Metellus, Wilhelmus Ludovicus

Metellus' stamboom

Van Wilhelmus Ludovicus Metellus (1744-1787) hangen enkele schilderijen in de parochiezaal van de Sint Martinuskerk te Wijnbergen .

Vanaf circa 1700 vervult de rooms-ktholieke Petrus Metellus in Anholt de functies van schoolmeester en koster. Zijn herkomst is niet bekend. Mogelijk is hij familie van de carthograaf Johannes Metellus (1520-1597), die leefde en werkte in Keulen en afkomstig was van Leuven. Hij werd ook genoemd Johannes Matalius Metellus en als geboren Leuvenaar Jean Matal. Vermoedelijk is Dorothea Metellus een zus van Petrus. Zij trouwt op 7 april 1704 in de r.-k. Sankt Pancratius Kirche te Anholt met Anthonius Kinck.

Petrus trouwt met Anna Elisabeth Bathrum (Bartrum). Het gezin van Petrus en Anna bestaat uit zes kinderen.

• 1. Josephus Ignatius, ged. te Anholt op 19 augustus 1703 (doopgetuigen Praen. Casparus Ludovicus de Bouchart [? slecht leesbaar], Maria Catharina van Kierschaaf dicta de Guismer [=Von Geismar] Theodorus Batrum en Barbara van Amzum)
• 2. Gerardus, ged. te Anholt 19 augustus 1703, tweeling met Josephus Ignatius
• 3. Johanna Catharina, gedoopt te Anholt 19 mei 1706 (doopgetuigen Joannes Batrum, Maria Metellus, Anna van Vehlen)
• 4. Johannes David, gedoopt te Anholt 12 januari 1710 (doopgetuigen Johannes van Keel en Catharina Krelings)
• 5. Jacobus Ferdinandus, gedoopt te Anholt 11 april 1712 (doopgetuigen Wilhelmus Suilen en Anna Muntz)
• 6. Franciscus, gedoopt te Anholt 16 februari 1714 (doopgetuigen Joannes Sparemakeringh en Hermanna Schulingh)

Gerardus Metellus trekt naar Moers, waar hij in de Evangelische Kirche op 28 april 1732 trouwt met Gritgen Ewalds. Uit dit huwelijk wordt geboren Peter Ignatius Metellus die op 22 februari 1733 te Moers Evangelisch wordt gedoopt.

Johannes David Metellus trouwt te Anholt op 26 juni 1736 met Bernardine Leyen. Uit dit huwelijk worden zeven kinderen geboren.

• 1. Anna Elisabetha, ged. 8 november 1736
• 2. Bernardus Franciscus, ged. 19 oktober 1738
• 3. Johanna Catharina, ged. 7 november 1739
• 4. Anna Gertrudis, ged. 3 juni 1742
• 5. Petronella, ged. 21 december 1746
• 6. Johanna Elisabetha Monica, ged. 4 mei 1749
• 7. Joannes Wilhelmus, ged. 31 oktober 1751

Zijn tweelingbroer Joseph Ignatius Metellus blijft ook in Anholt wonen, waar hij evenals zijn vader de functies van schoolmeester en koster uitoefent tot zijn overlijden op 21 juli 1768. Joseph Ignatius treedt in november 1740 in het huwelijk met (Maria) Lucia Ostendorp. Uit dit huwelijk worden zeven kinderen geboren.

• 1. Nicolaus Leopoldus Dorotheus, ged. 19 december 1741
• 2. Wilhelmus Ludovicus, ged. 12 januari 1744
• 3. Petrus Joannes Arnoldus, ged. 27 december 1745
• 4. Antonius Josephus, juni 1748
• 5. Gerardus Fridericus, ged. 7 augustus 1750
• 6. Ludovica Maximilliana, ged. 30 juli 1754
• 7. Maria Anna, ged. 1 november 1757

Schilderijen in Wijnbergen

Wilhelmus Ludovicus Metellus wordt gedoopt op 12 januari 1744] in de r.-k. Sankt Pancratius Kirche te Anholt. Hij ontwikkelt zich in Anholt tot kunstschilder. De Fürst zu Salm-Salm benoemt hem in 1773 tot hofschilder. Hij vervaardigt zijn werken met olieverf op doek. In het museum van het Kasteel Anholt van de vorsten zu Salm-Salm wordt zijn werk Ecce Homo bewaard. In de Sint Martinuskerk te Wijnbergen (ingewijd 1778) hangen drie werken van Metellus, die hij in 1781 vervaardigde. Oorspronkelijk deden zij dienst als altaarstukken. Nu hangen zij als afzonderlijke schilderijen in de parochiezaal.

In 2005 werden deze kunstwerken gerestaureerd, omdat ze in deplorabele toestand verkeerden. De werken stellen voor de Aanbidding der Wijzen (afkomstig van het hoogaltaar), Het kind Jezus verschijnt aan de H. Antonius van Padua en de H. Dominicus ontvangt de rozenkrans van Maria.

Wilhelmus trouwt te Ulft op 18 oktober 1782 met Maria Anna du Buf (du Buss/Beef/Beuf). De laatste jaren van zijn leven brengt hij door in Rotterdam. Daar noemt men hem Gueliam of Guilhelmus Metellus. Hij woont er aan de Binnenweg onder Cool. Hij staat er bekend als een Duitsch portretschilder uit Anholt. In Rotterdam is hij niet de enige Metellus. Jacobus (Ferdinandus) Metellus, uit Anholt trouwt op 27 augustus 1741 in Rotterdam pro deo met Catharina van Koten uit Delft. Hij is een broer van zijn vader Joseph Ignatius. Deze tak van de familie emigreerde waarschijnlijk naar de Verenigde Staten van Amerika.

In de Havenstad maakt Wilhelmus kennis met een select gezelschap van 18de-eeuwse kunstenaars. Dat zijn bijvoorbeeld de portretschilder en kunsthandelaar Pieter van Zanten, Jan Stolker, die bekend is om zijn portretten en mezzotintoprenten naar 17de-eeuwsche meesters; Daniel Bruynincx, een beroemd portrettist; Dirk Anthony Bisschop, een wapen- en rijtuigschilder, Ludolph Bakhuizen, kleinzoon van den beroemde gelijknamige 17de-eeuwschen schilder, Matthias Sallieth, bekend als graveur van de teekeningen van zijn vriend Langendijk; Theodorus de Roode, Rotterdammer van geboorte, die hofschilder was geweest van Prins Karel van Oostenrijk en in 1771 naar deze stad terugkeerde en Taco Scheltema, de schilder van de portretten van 18 directeuren van het Bataafsch Genootschap

Wilhelmus Metellus overlijdt in 1787 op 43-jarige leeftijd en wordt begraven op 25 augustus in Rotterdam. Hij laat twee minderjarige kinderen na, waaronder Raphael. Zijn weduwe hertrouwt niet lang daarna met de beeldhouwer Carolus (Carel) Castoldi .

Heilige Antonius van Padua

Antonius werd in 1195 te Lissabon geboren. Zijn eigenlijke naam is Fernandez. Hij stamde uit een rijke adellijke familie. Nadat hij in 1212 tot priester werd gewijd, sloot hij zich als kanunnik van Sint Augustinus aan bij de Minderbroeders. Hij wilde het geloof verkondigen in Noord-Afrika maar de moord op vijf jonge franciscaner monniken in Marokko door de mohammedanen maakte een diepe indruk op hem. Antonius werd ernstig ziek in Afrika. Hij verlegde zijn werkterrein naar Frankrijk en aansluitend naar Italië. Van Antonius is bekend dat hij duizenden mensen tegelijkertijd toesprak, terwijl men een speld kon horen vallen. Antonius stierf te Padua in 1231. Nog geen jaar na zijn sterven werd hij door paus Gregorius IX heilig verklaard. Op 16 januari 1946 werd Antonius door paus Pius XII verheven tot kerkleraar. De feestdag van Antonius is 13 juni. Hij is de heilige van de franciscanen, verloren voorwerpen, vrouwen en kinderen, de armen, bakkers, mijnwerkers, het huwelijk, de reizigers, de verliefden. Ook is hij patroon tegen schipbreuk, pest en koorts. Antonius van Padua was de patroon van Antonius, één van de gebroeders Pelgrum die geld schonken voor de uitbreiding van de kerk van Wijnbergen. Daarom is de heilige op een kerkraam en op een schilderij van Metellus afgebeeld.

Heilige Dominicus

De heilige Dominicus werd in 1170 in het Spaanse Caleruega geboren. Zijn ouders waren de edelman Felix Guzman en de zalige Joan van Aza. Hij studeerde met veel succes theologie en filosofie in Valencia. In 1199 werd hij kannuik van de kathedraal in Osma. Samen met de bisschop hervormde Dominicus de orde van cisterciënzers en preekte tegen de leer van de Albigenzen in de Languedoc in Frankrijk. Om de Albigenzen te bekeren tot het katholieke geloof, stichtte hij een eigen orde. Binnen een jaar keurde de bisschop van Toulouse de orde goed. Het lukte Dominicus niet de goedkeuring te krijgen tijden het Concilie van Lateranen in 1215, maar verkreeg wel pauselijke bevestiging een jaar later. Hiermee was de Orde van de Predikbroeders een officieel feit. De orde leefde volgens de regels van Augustinus en wilde de katholiek kerk verdedigen tegen de Albigenzen. In de laatste jaren van zijn leven richtte Dominicus zich op het inrichten en verspreiden van de orde. Op een van zijn reizen door Hongarije werd hij ernstig ziek. Overgebracht naar Bologna stierf hij daar op 6 augustus 1221. Sint Dominicus is beschermheilige van dominicanen, astronomen, kleermakers en sigarenmakers. Ook vragen gelovigen zijn voorspraak tegen koorts en tegen hagel. Bekende attributen van Dominicus zijn de witte lelie en de rozenkrans. Hij werd heilig verklaard op 3 juni 1234. Zijn feestdag is 8 augustus. Waarom hij bijzonder vereerd werd in Wijnbergen is niet bekend.

Driekoningen

Het verhaal van de drie wijzen uit het oosten is al eeuwenlang populair onder christenen. Men vindt dat enthousiasme vooral terug in de bijbels getinte beeldende kunst. En dat terwijl er in de bijbel zelf weinig over ze wordt verteld. Het oorspronkelijke verhaal is te lezen in Mattheüs 2. Na de geboorte van Jezus arriveren 'enige wijzen van het Oosten' in Jeruzalem. Zij hebben een ster aan de hemel zien staan die volgens hen wijst op de geboorte van de Koning der Joden. Als koning Herodes hun reisdoel verneemt, wordt hij nieuwsgierig naar deze mogelijke concurrent. Schriftgeleerden vertellen hem dat de Messias in Bethlehem moet worden geboren (Micha 5:1). Herodes ontbiedt hierop de wijzen en vraagt ze om hem te rapporteren wat ze in Bethlehem aan zullen treffen. Deze Herodes was Herodes I de Grote. Hij leefde van ca. 73 tot 4 v.C. en bestuurde voor de Romeinen het gebied. Hij was bepaald niet geliefd onder de joden.

De wijzen vertrekken naar Bethlehem, geleid door de ster. In het huis waarboven de ster stil staat, vinden zij het kindeke. Ze schenken hem goud, wierook en mirre, een aangenaam geurende hars. Als ze die nacht slapen, verschijnt God in een droom en geeft hen de opdracht van Herodes te negeren. De volgende dag vertrekken ze via een andere route naar hun landen. Als Herodes in de gaten heeft, dat de wijzen hem hebben bedrogen, gelast hij alle kinderen in Bethlehem jonger dan drie te vermoorden. Jezus en zijn ouders zijn dan al lang op weg naar Egypte. Een engel, die Jozef in een droom verschijnt, tipt hen om zich uit de voeten te maken.

Het goede van de drie Wijzen bevat naast de waardevolle geschenken dus het geven van gehoor aan Gods opdracht. Die gegevens samen met de mysterieuze ster hebben tientallen schilders geïnspireerd. Het aantal drie, genoemd Balthasar, Caspar en Melchior, en hun huidskleur (Caspar zou donker zijn geweest) vindt men niet in de bijbel terug. In de evangelies van Marcus, Lukas en Johannes worden de wijzen zelfs niet genoemd. In de Middeleeuwen bedacht men op grond van het aantal geschenken dat het dus drie wijzen moesten zijn. Ook legde men de link naar de drie bijbelse mensenrassen en dus moest een van hen zwart zijn. Driekoningen is een christelijke feestdag en wordt gevierd op 6 januari.

Het schilderstuk van Metellus heeft enkele opvallende overeenkomsten met het bekende schilderstuk van Peter Paul Rubens (1577-1640) ‘aanbidding der wijzen’, dat hij in 1617/1618 vervaardigde. Kijk bijvoorbeeld eens naar het hoofd en de mantel van de geknielde Wijze. Waarom de Wijzen op het oude hoofdaltaar van de Sint Martinuskerk in Wijnbergen figureerden is niet bekend.

Aanbidding der wijzen; olie op doek (245 × 325 cm) 1617/1618. Het hangt in het Musée des Beaux-Arts, Lyon

Bron

Auteur van bovenstaande tekst: Frans van Gorkum