Adriaens, Karel Willem

Karel Adriaens werd geboren op 1 juli 1925 in Schoterland, een Friese gemeente die al in 1934 grotendeels is opgegaan in Heerenveen. In 1938 ging hij naar een katholiek internaat in het Brabantse Oudenbosch, waar hij goed bevriend raakte met Wim van Clé Berntsen uit Azewijn. Samen bezochten zij dit internaat tot juli 1942.

Toen Karel zich in januari 1944, het jaar waarin hij achttien zou worden, moest melden voor de Arbeitseinsatz, besloot hij onder te duiken. Per fiets en trein begaf hij zich naar het huis van zijn studievriend Wim Berntsen in Azewijn. Daar leefde hij openlijk in de dorpsgemeenschap tot er in maart 1944 geruchten de ronde gingen doen dat een NSB-er alle onderduikers zou gaan verraden. Daarop werd Karel naar Beek gestuurd, waar hij als onderduiker in de letterlijke zin des woords werd ondergebracht bij grootmoeder Berntsen, die met een ongetrouwde zoon en dochter aan de Sint Jansgildestraat woonde. Karel mocht toen alleen nog maar buiten komen als het donker was.

In die tijd maakte Karel kennis met Clemens Berntsen in Loerbeek en diens vriend Wim Moorman. Aanvankelijk wist Karel niet dat Clemens en Wim in het verzet zaten, maar vanaf eind september, begin oktober, toen de Britse boordschutter George Kelly in Loerbeek arriveerde, ging hij helpen met het rondbrengen van illegaal geld en bonkaarten aan onderduikers en met aanverwante illegale activiteiten.

Toen Wim Moorman begin januari 1945 de ondergedoken politieagent Jan Ellen naar zijn ouders in Friesland moest brengen, lag het voor de hand dat Karel mee zou gaan. Hij was immers een Fries. Nadat Ellen was afgeleverd, werden Wim en Karel op 12 januari door de Duitsers opgepakt. Zij werden naar de gevangenis in Leeuwarden gebracht, waar ze gescheiden van elkaar werden opgesloten. Van een behulpzame cipier hoorde Karel dat Wim op 22 januari was gefusilleerd in Dokkum. Via diezelfde cipier is het gelukt het bericht van de dood van Wim naar Loerbeek over te brengen.

De omslag van de autobiografie van Karel Adriaens

Eind februari werden Karel en andere gevangenen per trein naar Duitsland gebracht, maar omdat de rails gebombardeerd waren, kwamen ze niet verder dan Groningen. Daarop werden de gevangen naar een school in Erica in Drenthe overgebracht, waar het Karel op 4 april lukte te ontsnappen. De volgende dag waren de Canadese bevrijders ter plaatse.

Na bezoeken aan zijn familie was Karel op 23 april 1945 terug in Loerbeek. Van Wims ouders in Beek kreeg Karel de opdracht Wims lichaam in Dokkum te gaan ophalen. Hiervoor moesten speciale volmachten worden geregeld voor het gebruik van een personenauto en het vervoer van het lijk. Gereden door een chauffeur en in gezelschap van Harry Berendsen uit Loerbeek, is Karel op 23 mei naar Dokkum vertrokken. De volgende dag was hij terug en op 26 mei werd Wim Moorman plechtig herbegraven in Beek.

Kort na de oorlog is Karel naar Nieuw-Zeeland geëmigreerd. Aanvankelijk zat hij daar in de wolhandel, maar later heeft hij in Christchurch een eigen textielfabriek opgericht. In 2005 heeft hij zijn autobiografie gepubliceerd, in het Engels, waarin hij ruim aandacht besteedt aan de oorlog. Bij het beschrijven van zijn belevenissen in die jaren neemt hij om wille van het verhaal de nodige vrijheid. Er staan dus dingen in die niet, of in ieder geval niet zo gebeurd zijn.

Bron:

• Karel Adriaens: Fate from the sky, Compaid Graphics, Preston, Engeland (2005).