Morene

Een morene bestaat uit door de schurende werking van een gletsjer verpulverd gesteente dat door de ijsmassa gedeeltelijk meegevoerd wordt. Het materiaal waar een morene uit is opgebouwd is keileem en dit is een mengsel van keien, zand en leem.

Men onderscheidt:

• Grondmorenes - deze vormen het 'bed' waarop de gletsjer voortbeweegt.
• Zijmorenes - deze vormen zich aan de zijkanten van het gletsjerlichaam
• Eindmorenes - dit is de stapel verpulverd materiaal die de gletsjer voor zich uitschuift
• Tussenmorenes - deze vorm ontstaat uit de zijmorenes van twee gletsjers op het punt waar zij tezamen komen en bestaat uit verpulverd gesteente dat met het ijs meegevoerd wordt.

De heuvels van de Veluwe, de Utrechtse Heuvelrug, het Rijk van Nijmegen en het Montferland zijn ontstaan in het voorlaatste ijstij, het Saalien. Toen was Nederland ten noorden van de lijn Haarlem-Utrecht-Nijmegen met landijs bedekt. Dit zijn geen eindmorenes maar stuwwallen.