|
|
| (5 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| − | Het [[Azewijn|Azewijnse]] geslacht '''Te Wiel''' heeft drie architecten voortgebracht: '''Arnoldus te Wiel senior''', zijn zoon '''Arnoldus te Wiel junior''' en zijn kleinzoon '''Bernardus Johannes te Wiel'''. | + | {{dp}} |
| | + | Het [[Azewijn|Azewijnse]] geslacht '''Te Wiel''' heeft drie architecten voortgebracht: |
| | + | *Vader [[Wiel, Arnoldus te (senior)|Arnold te Wiel]] ([[1790]]-[[1871]]) |
| | + | *Zoon [[Wiel, Arnoldus te (junior)|Arnold te Wiel]] ([[1824]]-[[1898]]) |
| | + | *Kleinzoon [[Wiel, Bernardus Johannes te|Bernard te Wiel]] ([[1863]]-[[1951]]) |
| | | | |
| − | == Arnold te Wiel senior ==
| + | Waar sprake is van "architect A. te Wiel", is vaak niet duidelijk of dit vader of zoon betreft. Hun loopbanen overlapten, dus het is goed mogelijk dat zij een tijdlang hebben samengewerkt als architect. |
| − | Arnold te Wiel senior werd in [[1790]] in [[Megchelen]] geboren als zoon van Jan Hendrik te Wiel en Anna Beugel. In [[1817]] trouwde hij met Maria van Uum, die in [[1791]] in Azewijn werd geboren als dochter van Theodorus van Uum en Theodora Cornelissen. Het jonge paar vestigde zich in Azewijn. Arnold begon als timmerman, maar werkte zich op tot architect, een die binnen en buiten [[gemeente Bergh|Bergh]] bekend werd. Hij deed onder meer het timmer- en onderhoudswerk van [[Huis Bergh]] en van het [[Het Gasthuis|Gasthuis van 's-Heerenberg]]. Bovendien was hij gemeentearchitect van de gemeente Bergh. Arnold senior stierf op 7 september [[1871]] op de hoge leeftijd van 81 jaar.
| |
| | | | |
| − | Op 16 september [[1857]] heeft Arnoldus te Wiel senior bij [[Both, Frans Xaver Lodewijk de|notaris Frans de Both]] in Varsseveld een akte van boedelafstand laten opmaken. De bejaarde architect en weduwnaar droeg daarmee zijn bezittingen over aan zijn zoon Arnoldus te Wiel junior.
| + | [[Categorie:Architecten]] |
| − | | |
| − | [[Afbeelding:Arnoldus_te_Wiel_gezinsfoto.jpg|thumb|right|350px|'''Arnold te Wiel junior omstreeks 1890 met zijn vrouw Johanna Lucassen en zijn zoons Bernard (die ook architect werd), Arnold en Dorus.''']]
| |
| − | [[Afbeelding:Te Wiel welput sHb 1867.jpg|thumb|right|350px|'''De verklaring van Arnold te Wiel junior uit 1867 dat de put aan de Grindweg voor (sic) 's-Heerenberg door de aannemer volgens bestek een voorwaarden is gemaakt en afgewerkt.]]
| |
| − | == Arnold te Wiel junior ==
| |
| − | Arnold te Wiel junior werd geboren op 2 maart [[1824]]. Geleidelijk aan trad hij in het voetspoor van zijn vader. Toen hij in [[1843]] moest loten voor militaire dienst (en werd uitgeloot) was zijn beroep nog timmermansleerling, maar hij was timmerman toen hij in [[1855]] trouwde met Johanna Lucassen. Zijn bruid werd in [[1820]] in [[Warm]] geboren als dochter van Arend Lucassen en Gerarda Raaijman.
| |
| − | | |
| − | Toen Arnold senior ouder werd, had Arnold junior hetzelfde niveau bereikt als zijn vader. Ook hij werd gemeentearchitect van de gemeente Bergh. In die functie hield hij zich niet alleen bezig met het bouwen, verbouwen en onderhouden van gebouwen, maar ook met de pompen in Bergh. Toen er nog geen waterleiding was, waren pompen vooral in de bebouwde kom van dorpen en steden erg belangrijk. In [[1867]] werd aan de toenmalige [[Grindweg]] onder toezicht van Arnold junior een nieuwe pomp geslagen voor het huis van Kniest op grond die eigendom was van het [[Gasthuis]]. In [[1886]] maakte hj een ''"Begroting der kosten tot het verdiepen der welput en het verlengen der pomp, staande bij het Gemeentehuis in [['s-Heerenberg]]"''.
| |
| − | | |
| − | Op 12 december [[1896]] werd hij samen met A. Giesen, Th. Hoegen, R. Hooijman en B. Beijer verkozen tot bestuurslid der coöperatief op te richten boterfabriek te Azewijn. Hiertoe werd perceel sectie 1 no. 395 der [[kadastrale gemeente Zeddam]] gekocht naast de [[Molen Berntsen|stoomkorenmolen]] van Willem Berntsen.
| |
| − | | |
| − | Arnold junior overleed op 1 december [[1898]].
| |
| − | | |
| − | == Bernard te Wiel ==
| |
| − | Bernard te Wiel werd geboren op 7 maart [[1863]]. Hij leerde hetzelfde vak als zijn vader en grootvader, en ook hij kreeg daarbij behalve met gebouwen ook met pompen te maken. Voor de jaren [[1909]] en [[1910]] heeft hij voor allerlei werkzaamheden aan de pomp voor [[Marktstraat]] 23 in 's-Heerenberg in totaal fl. 19,47 in rekening gebracht.
| |
| − | | |
| − | Bernard was een van de eerste amateurfotografen. Samen met zijn vriend [[Dijker, Petrus Johannes|Piet Dijker]] heeft hij vele foto's gemaakt, waarvan er enkele op de [[Berghapedia]] staan. Zij zijn te vinden via de pagina van Piet Dijker.
| |
| − | | |
| − | Ook was Bernard kassier van de [[Rabobank#Azewijn|Coöperatieve Boerenleenbank]] in Azewijn.
| |
| − | | |
| − | Bernard stierf als vrijgezel op 14 januari [[1951]]. Daarmee kwam er een einde aan drie generaties architecten Te Wiel.
| |
| − | | |
| − | == De bouwwerken van de Te Wiels ==
| |
| − | Een van de bekendste bouwwerken van de Te Wiels is de pastorie in Azewijn uit [[1867]]. Op 10 september [[2006]] heeft dit gebouw de eerste [[Monumenten|Monumentenprijs]] van de [[gemeente Montferland]] gekregen. De pastorie werd destijds gebouwd, omdat Azewijn in 1867 een zelfstandige parochie was geworden.
| |
| − | | |
| − | In totaal zijn er in Bergh en de [[Achterhoek]] 52 gebouwen bekend die door een Te Wiel zijn gebouwd. Van Arnold senior en junior zijn dit onder andere, gerangschikt naar bouwjaar:
| |
| − | | |
| − | [[Afbeelding:pastorie Azewijn.jpg|thumb|right|350px|'''De pastorie van Azewijn]]
| |
| − | *[[1853]]: De r.k. kerk in Ter Gun, de voorloper van de huidige kerk van [[Gaanderen]].
| |
| − | *[[1855]]: De r.k. pastorie van [['s-Heerenberg]]; thans een deel van het gemeentehuis op de hoek van de [[Hofstraat]] en [[Gravenwal, 's|'s-Gravenwal]].
| |
| − | *1855: De r.k. kerk in Megchelen, de voorganger van de huidige Sint-Martinuskerk uit [[1938]].
| |
| − | *[[1864]]: Verbouw van de etage van de grote schuur van Huis Bergh tot vergaderzaal.
| |
| − | *[[1865]]: ''"Taksatie der [[Huis Bergh Bezittingen|vorstelijke gebouwen]] in waarde met betrekking op den tegenwoordigen toestand en de tegenwoordige bestemming en in aanslag der kosten van herbouwing op dezelfde groote"'' (t.b.v. brandverzekering).
| |
| − | *[[1866]]: De r.k. kerk in Vragender.
| |
| − | *[[1866]]: Huis Jan [[Dieker en Dijker|Dijker]] in Azewijn
| |
| − | *1867: De pastorie in Azewijn.
| |
| − | *[[1871]]: De [[synagoge]] in 's-Heerenberg.
| |
| − | *[[1873]]: Huis R. Otten, [[Smeden|smid]] in Azewijn.
| |
| − | *[[1875]]: De pastorie in Vragender.
| |
| − | *[[1888]]: De r.k. pastorie in [[Zeddam]].
| |
| − | *[[1895]]: De [[Marechausseekazerne]] in 's-Heerenberg.
| |
| − | | |
| − | Bernard te Wiel heeft met name woonhuizen gebouwd. Daartoe behoren onder andere die van de [[boerderijen]] [[Hof, 't (Boerderij Azewijn)|'t Hof]], [[Kapel, Boerderij De|De Kapel]] en [[Mas, Boerderij De|De Mas]] in [[Azewijn]].
| |
| − | | |
| − | == Bronnen ==
| |
| − | *[[Thoben, John|John Thoben]]
| |
| − | *[[Old Ni-js]] 68: Buurtpompen in 's-Heerenberg
| |
| − | *Archief van het Gasthuis te 's-Heerenberg, inventarisnummer 936
| |
| − | {{Onderwerp|Personen|Architecten|Gasthuiskapel}}
| |
