Metellus, Wilhelmus Ludovicus

Wilhelmus Ludovicus Metellus (1744-1787) wordt gedoopt op 12 januari 1744 in de RK Sankt Pancratius Kirche te Anholt. Hij is een zoon van Joseph Ignatius Metellus en (Maria) Lucia Ostendorp. Joseph Ignatius, geboren op 19 augustus 1701 te Anholt, is schoolmeester en koster tot zijn overlijden op 21 juli 1768. Deze functies vervulde ook zijn vader Petrus Metellus vanaf circa 1700 in het Anholtse. Petrus was getrouwd met Anna Elisabeth Bartrum.

Het echtpaar Metellus-Ostendorp treedt in dezelfde kerk in november 1740 in het huwelijk. Uit dit huwelijk worden de volgende kinderen geboren.

• 1. Nicolaus Leopoldus Dorotheus, ged. 19 december 1741
• 2. Wilhelmus Ludovicus, ged. 12 januari 1744
• 3. Petrus Joannes Arnoldus, ged. 27 december 1745
• 4. Antonius Josephus, juni 1748
• 5. Gerardus Fridericus, ged. 7 augustus 1750
• 6. Ludovica Maximilliana, ged. 30 juli 1754
• 7. Maria Anna, ged. 1 november 1757.

Schilderijen in Wijnbergen

Wilhelmus ontwikkelt zich in Anholt tot kunstschilder. De Fürst zu Salm-Salm benoemt hem in 1773 tot hofschilder. Hij vervaardigt zijn werken met olieverf op doek. In het Museum van het Kasteel Anholt van de vorsten zu Salm-Salm wordt zijn werk Ecce Homo bewaard. In de Sint Martinuskerk te Wijnbergen (ingewijd 1778) hangen drie werken van Metellus, die hij in 1781 vervaardigde. Oorspronkelijk deden zij dienst als altaarstukken. Nu hangen zij als afzonderlijke schilderijen in de parochiezaal. In 2005 werden deze kunstwerken gerestaureerd, omdat ze in deplorabele toestand verkeerden. De werken stellen voor de Aanbidding der Wijzen (afkomstig van het hoogaltaar), Het kind Jezus verschijnt aan de H. Antonius van Padua en de H. Dominicus ontvangt de rozenkrans van Maria.

Wilhelmus trouwt te Ulft op 18 oktober 1782 met Maria Anna du Buf (du Buss/Beef/Beuf). De laatste jaren van zijn leven brengt hij door in Rotterdam. Daar noemt men hem Gueliam of Guilhelmus Metellus. Hij woont er aan de Binnenweg onder Cool. Hij staat er bekend als een Duitsch portretschilder uit Anholt. In Rotterdam is hij niet de enige Metellus. Jacobus (Ferdinandus) Metellus , uit Anholt trouwt op 27 augustus 1741 in Rotterdam pro deo met Catharina van Koten uit Delft. Hij is een broer van zijn vader Joseph Ignatius. Deze tak van de familie emigreerde waarschijnlijk naar de Verenigde Staten van Amerika.

In de Havenstad maakt Wilhelmus kennis met een select gezelschap van 18de eeuwse kunstenaars. Dat zijn bijvoorbeeld de portretschilder en kunsthandelaar Pieter van Zanten, Jan Stolker, die bekend is om zijn portretten en mezzotintoprenten naar 17de-eeuwsche meesters; Daniel Bruynincx, een beroemd portrettist; Dirk Anthony Bisschop, een wapen- en rijtuigschilder, Ludolph Bakhuizen, kleinzoon van den beroemde gelijknamige 17de-eeuwschen schilder, Matthias Sallieth, bekend als graveur van de teekeningen van zijn vriend Langendijk; Theodorus de Roode, Rotterdammer van geboorte, die hofschilder was geweest van Prins Karel van Oostenrijk en in 1771 naar deze stad terugkeerde en Taco Scheltema, de schilder van de portretten van 18 directeuren van het Bataafsch Genootschap

Wilhelmus Metellus overlijdt in 1787 op 43-jarige leeftijd en wordt begraven op 25 augustus in Rotterdam. Hij laat twee minderjarige kinderen na, waaronder Raphael. Zijn weduwe hertrouwt niet lang daarna met de beeldhouwer Carolus (Carel) Castoldi.

Heilige Antonius van Padua

Antonius werd in 1195 te Lissabon geboren. Zijn eigenlijke naam is Fernandez. Hij stamde uit een rijke adellijke familie. Nadat hij in 1212 tot priester werd gewijd, sloot hij zich als kanunnik van Sint Augustinus aan bij de Minderbroeders. Hij wilde het geloof verkondigen in Noord-Afrika maar de moord op vijf jonge franciscaner monniken in Marokko door de mohammedanen maakte een diepe indruk op hem. Antonius werd ernstig ziek in Afrika. Hij verlegde zijn werkterrein naar Frankrijk en aansluitend naar Italie. Van Antonius is bekend dat hij duizenden mensen tegelijkertijd toesprak, terwijl men een speld kon horen vallen. Antonius stierf te Padua in 1231. Nog geen jaar na zijn sterven werd hij door paus Gregorius IX heilig verklaard. Op 16 januari 1946 werd Antonius door paus Pius XII verheven tot kerkleraar. De feestdag van Antonius is 13 juni. Hij is de heilige van de Franciscanen, verloren voorwerpen, vrouwen en kinderen, de armen, bakkers, mijnwerkers, het huwelijk, de reizigers, de verliefden. Ook is hij patroon tegen schipbreuk, pest en koorts. Waarom hij bijzonder vereerd werd in Wijnbergen is niet bekend.

Heilige Dominicus

De heilige Dominicus werd in 1170 in het Spaanse Caleruega geboren. Zijn ouders waren de edelman Felix Guzman en de zalige Joan van Aza. Hij studeerde met veel succes theologie en filosofie in Palencia. In 1199 werd hij kannuik van de kathedraal in Osma. Samen met de bisschop hervormde Dominicus de orde van Cisterciënzers en preekte tegen de leer van de Albigenzen in de Languedoc in Frankrijk. Om de Albigenzen te bekeren tot het katholieke geloof, stichtte hij een eigen orde. Binnen een jaar keurde de bisschop van Toulouse de orde goed. Het lukte Dominicus niet de goedkeuring te krijgen tijden het Concilie van Lateranen in 1215, maar verkreeg wel pauselijke bevestiging een jaar later. Hiermee was de Orde van de Predikbroeders een officieel feit. De orde leefde volgens de regels van Augustinus en wilde de katholiek kerk verdedigen tegen de Albigenzen. In de laatste jaren van zijn leven richtte Dominicus zich op het inrichten en verspreiden van de orde. Op een van zijn reizen door Hongarije werd hij ernstig ziek. Overgebracht naar Bologna stierf hij daar op 6 augustus 1221. Sint Dominicus is beschermheilige van Dominicanen, astronomen, kleermakers en sigarenmakers. Ook vragen gelovigen zijn voorspraak tegen koorts en tegen hagel. Bekende attributen van Dominicus zijn de witte lelie en de rozenkrans. Hij werd heilig verklaard op 3 juni 1234. Zijn feestdag is 8 augustus. Waarom hij bijzonder vereerd werd in Wijnbergen is niet bekend.

Driekoningen

Het verhaal van de drie wijzen uit het oosten is al eeuwenlang populair onder christenen. Men vindt dat enthousiasme vooral terug in de bijbels getinte beeldende kunst. En dat terwijl er in de bijbel zelf weinig over ze wordt verteld. Het oorspronkelijke verhaal is te lezen in Mattheüs 2. Na de geboorte van Jezus arriveren 'enige wijzen van het Oosten' in Jeruzalem. Zij hebben een ster aan de hemel zien staan die volgens hen wijst op de geboorte van de Koning der Joden. Als koning Herodes hun reisdoel verneemt, wordt hij nieuwsgierig naar deze mogelijke concurrent. Schriftgeleerden vertellen hem dat de Messias in Bethlehem moet worden geboren (Micha 5:1). Herodes ontbiedt hierop de wijzen en vraagt ze om hem te rapporteren wat ze in Bethlehem aan zullen treffen. Deze Herodes was Herodes I de Grote. Hij leefde van ca. 73 tot 4 v.C. en bestuurde voor de Romeinen het gebied. Hij was bepaald niet geliefd onder de joden. De wijzen vertrekken naar Bethlehem, geleid door de ster. In het huis waarboven de ster stil staat, vinden zij het kindeke. Ze schenken hem goud, wierook en mirre, een aangenaam geurende hars. Als ze die nacht slapen, verschijnt God in een droom en geeft hen de opdracht van Herodes te negeren. De volgende dag vertrekken ze via een andere route naar hun landen. Als Herodes in de gaten heeft, dat de wijzen hem hebben bedrogen, gelast hij alle kinderen in Bethlehem jonger dan drie te vermoorden. Jezus en zijn ouders zijn dan al lang op weg naar Egypte. Een engel, die Jozef in een droom verschijnt, tipt hen om zich uit de voeten te maken.

Het goede van de drie Wijzen bevat naast de waardevolle geschenken dus het geven van gehoor aan Gods opdracht. Die gegevens samen met de mysterieuze ster hebben tientallen schilders geïnspireerd. Het aantal drie, genoemd Balthasar, Caspar en Melchior, en hun huidskleur (Caspar zou donker zijn geweest) vindt men niet in de bijbel terug. In de evangelies van Marcus, Lukas en Johannes worden de wijzen zelfs niet genoemd. In de Middeleeuwen bedacht men op grond van het aantal geschenken dat het dus drie wijzen moesten zijn. Ook legde men de link naar de drie bijbelse mensenrassen en dus moest een van hen zwart zijn. Driekoningen is een christelijke feestdag en wordt gevierd op 6 januari.

Het schilderstuk van Metellus heeft enkele opvallende overeenkomsten met het bekende schilderstuk van Peter Paul Rubens (1577-1640) ‘aanbidding der wijzen’, dat hij in 1617/1618 vervaardigde. Kijk bijvoorbeeld eens naar het hoofd en de mantel van de geknielde Wijze. Waarom de Wijzen op het oude hoofdaltaar van de Sint Martinuskerk in Wijnbergen figureerden is niet bekend.

Aanbidding der wijzen; olie op doek (245 × 325 cm) 1617/1618. Het hangt in het Musée des Beaux-Arts, Lyon

Bron

Auteur van bovenstaande tekst: Frans van Gorkum