Smeenk, dokter C (kinderarts)

Dokter C. Smeenk kinderarts te Doetinchem

Herinnering aan een zeer markante vrouw die graag ontwikkelingswerk zou willen doen.

Zij was zeer onder de indruk van het werk van Dr. Schweitzer en wilde graag ontwikkelingswerk gaan doen. Maar door de oorlog kon zij niet naar de tropen.

Na haar opleiding als kinderarts in het Juliana-Kinderziekenhuis te Utrecht werd Dr. C. Smeenk op 1 januari 1943 benoemd tot districts-kinderarts door de Gelderse Kruisverenigingen waar zij ook pionierswerk kon gaan verrichten. In de Achterhoek was werk genoeg in de zorg voor moeder en kind. Er was hier nog geen kinderarts werkzaam, ook niet in de ziekenhuizen. Zij werd daar al snel binnengehaald en merkte dat daar ook geen voorzieningen waren voor het verplegen van kinderen.

In de Achterhoek waren nog maar enkele consultatiebureaus voor zuigelingen en geen voor kleuters, er werd geen zuigelingenbezoek gedaan en de kraamzorg was "wild", d.w.z. dat men geen diploma's had. Dus kennis was slecht en er waren slechte woningen. Gebrek aan hygiëne en zwak maatschappelijke toestanden hadden meestal de overhand. Ziektebeelden kwamen soms voor die in oude boeken werden beschreven, infecties en voedingsstoornissen zoals difterie, kinkhoest en de complicaties daarvan.

In de beide ziekenhuizen was een klein zaaltje voor kinderen maar die waren meestal bezet door volwassenen. Als in het St.Jozefziekenhuis een patiëntje verpleegd moest worden was Leiden in last. Er werd gebruik gemaakt van alle hoeken en gaten in het gebouw en herhaaldelijk stond een kind met meningitis of kinkhoest naast bezems en dweilen in de werkkast. Een behandelkamer was er niet en aan het instrumentarium ontbrak ook van alles. Als er een infuus nodig was liep men met gewone injectienaalden naar een bakstenen muur en werd het puntje er af geslepen.

Ook de verpleging was veelal ongediplomeerd maar wel vol toewijding en onvoorstelbare werkkracht.

Vervoer was moeilijk en moest meestal per fiets. Enige malen is Dr. Smeenk met een uitgedroogde baby of een benauwd kinkhoestkind in de fietstas naar Doetinchem gefietst. Meestal ging dat nog goed ook.

In 1947 werd in St.Jozef een zaaltje verbouwd tot 5 boxen. Achter drie boxen werd een smal balkon gebouwd want bijvoorbeeld bij waterpokken moest het personeel even in de buitenlucht verblijven om de infectie te laten overwaaien.

In 1950 kwam de belangrijke verbetering. Het Wilhelmina-Ziekenhuis kreeg een kinderpaviljoen en in 1965 kwam het nieuwe ziekenhuis. In die tijd kwam er ook een verbetering in de personeelsbezetting.

Dr. Smeenk heeft ook in die tijd de gemeentebesturen bezocht om subsidie te krijgen voor de inentingen voor difterie, kinkhoest en tetanus.

Het was soms moeilijk om de mensen er van te overtuigen dat voorkomen beter is dan genezen.

In 1959 werd de enting ook tegen polio van rijkswege bekostigd. Nu lag de Achterhoek 5 jaar voor en aan langdurige ziektes kwam al gauw een einde.
De zorg aan zwangeren werd verbeterd. Kraamverpleegsters en -verzorgsters werden opgeleid. Huisartsen gingen zuigelingen- en kleuterbureaus doen. Dit alles onder de bezielende leiding van Dr. Smeenk.

Samenwerking 1958-1975

Van 1958 tot 1975 heb ik met Dr. Smeenk gewerkt.

Zij was steeds de voorvechtster voor de kinderen. Ze was altijd op de werkplek en op haar zogenaamde vrije dagen maakte ze statistieken.
Ze zocht zelfs het wasmiddel uit waarin voor de baby's de luiers het beste gewassen konden worden.
Als het moest zat ze een hele nacht bij het ziekbed van een kind. Voor zichzelf had ze niets nodig.

Wanneer er moeilijkheden waren met een kind en we dat met haar bespraken had ze meteen een antwoord klaar... Ophalen dat kind, aan vader en moeder werd op dat moment niet gedacht, nee het kind stond voorop. Ik kan me niet herinneren dat ze er niet was.

In 1975 heb ik nog meegewerkt aan het samenstellen van huisartsen die van haar instructies kregen om zuigelingen en kleuterbureaus te verzorgen.

Haar bevindingen stak ze niet onder stoelen of banken maar zei tegen collega's, artsen, verpleegsters, ouders of wie dan ook hoe zij over de situatie dacht. Dat gaf soms wel gespreksstof, maar men wist waar men aan toe was.

Voor de moeders was het niet altijd makkelijk. Vooral als er geen borstvoeding was en men flesvoeding moest geven, kon het moeilijk zijn om de juiste woorden te vinden om het aan de moeder uit te leggen wat en hoe ze het moest doen.

Vaak waren de moeders al zenuwachtig en onzeker als ze naar het bureau moesten. Deden ze alles wel goed? Kinderen verzorgen en opvoeden is weliswaar geen makkelijke taak. En als ze dan tegenover een wetenschapsvrouw stonden die precies wist wat er moest gebeuren en waar alles gesneden koek voor was, die door haar inzicht via onderzoek en statistische planningen een leven lang voor kinderen gewerkt heeft, voor zichzelf niets nodig vond en had, dan konden er vervelende situaties ontstaan. Maar gelukkig waren de wijkzusters er om de zaak weer helder te maken, en kwamen de moeders toch weer op het bureau, want dokter Smeenk was toch een "fantastische kinderarts".

Ik denk dat menige moeder aan haar te danken heeft dat haar kind overlevingskansen had. Wat waar is - is waar.

Het ontwikkelingswerk dat ze als jonge arts zo graag wilde gaan doen, heeft voor de Achterhoek zijn vruchten zeker afgeworpen.

Dit is een samenvatting uit een verhaal van dokter Smeenk zelf en een toevoeging over de jaren van pionierswerk verricht door Dokter Smeenk in de Achterhoek.

Cis van der Meijden