Familie-Bioscoop Schuurman

Werk in uitvoering. Aan dit artikel wordt de komende dagen nog (druk) gewerkt.

Cafe Schuurman, aan wat nu de Molenstraat 2 is, met voor de voordeur mw. Hanne Schuurman-Derksen en dhr. Gerrit Schuurman (uitbaters), geheel links en hangend uit het raam boven de voordeur 2 van de kinderen.

Vanaf 1913 kwam er in de achterzaal van Schuurman in 's-Heerenberg ook een bioscoop. In de vasten- en adventstijd verbood de pastoor van 's-Heerenberg echter het vertonen van films. De familie Schuurman heeft zich daar lange tijd aan gehouden. In 1986 verdween de bioscoop en werd er een nieuwe zaal gebouwd.
In Old Ni-js nummer 28 staat een artikel over Familiebioscoop Schuurman 's-Heerenberg op blz 20-24.

Familiebioscoop - Op een raambiljet van januari 1914 staat getypt dat de familiebioscoop eerst een andere naam had n.l. Het 1e 's Heerenbergsche Bioscoop-Theater.

Familie Bioscoop 11 november 1913 - 29 mei 1986

Op een oud en vergeeld stuk papier staat (stond)een wellicht ietwat merkwaardige handelstransactie beschreven,dit was tot 1963 nog in het bezit van de heer A.H.W. Schuurman, zoon van Gerrit Schuurman, het is echter nog niet boven water.

Heden verkocht aan de Heer G.Schuurman Café en Winkelhouder te 's-Heerenberg ,,een complete bioscoopinrichting" bestaande uit: 1 Pathé Apparat met Opjectiv, 1 Lantan met Condensorglas, 1 Filmwikkeler Apparat,1 Kopere Etherlamp, 2 oxigene fleschen(1700Ltr.)met 4 gratis films voor de prijs van fl.200.--. Deze somma in contant empfangen te hebben...etc.'s-Heerenberg 11 november 1913.(handtekeningen).

Een van de eerste raambiljetten van Familie Bioscoop Schuurman

Wel heb ik een ander document waarop beschreven staat dat op 24 januari 1914 de film van de Kribbe tot het Kruis geprolongeerd werd,de Familie Bioscoop hete toen ,,Het 1e 's-Heerenbergsche Bioscoop-Theater".

In 1897 werden in Amsterdam de eerste filmpjes voor het publiek gepresenteerd, terwijl Rotterdam tot 1903 en Den Haag tot 1908 moesten wachten.In die jaren was er in 's-Heerenberg een vrouw, die deze nieuwigheid,welke vooral op het gebied van amusement haar waarde begon te tonen, wel wilde introduceren, zoals schrijver haar kent als oma schuurman of onder de oudere inwoners van 's-Heerenberg als ,,moeder Hanne".

Op 11 november 1913 had 's-Heerenberg haar bioscoop, dit was de eerste bioscoop exploitatie van Oost Gelderland. Uiteraard werd er geprojekteerd in uiterst primitieve omstandigheden.Men stelle zich een zaal van vrij ruime afmetingen voor, met houten schavotten afgezet, waarin een aantal stoelen of banken geplaatst waren die gemakkelijk verwijderd konden worden,zodat de zaal ook voor andere doeleinde gebruik kon worden,zoals voor concerten,dansen,sinterklaastijd,kegelen,schieten, vastenavond,grote bazar verkopen(o.a.Porcelein)en voor het Antonius-Gilde waarvan de St. Jans-Compagnie een onderdeel was.

(Van deze Compagnie heetf de schrijver op 4 december 2001 twee vaandels die in zijn bezit waren overgedragen aan Stichting Huis Bergh met het doel dat deze een goede toekomst tegemoet gaan en omdat ze geschonken waren door de Vorst van Hohenzollern Sigmaringen de vorige eigenaar van het Kasteel, een uit 1883 en de andere van 1911).

De vloer was vlak en niet schuin oplopend,zoals in 1986. Er was slechts een projector, welke midden in de zaal stond opgesteld. De film werd op twee beddenlakens geprojecteerd, die tussen twee balken hingen. De apparatuur werd met de hand aangedreven, het zou tot ongeveer 1920 duren voordat 's-Heerenberg op het elektisch net van de P.G.E.M. aangesloten was. De filmrol, welke boven in het toestel op een pin bevestigd was, werd na de projectie niet automatisch in een brand vrije trommel opgerold,maar viel in een kist,welke onder het toestel stond.Het filmmateriaal van deze tijd was uiterst bandbaar. In 1927 kreeg de film een stem, voor de tijd waren het stomme films, die door een explicateur staand naast het doek de bewegende beelden met zijn stem begeleidde.Tegenwoordig hebben we voldoende verhuur kantoren die de films uit het buitenland importeren en tegen bepaalde voorwaarde aan de bioscoop exploitanten verhuren.Een dergelijk soepellopend distributie systeem kende men in die eerste pionierstijd nog niet men moest de rolprenten in Amsterdam kopen.

Om toch het Bergsche publiek niet de actuele films te onthouden kwam de heer wegkamp met zijn reizende bioscoop op gezette tijden naar het Montferlandse,om in ,,de schuur van zaalman"(woordspeling van de plaatselijke bevolking)de nieuwste films te presenteren.Het was vooral middelmatig amusement dat er als koek inging.Het is de periode waari de film zich allerwegen nog in de kermis sfeer bevond.Het is de tijd van werken als,,het Geheim van de Biecht"(drama in 6 acten en een voorspel)Koning der Koningen(bijbelfilm meerdere malen verfilmd)De tijd waarin komieken als Buster Keaton, Harold Lloyd,Charley Chaplin,acteurs als Tom Mix(een van de eerste cowboy helden op het witte doek)William S.Hart en vele andere stars volle zalen trokken. Het plaatselijke zangkoor ,,Pancratius" zorgde bij de noodzakelijke achtergrong bij de film ,,Credo" en bij de Tien Geboden(ook meerdere malen verfilmd)werden zinkenplaten georganiseerd om de bliksemschichten met geluid te completeren. Aanvankelijk werd er van een piano, later van een orkestje gebruik gemaakt om de filmbeelden te begeleiden. Het was met recht een familie bioscoop.Familie achter de kassa,familie in de cabine, familie achter de piano en in het orkest. Tot 1986 is dat vrij wel het zelfde gebleven.(Later hielp de familie weer in het café en met carnaval)Toen rond de jarentwintig 's-Heerenberg op het elektrischenet aangesloten werd,ging de directie over tot aanschaf van een andere projektor (Krupp Ernemann).De ontwikkeling van het nederlandse bioscoopbedrijf had onderwijl niet stilgestaan. Filmverhuurkantoren werden een normaal verschijnsel en schiepen de mogenlijkheid om met meer regelmaat een programma te verzorgen.Echter de schaduwen op het witte doek waren nog steeds ,,stom ".In 1927 werd de studio van Warner Bros in Amerika met een faillissement bedreigd.Om dit te voorkomen speelden ze hun laatste troef uit. De warners bezaten de rechten van het vitaphone geluidsprocedé,maar hadden het zolang op zolder laten liggen omat ze er geen toekomst in zagen. Nu het alles of niets was moesten ze wel.De geluidsfilm was geboren. Er waren aanvankelijk twee vindingen in zwang die om de voorrang streden het grammofoonplatensysteem (liep synchroon met de film)en het systeem waarbij het geluid op de celluloidband gefixeerd was.

Reeds in 1931 schafte de familie bioscoop het platen systeem aan. Ook 's-Heerenberg had nu de sprekende, zingende en musicerende film. Wederom als eerste in Oost Gelderland.(de première fim was ,,Showboat"). Zoals in het Gelders volksblad van dd.10 april 1931 staat beschreven. Uit het artikel van deze krant moet ik opmaken tenzij een drukfout,dat de 1e 's-Heerenbergsche bioscoop in 1921 van naam veranderde in de Familie Bioscoop, er waren in die tijd meer Familie Bioscopen ook in de grotere plaatsen(niet dat het een familie bedrijf was, maar samen naar de fim met de familie).De naam veranderde, maar de eigenaar bleef de zelfde.

Er braken moeilijke tijden aan voor het bedrijf.Het platensysteem bleek in de praktijk niet te voldoen, er moest met grote verliezen op het andere systeem overgeschakeld worden.Om toch nog regelmatig een programma op het scherm te krijgen nam men contact op met de gebroeders Miedema, die een reizende bioscoop exploiteerden. Meerdere malen hebben ze in die crisis jaren voor de continuering van het bedrijf gezorgd. Ofschoon zij vele pogingen in het werk stelden om de familie bioscoop in hun concern te betrekken, is hun dit niet gelukt.De zelfstandigheid van het bedrijf bleef onaantastbaar.In de laatste jaren voor de tweede wereldoorlog werden er enige inprovisorische veranderingen aan het interieur aangebracht.Ofschoon er eigenlijk een meer drastische modernising noodzakelijk was. Dit was echter een te grote investering. Tegenover de slechte zaal accomodatie stond overigens de uitstekende kwaliteit van beeld en geluid.De druk van de duitse bezetter deed zich in de jaren '40-'45 allerwegen voelen.Ook in het bioscoopbedrijf.De bindende bepalingen betreffende journaal-films zijn ongetwijveld een moeilijk punt geweest.Uiteraard werden de nederlandse bioscopen met de duitse producten overvoerd uit de duitse UFA studio's. Een misselijke anti-semitische film als,,JUD SÜSS"heeft de familie bioscoop nooit bereikt.Na 1945 stonden er weer grote rijen mensen voor de kassa. Er brak voor het bioscoop bedrijf een gulden tijd aan.Zo leek het althans, de regering nam maatregelingen. Uit deze tijd stammen de hoge vermakelijkheidsbelastingen, welke toen wellicht terecht opgelegd, nu een grote druk vormen. Toch heeft men toen in die jaren een drastische modernisering door kunen zetten. Op 10 februari 1955 kon ,,de Mantel" in een sterk verbeterd interieur,op een nieuw breeddoek geprojecteerd worden. De ,,schuur" was in een klein filmpaleis omgetoverd.

Wederom een novum voor Oost Gelderland ,,de Cinemascope. 1963 - Een lange weg van het Pathé apparaat tot de twee in deze tijd moderne projectoren is afgelegd een moeizame weg van beddenlakens tot wide-screen, van keesje met de auto tot ,,55 Dagen Peking",weer een jubileumfilm (50 jarig bestaan). In 1983 was er nog een 70 jarig jubileum met de film Flash Dance.

Drie jaar later was het over met de Familie Bioscoop.,,Mama is Boos" was de laatste film die er draaide,volgens de Gelderlander van donderdag 29 mei 1986. Het interieur en de apparatuur waren weer aan vervanging toe dit was niet meer haalbaar. Mede door de vermakelijksheidbelasting die afgedragen werd aan de gemeente(laatste jaren niet meer)auto's, betere wegen b.v.naar de Arnhemse/Doetinchemse bioscopen die de nieuwste films eerder konden huren als 's-Heerenberg,televisie en video hield de Familie Bioscoop op te bestaan.

Het is echter niet de ondergang van de familie schuurman want in het pand aan de molenstraat2 floreert nu een uitstekend ,,Grand Café de Snor" genoemd naar opa schuurman (Gerrit Schuurman)met zijn fraaie snor en Zaal de Foyer(herinnering aan de familie bioscoop, een mooi verleden).

Vlnr.Willem-Mia-Anton Schuurman.voorgrond. Hanne Schuurman Derksen-Gerrit Schuurman

Vlnr.Willem-Mia-Anton Schuurman.voorgrond. Hanne Schuurman Derksen-Gerrit Schuurman