Botteram

Het cafe BOTTERAM te Wijnbergen. (Ooit Wijnbergen 55a, later 82 en 94, nu Botteramstraatje 4 te Wijnbergen) Toen ik zo'n 45 jaar geleden in Doetinchem naar school ging en na schooltijd de krant bezorgde in Wijnbergen en Vethuizen, kwam ik dagelijks meerdere keren langs cafe Botteram . Ook kwam ik nog wel eens over het Botteramstraotje, de weg die liep van de Doetinchemseweg naar de Kilderse hei. Vaak vroeg ik mij af waar de naam Botteram vandaan kwam. Velen zullen daarbij wel eens hebben gedacht aan een boterham of in het dialect bottram , maar daar had het niets mee te maken. Tinus Elbers was in die tijd de eigenaar. Hij was naast cafehouder ook landbouwer en kolenboer. De naam kwam van Bernard Botteram, de zoon van Toon Botteram en Berndina Elbers. Hij was in 1841 getrouwd met Hendrina Claauwer uit Wehl. In ieder geval woonde het gezin van Bernard al omstreeks 1860 op het huis Wijnbergen 55a en was hij van beroep tapper. Het cafe annex slijterij bestond toen dus al. Toen zijn kinderen het ouderlijk verlieten, stierf in 1875 zijn vrouw op 58-jarige leeftijd. Hij was precies 5 jaar weduwnaar toen hij in 1880 te Ruurlo trouwde met Maria Mombarg, zij was 27 en hij 63 jaar! Samen kregen zij daar nog drie kinderen, waarvan er een jong stierf. Op 17 november 1884 brandde het cafe af. De toenmalige burgemeester van Bergh schreef hierover een brief aan de officier van justitie te Arnhem (no. 200, d.d. 19 november 1884) met de volgende inhoud: In 1886 werd door Botteram, als tapper / slijter, in de beide voorkamers van het huis alweer 145 liter sterke drank verkocht (Inv. 115 A.B.). In 1888 verkocht Bernard zijn huis met herberg, waarna hij ging wonen te Kilder in het huis 14a bis. Ruim 11/2 jaar later overleed hij daar, zijn jonge weduwe met twee jonge kinderen achterlatend. Weer een jaar later vertrok zij naar Didam. Willem Elbers kocht in die periode waarschijnlijk het huis met herberg, want toen Willem op 36-jarige leeftijd op 9 november 1888 te Wehl trouwde met de 28-jarige Grada Boerboom uit Wehl, was zijn beroep herbergier. Willem kwam van Braamt no. 26 en was de jongste zoon van Gerrit Elbers en Gerritje Kniest. Zij vestigden zich per 15 december 1888 officieel op het adres Wijnbergen 55a. Volgens zijn kleindochters Greet en Dieni liet Willem omstreeks 1900 een nieuw voorhuis bouwen met cafe. In die periode bezat Willem 2 ha., 22 a. en 44 ca. aan grond, huis, schuren en erf. Omstreeks 1905 verkocht hij aan de Tramwegmaatschappij een strook van 189 ca. bestaande uit water. Het zal wel een sloot zijn geweest, die moest worden gedempt. Het spoor voor de tram van Doetinchem naar Emmerich moest namelijk worden aangelegd en kwam voor het cafe langs te lopen. Willem en Grada kregen twaalf kinderen, waarvan er vijf op zeer jonge leeftijd stierven. Willem stierf in 1911 op 58-jarige leeftijd. Martinus, zijn oudste zoon, was toen bijna 20 jaar en Jan, de jongste, nog geen 7. Samen staken zij de handen uit de mouwen en onder leiding van moeder Grada redden ze het. Tinus trouwde in november 1926 met Marie Kuster en na even in Braamt te hebben gewoond, keerde hij in maart 1930 terug naar zijn ouderlijk huis. Hij kreeg huis en erf op zijn naam en werd naast cafehouder ook landbouwer. Zijn ongehuwde broer Jan bleef bij hem inwonen, evenals moeder Grada, die in mei 1949 overleed. Tinus en Marie kregen vijf kinderen, waarvan er een op jonge leeftijd stierf. Naast het zijn van cafehouder en boer, begon hij ook een brandstoffenhandel. Het schijnt voorgekomen te zijn, dat in de crisisjaren dieven 's nachts kolen kwamen stelen en dat Marie wakker werd, maar Tinus niet wakker durfde te maken, bang als ze was dat er dan wat zou gebeuren. In de loop der jaren stak menige inwoner van Bergh, met de fiets op weg van zijn werk naar huis, daar even aan om er een neut te drinken, een pilsje te pakken en er even te biljarten. Zoon Harry trouwde, bleef op het ouderlijk huis wonen en boerde er verder, terwijl de cafeactiviteiten langzaam afnamen. Later bouwde hij bij het huis een kleine bungalow en ging daarin wonen met zijn vrouw Alie. Ook het ouderlijk huis met cafe werd geheel verbouwd en daarin woont nu hun zoon Maarten met zijn gezin op het adres Botteramstraatje 4. Jaap Hunting uit Grave.