Kwartierstaat

In de genealogie is een kwartierstaat een overzicht met alle voorouders van iemand, zowel in mannelijke als in vrouwelijke lijn. Per generatie verdubbelt het aantal personen dus. De naam is ontstaan uit de vier kwartieren van een wapenschild, waarin men dan de wapens van de vier grootouders plaatste.

De methode van de kwartierstaat

Iedereen kan van zichzelf een kwartierstaat maken, behalve een vondeling.

Personen in een kwartierstaat worden meestal genummerd volgens het Kekulé-systeem (naar Stephan Kekulé von Stradonitz). De hoofdpersoon, probandus of kwartierdrager genaamd, krijgt nummer 1. De vader krijgt nummer 2, moeder nummer 3, de vader van de vader nummer 4, etc. Het nummer van een vader van een persoon is af te leiden door het nummer van de persoon met 2 te vermenigvuldigen. Het nummer van de moeder is 1 hoger dan het nummer van de vader. Met uitzondering van de probandus hebben alle mannen een even nummer (twee keer zo veel als het nummer van zijn kind), terwijl de vrouwen een oneven nummer hebben, namelijk die van hun man + 1.

Een kwartierstaat is een voorbeeld van een Binaire boom, waarbij de probandus de stam vormt.

Een kwartierstaat wordt meestal in een tekst weergegeven.

Per voorouder wordt het kwartiernummer weergegeven, de zijn/haar naam, geboortedatum en plaats, datum en plaats van het huwelijk. De partner wordt apart weergegeven, want deze heeft een eigen kwartiernummer. Deze gegevens worden zoveel mogelijk als een doorlopende zin weergegeven, bijvoorbeeld:
2. A, geboren 1 januari 1900 te B, trouwt 1 januari 1920 te C met 3.
3. D, geboren 1 januari 1901 te E.
Soms volgt daaronder een lijst met kinderen en hun geboortegegevens.
Naast de genoemde basisgegevens kunnen extra gegevens worden vermeld zoals religie, beroep, bezittingen, evt. wetsovertredingen en diverse anekdotes.

Met name in kwartierstaten waarbij de voorouders beperkt zijn tot een klein geografisch gebied, kan kwartierherhaling optreden. Dit betekent dat dezelfde voorouder meerdere keren voorkomt. Gaat men veel generaties terug, dan treedt dit verschijnsel onherroepelijk op. Zou dat niet het geval zijn, dan zou men dertig generaties geleden meer voorouders hebben dan er toentertijd mensen op aarde leefden. Kwartierverlies treedt op wanneer een voorouder niet opspoorbaar blijkt, bijvoorbeeld door een situatie van onwettige geboorte.

Op den duur zal ieder onderzoek stoppen omdat iemands ouders niet bekend zijn.

Wat veel mensen leuk vinden aan kwartierstaatonderzoek, is dat men allerlei familienamen tegenkomt, die uit grote delen van Nederland of daarbuiten kunnen komen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld een stamreeks, die over het algemeen beperkt is tot de eigen familienaam.

De kwartierstaat in het adels- en ordenrecht

Het begrip kwartierstaat is voortgekomen uit de in sommige landen gebruikelijke heraldische techniek van het kwartileren van het wapenschild.
De gesloten kaste van de edelen accepteerde geen ridders of huwelijkspartners met een ouder of grootouder die niet van adel was. Een edelman poogde daarom om met de kwartierstaat aan te tonen dat al zijn grootouders of zelfs overgrootouders gerechtigd waren om een wapen te voeren. In deze zin duidt de kwartierstaat ook de vaak fraai versierde stambomen met wapenschilden aan die genealogen en heraldici voor de adel tekenen. Een aantal ridderorden eist nog steeds dat de ridders of dames vier, acht of zelfs zestien kwartieren kunnen tonen. Dat betekent in het laatste geval dat àlle zestien overgrootouders van adel moeten zijn geweest. Bij acht kwartieren spreekt men in Duitsland van "Stiftadel" omdat dames met acht adellijke overgrootouders in adellijke stiften mochten intreden. Ook voor functies in bepaalde hofhoudingen, het Weense hof bijvoorbeeld was bijzonder streng, waren dergelijke kwartierstaten onontbeerlijk.

Voorbeelden

• Rosendaal-Bekker
• Probant Willy Stein
• Probant Antoine Booms
• In Old Ni-js de rubriek Geestelijk Erfgoed
• Willemina Gellecom

Bron

• Kwartierstaat op Wikipedia