Thuis en Thus

Het was in de week van 13 juni 2005 precies vierhonderd jaar geleden dat Johan Thuißen uit Lengel als getuige moest optreden in het proces tegen Mechteld ten Ham. Op 15 juni verklaart Johan (geboren ca 1565) dat hij met zijn knecht Daem Kerstiens eens in het Lengelse Veld op zijn land aan het werk was geweest. Op een gegeven moment komt Mechteld bij hen en vraagt de weg naar de Koornhorst. Dit voorval bevreemdt de beide heren ten zeerste. Mechteld die al zo lang in ‘s-Heerenberg woont, weet opeens de weg niet meer! Ook wordt er een paard ziek en er zijn verschillende andere aanwijzingen dat er van tovenarij sprake is. Thuißen is niet de eerste getuige die wordt verhoord. Op 9 juni 1605 zijn de verhoren begonnen.

Thuißen

Thuißen is een variant van bijna twintig namen die te vinden zijn op de site http://www.thuys.net voor en over families Thuis, Thus etc. Volgens het bevolkingsregister in het gemeentearchief te 's-Heerenberg zijn van 1910 tot 1937 nog vijf varianten in Bergh overgebleven: Thuis (56 keer), Thus(44), Thuijs (14), Thuss (2) en Thüss (1). Op de site ontbreekt nog de variant Thüsh die in Twente voorkomt. Die familie komt oorspronkelijk uit Etten en is via Millingen bij Megchelen en Karnap in het Ruhrgebied weer in Nederland teruggekomen. Waarschijnlijk heeft een ambtenaar de ß (Ringel.S) voor sh aangezien. Toen er nog volop dialect werd gesproken werden de namen Thuis, Thus en Thuijs allemaal als Thüs uitgesproken. In Etten stond in de jaren vijftig een juffrouw Thuis uit Gaanderen voor de klas die aangesproken werd met ‘juffrouw Thüs’.

Tegenwoordig wordt de naam Thus vaak op dezelfde manier uitgesproken als mus en knus. Maar dat is ook met andere familienamen het geval, zoals Krus. De naam Thüs met Umlaut duidt er meestal op dat een generatie in Duitsland heeft gewoond. Dat is niet het geval met Theed Thüs die bij Philips meerdere uitvindingen op zijn naam heeft staan. Zijn familie is van Kilder via het Wehlse Broek naar Didam verhuisd. Waar en waarom de puntjes er in de twintigste eeuw op zijn gekomen, wordt nog uitgezocht. Deze tak is ook oorspronkelijk afkomstig uit Etten in tegenstelling tot de familie Thus die nu nog in het Wehlse Broek woont en die eerst woonachtig was op boerderij Groenendaal in Wijnbergen en op de site http://www.thuys.net is ingedeeld bij Oer.

Thus van de Kemnade

De familie Thus op Groenendaal werd altijd aangeduid met Thus ‘van de Kemnade’, net zoals met de huidige bewoners gebeurt: de familie Wentink. Uit Old Ni-js van de Heemkundekring Bergh nummer 44 blijkt dat Groenendaal aan de Kruisallee oorspronkelijk bezit was van de Kemnade, net als de Blumerhoeve. Voor iemand die de woningsgeschiedenis van de huizen in Wijnbergen wil uitzoeken, is het handig om te weten dat op de site van de families Thuis en varianten bij het gezinsblad Thus - Hoeving vermeld staat dat buurman Blumer in het gemeentehuis van Bergh aangifte deed van geboorte van een Thus. In een tijd dat het kadaster nog niet bestond. Later was een aangever de buurman Fredrik Pelgrim, van wie vast staat dat hij op de Blumerhoeve heeft gewoond en daar ook veerbaas was. Zo kan verklaard worden dat de boerderij de naam kreeg van een familie die oorspronkelijk uit IJsselhunten afkomstig is en waar een straatnaam nog aan herinnert: Bluemerstraat in Rafelder. Van meerdere woningen waar families Thuis of variant hebben gewoond, wordt geprobeerd de geschiedenis vast te leggen. Het meest uitgebreid is het huis aan de Dr. Hoegenstraat in Azewijn waar de kinderen Straus in de oorlog zaten ondergedoken. Daar heeft een paar eeuwen een familie Thuis gewoond. Het is nog niet gelukt om deze tak vast te knopen aan de familie Thus op het Uiversnest in Azewijn. Die hoort ook bij de tak Etten, of beter gezegd: Ziek. Uit archiefstukken die in Oldenzaal opdoken, is gebleken dat Hendrik Thus en Grietje van Hal - die in 1704 trouwden - pachters waren van het Wetiesgoed in Ziek. Omdat er in Twente drie broers Thüss woonachtig zijn die fanatiek aan de slag gaan als ze een spoor hebben gevonden, kon al snel een correctie aangebracht worden op een stamboom die eerder in 1973 is gemaakt. De gebroeders Thüss maken eens in het jaar een uitstapje naar plaatsen waar voorouders van hen of naamgenoten hebben gewoond. Ze maken dan ook foto’s die door Dennis Peperkamp uit ‘s-Heerenberg op de site worden gezet. Dennis wil in de toekomst beroepshalve aan de slag met het maken en bijhouden van sites. Voor de site http://www.thuys.net heeft hij nog heel wat ideetjes. Zo heeft hij het plan om bezoekers van de site een reis van het verleden naar het heden te laten met behulp van foto’s. Maar bij een plaatje hoort een praatje. Daarvoor wordt niet alleen in archieven gezocht maar ook boeken en tijdschriften worden nageplozen. In de Kronijk van Deutekom stonden enkele ‘voele streken’ van de schilders Thus. De verhalen werden met genoegen overgenomen. ‘Bij de familie Thus liepen, zoals vroeger veelal, de kippen los op het erf. Als deze dan gevoerd werden, kwam ook elke keer de haan van de buurman een graantje meepikken en deze vrat zich volgens Jan Thus knuppeldik. De schilder ving de haan en verfde het beest rood, wit en blauw. Men vond dit een mooi gezicht. Hoe het met de haan is afgelopen? Deze liet zich niet meer zien. Of hij werd binnengehouden of hij is in de pan beland.’ Een dorpsgenoot was nogal eens het mikpunt. Hij riep dat ook wel over zich af, doordat hij geweldig kon opscheppen. Zo werd er eens bij hem geschilderd. Hij pochte dat hij zo’n waakse hond had en de deuren bij hem zo zwaar vergrendeld, dat inbreken bij hem onmogelijk was! Op een dag schilderde Jan Thus wat langer door en ging stiekem naar het achterhuis om de grendel van de deur te doen. Toen de dorpsgenoot ‘s morgens opstond was hij geheel ontdaan dat er mensen in zijn huis waren geweest. Boven de deur naar de gang stond ‘goede morgen’ geschilderd.

Braamt en Beek

Uit het boek ‘Sint-Jorisgilde Braamt’ is eveneens meerdere keren geciteerd. Daarin wordt ook een heksenproces behandeld, in 1647. En weer komt de naam Thuis er in voor: Raab en Derk. Driehonderd jaar later is Jan Thuis tapper van het gilde in Braamt; in 1980 wordt hij gehuldigd als hij veertig jaar in functie is. De voorouders van Jan Thuis staan op www.thuys.net bij de knop Individueel (tak Etten). In de toekomst zal deze knop anders worden ingericht, omdat men vaak niet weet bij welke tak men hoort. In Beek zijn momenteel nakomelingen woonachtig van de takken Didam, Eldrik en Oer. Voor alle takken worden personen gezocht die als ‘kapstok’ fungeren. Die kapstokken worden regelmatig gevonden in deze krant. Boswachter Peter Thuis van de Boterweg werd daarin genoemd bij gelegenheid van de presentatie van de roman ‘De stem van de stilte’. De heer A. van Heek haalde allerlei herinneringen op. Op 1 september 2001 is de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) van kracht geworden. Voor die tijd was er de Wet persoonsregistraties (Wpr). Volgens de Wbp mogen gegevens van levende personen niet zonder toestemming van betrokkene op internet worden gezet. Het komt voor dat op sommige familiesites in verband met de privacy alleen de namen van de kinderen vermeld worden Op andere sites worden de namen dan overgenomen en de leeftijd geschat. Als men dan bij een dame 20% te hoog zit, kan men begrijpen dat betrokkene daar niet blij mee is. Omdat familiesites als paddestoelen uit de grond schieten, worden er ook steeds vaker verkeerde gegevens wereldwijd verspreid. Die informatie wordt door de Mormonen klakkeloos overgenomen en vervolgens voor waar aangenomen. De Mormonen dopen alles wat los en vast zit. Zij veronderstellen dat ook overleden mensen hoog in de hemel kunnen komen als zij door hen (opnieuw) gedoopt worden. Op www.thuys.net wordt daarom niet geprobeerd om zoveel mogelijk personen te vermelden. Ook staat er bij waar teksten vandaan komen in verband met de Wet auteursrechten. Dat Johan Thuißen 400 jaar geleden getuige was in het proces tegen Mechteld ten Ham is gepubliceerd in een boek dat in 1993 is uitgekomen. Titel en auteurs zijn op de site verantwoord, zoals het hoort.

Bronnen

• Montferland Nieuws 14 juni 2005: Bestand:Montferland-Nieuws-2005.06.14.pdf

Links

• http://www.thuys.net