Halifax DK143

In de nacht of vroege ochtend van 5 mei 1943 werd er in een boom in Zelhem een parachute ontdekt. Kort daarop werd er door de Duitsers in de omgeving een Engelse piloot gearresteerd. Die zelfde nacht zijn er in Doetinchem en Hummelo nog enkele vliegers gearresteerd.

Een Handley Page Halifax bommenwerper van 76 Squadron op de vliegbasis Linton-on-Ouse. Het toestel op deze foto van 3 april 1943 heeft serienummer W7805. Het wordt hier geladen voor een bombardementsvlucht op Essen, maar zou daar niet van terugkeren. Vier bemanningsleden kwamen om, drie werden krijgsgevangen gemaakt.
Klik voor een vergroting.

Het ging hier om de bemanning van de Britse Handley Page Halifax met serienummer DK143. Het toestel behoorde tot 76 Squadron en was een van de 596 bommenwerpers die in de avond van 4 mei opstegen voor een bombardementsvlucht op Dortmund. De hoofddoelen waren de staalfabrieken van de Dortmunder Union en Hoesch AG. De 1500 ton bommen die afgeworpen werden, richtten grote schade aan.

Tijdens deze vlucht werden 62 bommenwerpers aangeschoten door luchtafweergeschut en nachtjagers, waarvan er 32 de thuisbasis nog konden bereiken. Onder de dertig toestellen die deze nacht verloren gingen, was ook DK143. Het was om 22.06 opgestegen van de RAF-vliegbasis Linton-on-Ouse in het Engelse graafschap Yorkshire. Boven de Achterhoek werd het neergeschoten door Hauptmann Wilhelm Dormann van de 3e Gruppe van Nachtjagdgeschwader 1, die twee maanden eerder een Short Stirling bommenwerper bij Beek had neergeschoten. Voor de bommenwerper om 1.55 neerstortte bij Kilder, had de bemanning van acht man kans gezien zich per parachute het leven te redden. De piloot J.I.M. Bell en de boordwerktuigkundige, sergeant A. Forster, waren tot het laatst aan boord gebleven. De overige inzittenden waren al eerder afgesprongen. Dat waren de sergeants A.E. Bumstead, H.M. Farrington, H.J. Hamlyn, D.J. Marshall en B. Thompson, en het enige Canadese bemanningslid, flight sergeant D.B. Brown. Op de grond werden ze de een na de ander door de Duitsers ingerekend.

De Kilderse pastoor Van Weerdenburg schreef over dit vliegtuig:
"In de nacht van 4 op 5 mei 1943 is op het terrein van de weduwe Harmsen (Wehlse Broek) een viermotorige bommenwerper neergekomen. De bemanning heeft een veilig heenkomen gezocht."

De pastoor wist blijkbaar niet dat de bemanningsleden door de Duitsers krijgsgevangen waren genomen. Alleen sergeant Forster (28) wist tot 17 mei op vrije voeten te blijven. Met hulp van het verzet heeft hij tot Antwerpen kunnen komen. Dat avontuur is als volgt verlopen.

De enorme klap waarmee Halifax DK143 neerstortte, had de familie Aaldering, wonend aan de Wehlseweg in Dichteren, naar buiten gelokt om poolshoogte te nemen. Al gauw kwam er door de boomgaard iemand naar hun boerderij lopen. Hij liep met zijn handen omhoog en vroeg: "German?". Tot zijn grote opluchting was hij op Nederlands grondgebied. Aaldering heeft Forster aan het verzet overgedragen, dat hem na een paar dagen via Zevenaar kon laten doorreizen naar Antwerpen. Daar zou hij verder geholpen worden om naar Engeland terug te komen. Helaas ging er in Antwerpen iets mis, en Forster werd gearresteerd.

Toen de Duitsers Forster fouilleerden, vonden ze een plattegrondje waarop Dichteren met een kruis aangegeven stond. Dat leidde hun na een paar weken zoeken naar het huis van Aaldering. Hij en zijn zoons werden ervan beschuldigd een vijandelijke vlieger te hebben geholpen. Toen zij dit ontkenden werden er een paar rake klappen uitgedeeld, waarop een uitgebreide huiszoeking volgde. Gelukkig werd er niets gevonden. Daarop werd de hele familie onder druk gezet, maar niemand wist iets te vertellen. Vervolgens werd Forster zelf ten tonele gevoerd, die er behoorlijk toegetakeld uitzag, maar ook hij hield zich van de domme. De Duitsers konden niets anders doen dan onverrichter zake te vertrekken.

Ongeveer twee weken later kwamen de Duitsers terug. Twee mannen van de Sicherheitsdienst namen vader Aaldering en zijn beide zoons Theet en Geert mee naar het huis van bewaring in Arnhem. Daar werden ze verscheidene malen verhoord, maar ze bleven ontkennen ook maar iets van Forster af te weten. Na twee dagen werden ze vrijgelaten. Daarmee was voor hen de zaak gelukkig echt voorbij.

Bronnen

• WW-2 Crash locations in the province Gelderland
• Doetinchem in oorlogstijd, blz. 135-136.
• Imperial War Museums. Foto Halifax: © IWM (CH 9138)
• Air Battle of the Ruhr, Alan Cooper, Shrewsbury 2000, blz. 59, 60
• Verliesregister 1939-1945, lijst 1943
• Oorlogsverslag van pastoor Van Weerdenburg