Krukboerderij

Boerderij typen: de krukboerderij.

De boerderij is vanouds een woon-werkgebouw met vee en mens onder één dak, in het los hoes zelfs in één ruimte. Een brandmuur gaat later mens en dier scheiden, waardoor het woondeel van de hallenhuisboerderij een echte woning is geworden.

De boer stelt in de loop der tijden steeds hogere eisen aan dit gedeelte en zoekt daarvoor meer ruimte. Dat kan door aan één kant van de woonkamer/keuken de bescheiden ruimte stevig te verhogen. Het laag doorgetrokken dakschild wordt vervangen door een hoger zadeldakje, met de nok dwars geplaatst. Meestal wordt in deze 'nieuwe kamer' uitgevoerd als een opkamer met een neerkeldertje eronder. Deze kamer steekt wat uit ten opzichte van de zijgevel van het achterhuis.

Het dak heeft nu een L-vorm en de plattegrond ook. Die 'L' lijkt op een (deur)kruk (met een greep aan één zijde) - vandaar de naam krukboerderij - en de krukboerderij komt steeds meer voor in de 17e eeuw.

In de 19e eeuw wordt volgens hetzelfde idee ook aan de andere kant van de grote kamer ruimte gewonnen, waardoor het dak en de plattegrond de vorm van de letter T krijgen en zo de naam T-boerderij verklaren.

De meeste krukboerderijen zijn te vinden in de Betuwe en over het algemeen prachtig gerestaureerd, een sieraad voor het oog. Zoals de voorbeelden had het boerderijtje van Pancraas-Smit er nu ook uit kunnen zien. De krukboerderij is een uniek boerderijtype, waarvan er in Bergh zelfs twee stonden. De andere krukboerderij in Bergh was van de fam. Wassing aan het begin van de Zeddamseweg in Kilder.

(Krukboerderij Pancraas-Smit in Lengel)

(Krukboerderij Wassing in Kilder)