Sint Jansgilde Beek

Het Sint Jansgilde te Beek was eeuwenlang - van 1436 tot 1896 - een aparte organisatie. In 1896 onstond een afsplitsing, de Schutterij Sint Jan - die tot in de 70er jaren in concurrentie met het Gilde stond. Daarna zijn beide verenigingen gefuseerd. Zie verder de pagina over de Schutterij Sint Jansgilde en de pagina over het Gildehuis.

Een aantal straatnamen in Beek herinneren aan de tijd van mark en gilde, namelijk de Noorder- en Zuidermarkweg en de Sint Jansgildestraat. Volgens mondelinge overleveringen bestaat het Beekse gilde sinds 1436. In 1460 wordt voor het eerst schriftelijk gewag gemaakt van de "meynt to Beeck" ofwel de Beekse gemeente, gevormd door grondgebruikers.

Alle weidegebied langs de huidige Arnhemseweg was gemeenschappelijk bezit. De marken hielden zich in onze streken vrijwel alleen bezig met het bosbezit maar van "beheren" was geen sprake. Men was alleen maar op winst uit en roeide grote oppervlakten bos uit, waardoor grote heidevelden ontstonden. Van oorsprong moet de Liemers zeer bosrijk zijn geweest.

In 1890 werden de gildegronden onder de rechthebbenden verdeeld. Er lagen toen 538 ha woeste gronden. Toen het gilde door de verdelingen van de gronden op dood spoor dreigde te raken werd de schutterij opgericht, die zich aanvankelijk Schutterij de Eendracht noemde. Toch bleef ook het gilde bestaan en enige tijd later werden beide verenigingen in één naam genoemd, hoewel het in principe twee heel verschillende instellingen waren. Wel had de schutterij een eigen commando, maar gildemeester en olderlingen werden in het bestuur ervan opgenomen, en in 1897 zijn kas en verenigingsgebouw weer één. Beide verenigingen noemden zich Sint-Jan.

Vaandelloop, een traditie bij het Beekse Gilde

Vaandelloop bij Sint-Jansgilde in Beek

Een uniek Beeks gebruik tijdens het pinksterbierfeest is de vaandelloop.

Het gaat om de "vaandelloop" voor de jonggehuwden. Degenen die het afgelopen jaar zijn getrouwd - maar ook degenen die nog niet eerder voor de vaandelloop aan de beurt kwamen, worden weer onder het vaandel gebracht. Het is altijd weer een spannend moment, want de vlaggenstokken suizen de de betrokkenen langs de oren en over het hoofd. Maar niemand zwaait het vaandel dan ook met zo vaste hand als juist de vendeliers van Sint-Jan. In de lange geschiedenis van het gilde heeft de vaandelloop dan ook nog nooit noemenswaardige ongelukken opgeleverd, afgezien van een vernield dameskapsel. Natuurlijk is deze puur Beekse traditie elk jaar goed voor een stukje amusement, dat men nergens anders kent. Zo houdt het gilde de gildefolklore nu als sinds mensenheugenis stand.