Brontekst bekijken van Kok, Ernst Wilhelm Ewald

'''Ernst Wilhelm Ewald Kok''' was [[KNIL-militairen|KNIL-militair]]. Hij werd op 16 juni [[1849]] geboren in de [[Zeddam]] als zoon van Johannes Franciscus Kok en Wilhelmine Henriette Elisabeth Andrée. Hij was een oom van [[Kok, Johannes|Johannes Kok]].

Wat Kok in Nederlands-Indië allemaal heeft meegemaakt, is niet meer na te gaan, maar de hoofdlijnen van zijn 27 dienstjaren konden wel gereconstrueerd worden.

== Een vertraagd vertrek ==
Op 11 april [[1865]] meldde Kok zich, vijftien jaar oud, vrijwillig bij het Koloniaal Werfdepot in Harderwijk. Daar tekende hij voor een verbintenis van tien jaar bij het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL), ingaande op de dag van inscheping. Die inscheping heeft op zich laten wachten, want drie jaar later – hij was inmiddels sergeant – was hij nog steeds in Nederland. Hij werd toen op 23 mei [[1868]] van zijn verbintenis ontheven en nam dienst bij het 6e Regiment Infanterie van de Koninklijke Landmacht. Hij tekende voor zes jaar, maar ook die verbintenis heeft hij niet uitgediend. Op 2 februari [[1871]] tekende in Harderwijk voor zes jaar bij het KNIL. Het dienstverband ging weer in op de dag van inscheping, die op 26 augustus 1871 inderdaad plaatsvond. Hij nam die zaterdag ook een premie van 140 gulden in ontvangst.

Kok was op die 26e augustus een van de 125 KNIL-militairen die van Harderwijk per trein naar Rotterdam reisden om daar aan boord te gaan van het fregatschip ''Zuid-Holland''. Drie dagen later is dit schip van Hellevoetsluis naar Indië vertrokken, waar het op 5 december aankwam in Batavia. De ontscheping gebeurde de volgende dag.
{|
|- valign=top
|[[Bestand:Kok 18710829 AH.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit het ''Algemeen Handelsblad'' van 29 augustus 1871</center>]]
|[[Bestand:Kok 18711206 Bat Hbld.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit het ''Bataviaasch Handelsblad'' van 6 december 1871</center>]]
|}
== Het eerste verblijf in Indië ==
Kok was ruim twaalf jaar in Indië voor hem verlof naar Nederland werd verleend. Zijn loopbaan in deze periode zag er als volgt uit:
*6 december 1871: geplaatst bij het 10e Bataljon Infanterie
*16 augustus [[1873]]: als ''élève'' aan zijn officiersopleiding begonnen aan de Militaire School in Meester Cornelis, een buitenwijk van Batavia
*4 augustus [[1875]]: benoeming tot 2e luitenant
*31 augustus 1875: geplaatst bij het 8e Bataljon Infanterie
*27 december [[1876]]: overgeplaatst naar het garnizoensbataljon van de Westerafdeling van Borneo
*13 juni [[1879]]: bevorderd tot 1e luitenant
*30 maart [[1880]]: overgeplaatst naar het 2e garnizoensbataljon van Atjeh en Onderhorigheden
*20 september 1880: overgeplaatst naar het 11e Bataljon Infanterie
*23 februari [[1882]]: overgeplaatst naar het 3e depotbataljon
*22 februari [[1883]]: overgeplaatst naar het garnizoensbataljon van Amboina en Ternate

Op 5 juni [[1884]] werd Kok een verlof van twee jaar in Europa verleend. Hij duurde even voor hij vertrok, maar op 27 september 1884 is hij met het stoomschip ''Sumatra'' aan de zeereis begonnen. De aankomst in IJmuiden was op 7 november. Hij heeft dit verlof bij zijn familie in Zeddam doorgebracht.
{|
|- valign=top
|[[Bestand:Kok 18840929 Locomotief.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit ''De Locomotief'' van 29 september 1884</center>]]
|[[Bestand:Kok 18841110 Tijd.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit ''De Tijd'' van 10 november 1884</center>]]
|}

== Het tweede verblijf in Indië ==
Kok maakte geen vol gebruik van zijn verlof, want al op 29 juli [[1885]], toen hij nog maar een dik halfjaar in Nederland was, aanvaardde hij in Amsterdam de terugreis. Als commandant van een detachement bestaande uit twee onderofficieren en dertig manschappen ging hij aan boord van het stoomschip ''Prins Alexander'', dat op 9 september in Batavia arriveerde. 
{|
|- valign=top
|[[Bestand:Kok 18850729 AH.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit het ''Algemeen Handelsblad'' van 29 juli 1885</center>]]
|[[Bestand:Kok 18850910 Javabode.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit de ''Java-Bode'' van 10 september 1885</center>]]
|}
Zijn loopbaan ging als volgt verder:
*24 september 1885: geplaatst bij het 2e depotbataljon
*14 maart [[1889]]: overgeplaatst naar het garnizoensbataljon van Amboina en Ternate
*12 december 1889: bevorderd tot kapitein
*7 februari [[1890]]: twee jaar verlof naar Europa verleend wegens ziekte

Op 23 april 1890 is hij met hem al bekende stoomschip ''Sumatra'' naar Nederland vertrokken. Volgens de passagierslijst reisde hij met zijn echtgenote. Zij heette Petronella Catharina van der Weerd en was op 13 maart [[1853]] geboren in Utrecht als dochter van Wilhelmus van der Weerd en Wilhelmina Josephina de Groot. Zij was [[Vroedvrouwen|vroedvrouw]] van beroep. In [[1877]] was zij getrouwd met Abraham Bedier, maar dit huwelijk werd op 12 mei 1885 ontbonden door de arrondissementsrechtbank in Den Haag. Zij waren toen al meer dan vijf jaar gescheiden van tafel en bed.

Mogelijk heeft Kok zijn vrouw in 1885 tijdens zijn verlof in Nederland leren kennen, maar het kan ook zijn dat zij na haar scheiding naar Nederlands-Indië is gegaan en Kok daar heeft leren kennen. In de Nederlandse archieven is van hen geen huwelijksakte aangetroffen, zodat het erop lijkt dat zij in Nederlands-Indië getrouwd zijn.
{|
|- valign=top
|[[Bestand:Kok 18900422 Javabode.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit de ''Java-Bode'' van 22 april 1890</center>]]
|[[Bestand:Kok 18900528 AH.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit het ''Algemeen Handelsblad'' van 28 mei 1890</center>]]
|}

== Het tweede verlof in Nederland ==
De ''Sumatra'' legde op 24 mei 1890 aan in Genua, waar Kok en zijn vrouw net als de meeste andere passagiers van boord gingen en hun reis naar Nederland per zogenaamde boottrein voortzetten. Dat bekortte de reis met meerdere dagen, want de ''Sumatra'' was pas op 2 juni in IJmuiden, terwijl de trein via [[Duitsland]] al na een dag of twee in Nederland was. Een bijkomend voordeel was dat de trein in [[Emmerik]] en [[Arnhem]] stopte. Het is goed mogelijk dat Kok en zijn vrouw in een van deze plaatsen zijn uitgestapt.

Zij gingen logeren bij hun familie in Zeddam, maar op 21 augustus 1890 vertrokken zij naar Arnhem. Daar werd op 28 april [[1891]] hun zoon Ernst Wilhelm Joseph geboren. Helaas overleed zijn vrouw een paar dagen later, op 2 mei, waarna nog geen jaar later, op 1 april [[1892]], ook hun zoon stierf. Kok was niet bij het overlijden van zijn zoon aanwezig. Al in juni 1891 is hij (zonder zijn zoon) weer naar Zeddam gegaan en daarna op 14 september 1891, wederom ruim voor het einde van zijn verlof, naar Indië teruggekeerd.

Hij reisde dit keer met het stoomschip ''Koningin Emma'', dat voer op de route Amsterdam–Batavia. Ook nu was commandant van een detachement KNIL-militairen, dat op deze reis bestond uit zes onderofficieren en vijftig manschappen. De ''Koningin Emma'' kwam op 24 oktober aan in Batavia.
{|
|- valign=top
|[[Bestand:Kok 18910914 Tijd.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit ''De Tijd'' van 14 september 1891</center>]]
|[[Bestand:Kok 18911024 Bat Hbl.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit het ''Bataviaasch Handelsblad'' van 24 oktober 1891</center>]]
|}

== Het derde verblijf in Indië ==
[[Bestand: Kok 18920719 Javabode.jpg|thumb|400px|<center>'''Uit de ''Java-Bode'' van 19 juli 1892</center>]]
Kok begon zijn derde verblijf in Indië bij het 2e depotbataljon, waar hij op 31 oktober 1891 geplaatst werd. Hij diende hier maar kort, want al op 3 juni 1892 werd hij op eigen verzoek eervol uit de dienst ontslagen wegens volbrachte diensttijd. Dit ontslag volgde op een besluit van 28 mei 1892, waarbij hem tevens een pensioen van 1500 gulden per jaar werd toegekend.

Op 20 juli 1892 ging Kok als gepensioneerd kapitein aan boord van het stoomschip ''Ardjoeno'' om voorgoed naar Nederland terug te keren. Dit schip had Rotterdam als eindbestemming, maar Kok en andere passagiers zijn op 15 augustus in Marseille van boord gegaan om hun reis per boottrein voort te zetten. Anders dan de boottrein uit Genua volgde de boottrein uit Marseille een route via Parijs en Brussel, en kwam na een dag of twee in Nederland aan. De ''Ardjoeno'' voer pas op 23 augustus de Nieuwe Waterweg op.

== Onderscheidingen ==
Aan Kok werden de volgende onderscheidingen toegekend:
*[[Onderscheidingen#Ereteken voor Belangrijke Krijgsbedrijven (1869)|Ereteken voor Belangrijke Krijgsbedrijven]] voor zijn krijgsverrichtingen in Atjeh
*[[Onderscheidingen#Onderscheidingsteken voor Langdurige, Eerlijke en Trouwe Dienst (1825)| Onderscheidingsteken voor Langdurige, Eerlijke en Trouwe Dienst]]
[[Bestand: NL-HaNA_2.13.04_621_0109 Kok EWE.jpg|thumb|left|1000px||<center>'''Koks KNIL-stamboekgegevens</center>]]
<br clear=all/>

== Terug in Nederland ==
[[Bestand:Kok-Heijt 18921205 NvdD.jpg|thumb|right|400px|<center>'''Uit ''Het Nieuws van den Dag'' van 5 december 1892</center>]]
Kok ging na zijn terugkeer in Nederland weer in Zeddam wonen. Op 1 december 1892 hertrouwde hij in [['s-Heerenberg]] met [[Heijt, Margaretha Johanna Henderika|Margaretha Johanna Henderika Heijt]], geboren op 10 januari [[1868]] in Assen als dochter van Dingenis Heijt en Jansien Leppers. Zij was net als Koks eerste vrouw vroedvrouw, maar dat zal toeval zijn. Zij werkte sinds april 1891 als vroedvrouw in Zeddam en woonde daar dus al ruim een jaar toen Kok uit Indië arriveerde.

Zijn kinderen waren:
*Gustaf Adolf Johan, geboren op 24 december [[1893]] in [[Gendringen]], overleden in [[Vorden]] op 3 maart 1928
*Ida Elise Henriette Wilhelmina, geboren op 27 augustus 1899 in Vorden, overleden aldaar op 20 september 1899
*Jeanne Dingena Elise Henriette Wilhelmina, geboren op 28 augustus 1900 in Vorden, overleden in Ede op 6 juni 1929

[[Bestand: Kok 18961003 GB.jpg|thumb|right|400px|<center>'''Uit ''[[Graafschapbode|De Graafschapbode]]'' van 3 oktober 1896</center>]]
Kok en zijn vrouw verhuisden in februari [[1893]] van Zeddam naar [[Gendringen]] en van daar in mei [[1894]] naar 's-Heerenberg. Daar was Kok erelid van [[Sociëteit De Vriendschap]]. Op 1 mei [[1895]] gingen zij weer in Zeddam wonen om vervolgens in februari [[1897]] naar Vorden te verhuizen. Daar was zijn vrouw al in oktober [[1896]] tot gemeentevroedvrouw benoemd. In november [[1900]] werd hij met zijn gezin uitgeschreven naar Zuidhorn in Groningen, maar blijkbaar beviel het daar niet, want twee jaar later, op 15 november [[1902]] werden zij weer in Vordense bevolkingsregister ingeschreven.

Kok overleed in Ede op 9 december [[1926]], 77 jaar oud. Zijn vrouw overleed in [[Zutphen]] op 3 maart [[1938]], zeventig jaar oud.
<br clear=all/>

== Bronnen ==
*[http://www.archieven.nl Archieven.nl]
*Nationaal Archief:
**[https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/zoekhulpen/militairen-nederlands-indie-knil-1815-1950-onderofficieren-en-soldaten Nationaal Archief], 2.10.50 Inventaris van het archief van het Ministerie van Koloniën: Stamboeken en pensioenregisters van Militairen KNIL in Oost- en West-Indië, 1815-1949 (1954), suppletiefolium 15876
**[https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/zoekhulpen/militairen-nederlands-indie-knil-1815-1950-officieren Toegangsnummer 2.13.04 Inventaris van de dienststaten en stamboeken der Officieren van de Koninklijke Landmacht en van de koloniale troepen in Nederland, (1715) 1814-1940 (1945)], inventarisnummer 621, foliumnummer 82
*Scheepstijdingen en andere krantenberichten op [http://www.delpher.nl Delpher]

[[Categorie:Kock en Kok]] [[Categorie:KNIL-militairen 1830–1942]] [[Categorie:Onderscheidingsteken voor Langdurige, Eerlijke en Trouwe Dienst]] [[Categorie:Ereteken voor Belangrijke Krijgsbedrijven]] [[Categorie:Sociëteit De Vriendschap]]