse provincie Gelderland, die wordt begrensd door de Duitse grens, de Rijn, de IJssel en de Oude IJssel.

Relatie tot de Achterhoek

De Liemers wordt vanwege het feit dat dit gebied ten noorden van de grote rivieren ligt en in vergelijking met de noordelijk gelegen Achterhoek slechts een geringe omvang heeft, in de rest van Nederland vaak tot de Achterhoek gerekend. Onrust over borden met de tekst 'Welkom in de Achterhoek' van de Stichting Achterhoek Toerisme aan de grenzen van de gemeente Montferland in het jaar 2015 maken duidelijk dat de toerekening van het gebied van Montferland en Wehl tot de Achterhoek omstreden is. In de voormalige gemeente Bergh en ook Wehl gaan echter ook stemmen op die dit gebied tot de Achterhoek willen rekenen en niet tot de Liemers. Daarvan getuigen sinds 2018 het verschijnen van de vanuit particulier initiatief op de markt gebrachte Achterhoek-vlaggen op verschillende plekken in dit gebied. De voormalige gemeenten Bergh en Wehl zijn immers voor een groot deel op Doetinchem gericht, terwijl Didam op Zevenaar (en in mindere mate zelfs op Arnhem) gericht zijn. Andere factoren voor de onduidelijkheid zijn bijvoorbeeld de grens tussen de edities Liemers en Achterhoek van de regionale krant De Gelderlander die van noord naar zuid dwars door de streek verloopt.

Bestuurlijk hoort de nieuwe gemeente Montferland sinds haar uittredingsbesluit van 13 november 2013 niet meer tot de bestuursregio Achterhoek. De voormalige gemeente Wehl behoort sinds 2005 tot de gemeente Doetinchem en is daarmee bestuurlijk aan de Achterhoek gebonden. Datzelfde geldt ook voor het gebied van de voormalige gemeente Gendringen dat sinds 2005 tot de gemeente Oude IJsselstreek behoort, dat aan beide zijden van de Oude IJssel gesitueerd is. De gemeente Montferland besloot in 2019 zich aan te sluiten bij de Gemeenschappelijke Regeling Stadsregio Arnhem-Nijmegen. Ook op het gebied van toerisme heeft de gemeente Montferland besloten een eigen weg te gaan. In oktober 2019 werd tot het Toeristisch Platform Montferland besloten.

Voormalige Kleefse (Pruisische) enclave

Van het begin van de 15e eeuw tot 1817 behoorde een deel van de Liemers tot het hertogdom Kleef, later Pruisen. In 1355 verpandde de hertog van Gelre het gebied rond Duiven, Zevenaar en Wehl aan zijn neef de Kleefse hertog. Het Kleefse Scholtambt de Liemers behoorde daardoor tot 1816 tot Pruisen. Ook de stad Huissen aan de andere kant van de Rijn behoorde daartoe. In 1816 werd als uitvloeisel van de besluiten op het Congres van Wenen dit gebied aan het Koninkrijk der Nederlanden afgestaan.

De hoofdplaats van het Kleefse Scholtambt Liemers was Zevenaar. Deze zogenaamde Kleefse enclaves zijn tot op heden net als de overige delen van de Liemers overwegend rooms-katholiek gebleven. In de tijd van de reformatie (1520-1600) mochten de katholieken in de Noordelijke Nederlanden niet in het openbaar hun geloof belijden, laat staan processies houden. Doordat in de Kleefse Liemers religieuze tolerantie heerste, gold dit regime niet voor dit gebied. Dat is de reden dat binnen de Liemers in verschillende dorpen de processie nu nog elk jaar in het openbaar trekt.

Geologisch

De Liemers bestaat grotendeels uit vlak rivierkleigebied. In het centrum verheft zich het Montferland, een glaciale stuwwal die ontstaan is in de IJstijd. Door de aanwezigheid van rivierklei dat Nederland bereikte via de Rijn, zijn er veel steenfabrieken ontstaan.

Naam Liemers

Er wordt wel eens gesteld dat de naam "Liemers" afkomt van Pagus Leomerike, waarbij pagus op 'gouw' of 'gewest' sloeg en Leomerike op leemrijke grond. Andere verklaringen luiden echter dat het "in de luwte" betekent (de luwte tussen Montferland en Posbank) en dat het verwijst naar het Latijnse limes (grens).

Taal Liemers

Het dialect dat in de Liemers wordt gesproken, behoort tot het Noord-Nederfrankisch en vormt de overgang naar het Nedersaksisch van de Achterhoek. Vanuit de Duitse dialectologie is voor dit grensoverschrijdend dialectgebied de naam Kleverlands gemunt.

Bronnen

  • Wim van Heugten, Theo Salemink (red.), De Liemers. Land van grenzen tussen Rijn en Oude IJssel, IJzerloo: Uitgeverij Fagus 2019, 336 blz.
  • Liemers van Nol Tinneveld, 1984
  • Gelderse historie in de Liemers, 1971
  • Historische Kring Huissen, Geschichtsverein Emmerich (uitg.), Grenspassages/Grenzgänge. Het Gelders-Kleefse grensgebied na de grensregeling van 1816-1817. Huissen 2017
  • Old Ni-js nr.58, blz. 13-16
  • "Streek explodeert om annexatie", in: De Gelderlander, 15.12.2015, pag. Regio 9
  • Op Wikipedia: