Patersklooster

Old Ni-js jaargang 23 nummer 60 is een themanummer over het Patersklooster. (Het is uitverkocht.) Ten tijde van de Salesianen van Don Bosco (1958-1971) heette het klooster Don Rua.

In 2007 stond het Mechteld ten Ham Weekeinde in het teken van het klooster

Old Ni-js nummer 60

De jezuïeten

• Inleiding blz 2
• De Kulturkampf blz 3-4
• Kulturkampfkloosters blz 5
• De jezuïeten (SJ) 1910-1937 blz 6-8
• Bouw van het Patersklooster: Het grondstuk van het Patersklooster blz 9-12
• De architekt Max Keuchen blz 13
• De uitvoerder architekt Johann J. van Aaken blz 14
• De bouw blz 15-16
• De eerste steen 11 mei 1909 blz 16-18
• De inwijding 18 oktober 1910 blz 18-23
• De veertien staties van de Kruisweg in het kloosterpark blz 24-26.

Zie ook Kruisweg bij het Sint Bonifatiusklooster

• Spoorwegverbinding van Nederlandse kloosters met Duitsland blz 27
• Waterleiding, electriciteit, onderwijs blz 28-31
• Retraites blz 31
• Belastingperikelen blz 32
• De jezuïeten vertrekken blz 32-34

Witte Paters

• De Witte Paters van Kardinaal Lavigerie 1937-1958 blz 35
• Afrika in het hartje van Gelderland blz 36-40
• Onder vijandelijk bewind blz 40
• De kriegsmarine in het Patersklooster blz 42
• Het noodziekenhuis blz 44
• Danklied Kamp Rees blz 45
• Slachtoffers van het Kamp Rees overleden in Bergh blz 46-47
• Noodziekenhuis wordt opgeheven blz 48-49
• Afscheid van de Witte Paters blz 50-51
• Geestelijk Erfgoed -17: Drie Witte Paters blz 54-59

Salesianen van Don Bosco

• De Salesianen van Don Bosco 1958-1971 blz 60
• Huize Don Rua geopend blz 64
• Een nieuw Missiemuseum blz 65
• Drie gebroeders Van Luyn blz 69
• Einde van het kloosterkerkhof blz 71

Gouden Handen

• Aziatische vluchtelingen blz 72
• Gerrit Hazeleger koopt het voormalige seminarie blz 72
• Commissaris van de Koningin opent Gouden Handen blz 73
• Leo Uittenbogaard 1974-1992 blz 74-76
• Frits Spies 1975-1993 blz 76-77
• Kuneke Hoveling-Terlingen 1975-1991 blz 78
• Planetarium naar Gouden Handen blz 79
• Hoogtepunten in Gouden Handen blz 80-84
• Jomanda blz 85

Het huis staat leeg

• COA: Centraal Orgaan Asielzoekers blz 87
• Stichting Basilica blz 87
• Rijksmonument 1999 blz 88-89
• Notariele akten en kadaster blz 90-94
• Bronnen blz 95

Werkgroep Patersklooster

Er was een Werkgroep Paterklooster die er voor zorgde dat het themanummer tot stand kwam.

Rijksmonument

Rijksmonumentnummer 514889
Uit Rijksmonumenten WikiOmschrijving

Klooster van het type JEZUIETENKLOOSTER met H-vormig grondplan opgetrokken in roodbruine baksteen in kruisverband met rustica basement. De begane grond wordt afgesloten door een hardstenen waterlijst. Op de scheiding van de vensterassen lopen lisenen van kolossale orde over de bovenste twee bouwlagen, die overgaan in een rondboogfries onder een hardstenen daklijst. In de regelmatig verdeelde muuropeningen bevinden zich voornamelijk zesruits, achtruits vensters en negenruits rondboogvensters. De zesruits ramen bestaan uit twee tweeruits draairamen met een halfrond tweeruits valraam van elkaar gescheiden door een geprofileerd kalf. De achtruits ramen hebben in plaats van twee tweeruits draairamen, twee drieruits draairamen. De negenruits ramen bestaan uit een vast raam met verdeling (2x3) met een halfrond drieruits bovenlicht met onderverdeling in roeden. Op de belangrijke plaatsen bevinden zich glas-in-loodramen in de rondboog-, rozet- en roosvensters. De terug liggende vensteropeningen met getrapte dagkant en hardstenen onderdorpel worden aan de bovenzijde afgesloten door een rondboog. Bij de vensters op de begane grond wordt deze strek afgesloten met een liggende koppenlaag. De gevels eindigen in een mansardekap met dakvensters waarvan de leien dakbedekking deels vervangen is door bitumen en asfalt.

De symmetrisch opgezette VOORGEVEL (zuidgevel) is te verdelen in vijf ongelijke traveeën. De midden, uiterst linker- en rechtertravee eindigen in een topgevel met schouderstukken waartussen twee identieke traveeën, vijf vensterassen breed. Tegen de uiterste linker- en rechtertravee bevindt zich een aanbouw met absis. In de middentravee bevindt zich op de begane grond een uitbouw van een bouwlaag met plat dak.

Centraal in de uitbouw van de middentravee bevindt zich een rechthoekige, dubbele, houten deur met ijzerbeslag, een geprofileerd kalf, een halfrond bovenlicht met smeedijzeren sierwerk omsloten door een hardstenen bewerkte lijst. Aan weerszijden van de entree bevinden zich twee vensters, bestaande uit een tweeruits draairaam met halfrond bovenlicht afgesloten door een gekoppelde hardstenen onderdorpel. De assen zijn van elkaar gescheiden door lisenen aan de bovenzijde overgaand in een horizontaal rondboogfries. Boven het rondboogfries bevindt zich een uitspringende koppenlaag, een hardstenen waterlijst en een gesloten bakstenen borstwering waarop de naam 'Gouden Handen' is aangebracht in gele letters. In de linker- en rechtergevel van de uitbouw bevinden zich twee spaarvelden.

Op de eerste, tweede en derde verdieping is de travee begrensd door lisenen van kolossale orde die in de topgevel overgaan in een klimmend boogfries. Centraal op de eerste verdieping bevindt zich een negenruits rondboogvenster met aan weerszijden een zesruits rondboogvenster. Deze indeling herhaalt zich op de tweede en derde verdieping. In de geveltop bevinden zich twee tweeruits rondboogvensters met centraal een nis met het beeld van de heilige Bonifacius gevat in een hardstenen omlijsting.

De linkertravee bestaat uit vijf vensterassen met op elke verdieping vijf regelmatig verdeelde zesruits ramen. De travee eindigt in een mansardedak met vijf regelmatig verdeelde dakvensters. De linkertravee is identiek aan de rechtertravee.

De travee uiterst links bestaat uit een aanbouw geplaatst tegen een topgevel met hardstenen daklijst. De aanbouw met rechthoekig grondplan en een absis bestaande uit een kelder en drie bouwlagen wordt afgesloten door een schilddak. De topgevel eindigt in een klimmend boogfries waarboven een hardstenen daklijst met voluten aan de uiteinden. Centraal in de topgevel bevinden zich drie aaneengeschakelde rechthoekige vensters met hardstenen onder- en bovendorpels. Hieronder begint de nok van de aanbouw. Aan weerszijden van de nok bevindt zich een rechthoekig venster en een zesruits venster met halfrond bovenlicht afgeschuind door de helling van het dak. De absiszijde bestaat uit twee bouwlagen met op de begane grond drie glas-in-lood rosetvensters met smeedijzeren traliewerk. Op de eerste verdieping bevinden zich drie dichtgemetselde muuropeningen in de spaarvelden. In de rechterzijgevel bevinden zich op de begane grond vier regelmatig verdeelde zesruits vensters. Op de eerste verdieping bevinden zich vier regelmatig verdeelde gekoppelde glas-in-lood rondboogvensters. Onder de daklijst bevindt zich een bakstenen siermetselwerk bestaande uit een koppenrij, bloktandlijst en muizetandlijst. De rechterzijgevel van de aanbouw is identiek aan de linkerzijgevel van de aanbouw.

De travee uiterst rechts heeft een aanbouw van het type kruiskapel met vieringtoren, absis en zijkapellen. De transeptgevel eindigt in een topgevel met klimmend boogfries. In de geveltop bevindt zich een raampartij waaronder respectievelijk een roosvenster, een zuilengalerij en twee gekoppelde vensters. De gevel wordt aan weerszijden begrensd door steunberen. In de gevels van de zijkapel links van de absis bevindt zich op de begane grond een roosvenster met op de eerste verdieping een rondboogvenster, met steunberen op de hoeken. In de gevels van de rechthoekige rechterzijkapel bevinden zich rondboogvensters en rosetvensters.

De LINKERZIJGEVEL (noordgevel) bestaat uit vijftien vensterassen met in iedere as een kelderraampje in het rustica basement. Eén vensteras eindigt in een topgevel met aangekapt zadeldak. In deze as bevindt zich op iedere verdieping een samengesteld venster, bestaande uit een achtruits middenvenster, met drieruits zijvensters. De drie assen links en vijf assen rechts van deze as zijn identiek met regelmatig verdeelde achtruits ramen op iedere verdieping. Aansluitend volgen twee identieke assen met regelmatig verdeelde negenruits ramen. De rechthoekige samengesteld dakvensters in deze as wijken af. Deze bestaan uit een zesruits middenvenster aan weerszijden geflankeerd door een drieruits venster. Boven de dakvensters bevinden zich twee halfronde tweeruits dakvensters in de helling van de mansardekap. Uiterst rechts bevindt zich de zijgevel van de aanbouw.

De symmetrisch opgezette ACHTERGEVEL (oostgevel) is te verdelen in drie ongelijke traveeën met aan de buitenzijde twee zijarmen, haaks op de achtergevel. Centraal in de gevel eindigen drie vensterassen in een gebroken topgevel. In de vensterassen bevinden zich negen regelmatig verdeelde zesruits rondboogvensters met in de geveltop een ronde wijzerplaat met hardstenen omlijsting. Op de begane grond bevindt zich een uitbouw vergelijkbaar met de uitbouw in de voorgevel, zij het in een meer sobere vorm. Centraal in de gevel van de uitbouw met gesloten borstwering bevindt zich een centrale deur aan weerszijden geflankeerd door een zesruits venster. Links en rechts van de middenpartij bevinden zich vijf vensterassen met vijf regelmatig verdeelde negenruits ramen op de begane grond en tien zesruits ramen regelmatig verdeeld over de eerste en tweede verdieping. De uiterst linker vensteras verspringt ten opzichte van de andere assen en wordt afgesloten door vijf smalle gekoppelde drieruits ramen met een afwijkend dakvenster. De beide armen zijn identiek met uitzondering van het vierkante bouwvolume op de kop van de linkerarm. De rechterarm heeft op de kop een centrale vensteras met in de eerste drie bouwlagen een negenruits raam met een samengesteld twaalfruits dakraam. Deze as wordt an weerszijden geflankeerd door een blind spaarveld. De zeven vensterassen van linker- en rechterzijgevel van de rechterarm zijn identiek met uitzondering van de centrale vensteras. Aan de binnenplaatszijde bevindt zich in de middenas drie negenruits ramen boven elkaar.

De linkerarm is identiek met uitzondering van het vierkante bouwvolume opgebouwd uit drie bouwlagen met plat dak. De zijgevels van dit bouwvolume zonder lisenen en rondboogfries, bestaan uit drie vensterassen. In deze assen bevinden zich negen regelmatig verdeelde zesruits ramen. De kopgevel wijkt af op de begane grond en in de middenas waar in plaats van zesruits ramen negenruits ramen geplaats zijn. Eén zesruits rondboogvenster is bij wijze van experiment vervangen door een kunststof venster. Centraal op de tweede verdieping bevindt zich een balkon met smeedijzeren balustrade.

Het INTERIEUR is, ondanks de verbouwing omstreeks 1960, goed bewaard gebleven. Alle ramen (met uitzondering van één kunststof kozijn) zijn oorspronkelijk, evenals de deuren in het ex- en interieur. In de gang en trappartij met kleurrijke oorspronkelijke tegelvloer, bevinden zich zwart marmeren zuilen met entasis en gebeeldhouwde zandstenen kapitelen. De trap heeft een smeedijzeren leuning met houten railing. In de aanbouw met absis bevindt zich een originele balkenlaag met schildering. In het gebouw zijn verder nog aanwezig toiletruimten op de eerste verdieping en een theaterzaal op de zolderverdieping. In de kelder bevindt zich de voormalige bakkerij. In enkele zalen bevinden zich lambrizeringen en houten parketvloeren.

Waardering

JEZUIETENKLOOSTER van de architect KEUCKEN gebouwd in 1909.

- Van architectuurhistorisch belang als voorbeeld van een neoromaans klooster van de architect Keucken met een redelijk gaaf bewaard ex- en interieur.

- Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van een complex gelegen aan de grens met Duitsland, bestaande uit het klooster, een kruisweg en een heilig hartbeeld.

- Van cultuurhistorische waarde als representatief voorbeeld van een Duitse kloosterorde, die het klooster als gevolg van het Kulturkampf plaatst buiten Duits grondgebied. Tijden de oorlogswinter heeft een belangrijke rol gespeeld als noodhospitaal van het Rode Kruis.

Trivia

• Toen er nog paters in het klooster waren, logeerde Sint Nicolaas er in december. De kinderen wisten het zeker want voor het middenraam boven de hoofdingang stond dan de sinterklaasstaf.
• Het prachtige smeedijzeren hek voor het klooster is gesloopt om de bussen van de GTW (later GSM) de ruimte te geven om voor het klooster te keren.

Adres

Emmerikseweg 13
's-Heerenberg

Kaart

<googlemap lat="51.872093" lon="6.247852" zoom="17">51.872258, 6.248356</googlemap>

Bron

• Rijksmonument: Rijksmonumentnummer 514889 bij Wikipedia