Old Ni-js 022

Old Ni-js nummer 22 – jaargang 10 – maart 1992

Inhoud

Mededelingen van het bestuur blz 1
Het stadsrecht van ’s-Heerenberg – 1349 blz 2
Enquête m.b.t. jaarlijkse excursie blz 3-4
Excursie Heemkundekring Bergh 1992 blz 5
Jaarverslag 1991 Heemkundekring Bergh blz 6
De Berghse bezittingen deel V: Boxmeer blz 8-12
Een historische plek in ’s-Heerenberg blz 13-15
Huismiddeltjes blz 15
De opgravingen in Lengel – 1981 en 1990 blz 16
Vondst stenen vuistbijl in Stokkum 1991 blz 18
Bijzondere bladzijde Zeddams doopboek blz 18
Bergherbos en Montferland blz 19-21
Kroniek van de kerk van Beek blz 22-23
Volksfeesten in de 17e eeuw blz 24

Toelichting op de inhoud

Mededelingen van het bestuur (door voorzitter G. de Haan)
De Heemkundekring bestaat 10 jaar. Er worden avondstadswandelingen gehouden. In de zomer is er een tentoonstelling in de Munt. •

Het stadsrecht van ’s-Heerenberg – 1349
Brief waarbij s-Heerenberg het stadsrecht werd verleend overgezet in het modern Nederlands. •

Enquête m.b.t. de jaarlijkse excursie (door voorzitter Gerard de Haan)
De meesten vinden een goede excursie belangrijker dan de prijs en vinden het niet nodig via de Heemkundekring te sparen (…) •

De Berghse bezittingen deel V: Boxmeer (door Gerard de Haan)
Boxmeer komt in Berghse handen ook door huwelijk. In 1503 worden huwelijkse voorwaarden gesloten tussen Willem III van den Bergh en Anna, dochter van Willem van Egmond en Margaretha van Culemborg (…) Anna is vrouwe van Boxmeer, Sambeek, Spalbeek, Stevensweert en Ochten. Verder bezit ze het kasteel Vrienenstein bij Driel •

Een historische plek in ’s-Heerenberg (door Diane Visser)
In 1987 kwam tijdens sloopactiviteiten aan de Oudste Poort een grote ronde muur van wel 1 meter dik en met een diepte van ongeveer 3,5 meter in de vorm van een grote boog, aan het licht. Onder leiding van Jan Verhagen en Leonard van der Laar startte een grootschalig en langdurig onderzoek, uitgevoerd door leden van de AWN.
De poort is tussen de 14e en 16e eeuw in verschillende fases gebouwd. •

Huismiddeltjes
-Voor den omloop
-Voor wilt vuur of douwurm
-Voor een quaden adem
•

De opgravingen in Lengel – 1981 en 1990 (door Jan Verhagen)
Ondanks de grote hoeveelheid materiaal uit de ijzertijd was het aantal grondsporen beperkt.
Het schaaltje dat in 1981 werd gevonden houdt waarschijnlijk verband met een offergave.
Op blz 17 een foto van enkele gravers aan het werk in de onderzoeksput in dambordpatroon. •

Vondst stenen vuistbijl in Stokkum – 1991 (door Henk Harmsen)
De ouderdom van de bijl moet worden gesteld op 4000 a 3000 jaar voor Christus.
•

Bijzondere bladzijde in Zeddams doopboek (door Fons Keurntjes)
Kinderen van predikant Meinoldus Boeseken en echtgenote Clara van Sprang. •

Bergherbos en Montferland (door Nol Tinneveld)
Enkele citaten:
De heuvelreeks van de Bergherbossen is dominerend en belangrijk voor de Liemers. Zij verdeelt de Liemers in een oostelijke en een westelijke helft, die niet zulke sterke bindingen met elkaar hebben (…)
Ondanks de talrijke uitverkopen behoorde in 1835 toch nog 4570 hectare tot het Huis Bergh (…).
Het grootste deel van het Bergherbos was eigendom van de bosmarken: Lengelerbosch 255 ha, Stokkumerbosch 373 ha, Zeddammerbosch 285 ha, Korterbosch 203 ha, Beekermark 142 ha. (…)
De zusters van de Heilige Geest meldden zich als aspirant-kopers voor het kasteel plus het terrein binnen de singelwal; zij hadden in het slot Aspel bij Rees een opvoedingsgesticht gevestigd, maar vreesden dat zij door de maatregelen van Bismarck uit Duitsland gewezen zouden worden. (…)
De nieuwe eigenaar [de heer J.H. van Heek] streefde er met succes naar om het bezit af te ronden en allerlei objecten die in de loop der jaren vervreemd waren, weer terug te kopen.. Wij noemen: de Munt, de Boetselaersborg, het Molenaarshuis in ’s-Heerenberg, de Zeddamse molen, de Galgenberg (48 ha), de boerderij het Loo (37 ha), de Grote Driehoek (29 ha), 15 ha op de Hettenheuvel en de Michielsbult, de Mengelenberg (20 ha), Verbuchelnslag (28 ha), 12 ha bij Wolkenland, de Hulzenberg (82 ha), het voormalige Burgers’ Dierenpark (2 ha) (…)
(…) De Liemersen noemen het beboste Berghse heuvelgebied meestal het Bergherbos; de van verderweg komende bezoekers spreken over het Montferland, naar de heuvel die het meest spectaculair is.
(…) Dr. Holwerda meende dat op Montferland de Saksische burcht Uplade heeft gestaan, die in 1016 verwoest werd. Nogal wat historici zijn het met die zienswijze niet eens: zij zoeken de Uplade op de Hauberg bij Elten.
De belangstelling van toeristen voor Montferland dateert niet van vandaag of gisteren. De heuvel werd als recreatieoord genoemd in publicaties o.a. van Slichtenhorst (1654), Egbert Hopp (1655), Claes Bruyn (1713), Wagenaar (1741), Mr. J.J. van Hasselt (1772), L.J.F. Jansen (1841), M.D. van Otterlo (1851), Ds C. Craandijk (1885), D.J. van de Ven (1917). •

Kroniek van de kerk in Beek (door John Thoben)
De tekst werd tijdens een Open Monumentendag met het thema “Religieus erfgoed” opnieuw gebruikt en staat op Berghapedia: http://www.berghapedia.nl/index.php/St._Martinus_Beek •

Volksfeesten in de 17e eeuw (door Ruth Esselink-Mijnen)
Men had de traditionele feesten als Driekoningen, Carnaval, Paasvuren, Sinterklaas etc. Tevens waren er familiefeesten, jaarfeesten, gildefeesten en buurtfeesten zoals kraammalen, verhuismalen, afscheidsmalen, bruiloftsmalen etc.
Gebruikte literatuur:
Dr. A. Blonk e.a.: Hoofdwegen der geschiedenis (Groningen 1967)
A..G. van Dalen: Bergh; Heren, Land en Volk (Nijmegen 1979)
Simon Scama: Overvloed en onbehagen – de Nederlandse cultuur in de Gouden Eeuw (Amsterdam 1988).