Berndes, Jacobus

Jacobus Berndes was de derde pastoor van de Mattheüskerk in Azewijn. Hij werd geboren te Harlingen op 17 juli 1854 als zoon van Jacobus Berndes en Klara Drost.

Op 15 augustus 1879 werd hij in Utrecht tot priester gewijd door Mgr. A.I. Schaepman. Hij was daarna kapelaan in achtereenvolgens Zeist, Huissen, Almelo, Arnhem, Wageningen en Zwolle. Op 2 mei 1899 werd hij benoemd tot pastoor van de parochie Reutum en Haarle in de Twentse gemeente Tubbergen. In april 1904 was hij daar de drijvende kracht achter de oprichting van een muziekvereniging.

Het jaar daarop werd hij benoemd in Azewijn als opvolger van de overleden pastoor Hazelekke. Op 11 augustus 1905 kwam hij daar aan en werd, geheel tot zijn verrassing, plechtig ingehaald door een erewacht te paard, een stoet van fietsers, de schooljeugd, de Fanfare Sint Jozef en de Schutterij Wilhelmina. Er stonden erepoorten, de klokken luidden, de vlaggen wapperden en de vaandels werden gezwaaid. Omgeven door een stoet van bruidjes die een grote krans van groen en bloemen droegen, betrad de pastoor de feestelijk versierde kerk.

Berndes was de enige pastoor voor wie Azewijn slechts een tussenstation was. Al na tweeënhalf jaar werd hij met ingang van 28 februari 1908 benoemd tot pastoor van Wehl. Zijn opvolger was pastoor Overwijn.

De 37 kinderen die gedurende zijn pastoraat geboren waren, heeft hij op één na allemaal zelf gedoopt. Die ene uitzondering werd op 5 juli 1906 gedoopt door kapelaan Balk van de Sint Oswalduskerk in Zeddam.

Berndes bleef tot zijn dood pastoor van Wehl. Hij overleed aldaar op 2 maart 1915, zestig jaar oud.

De bewoners van de pastorie

Nr.	Naam	Geboorteplaats	Geboortedatum	Beroep	Aangekomen op	Aangekomen uit	Vertrokken op	Vertrokken naar
1	Jacobus Berndes	Harlingen	17-07-1854	Pastoor	06-09-1905	Tubbergen	12-03-1908	Wehl
2	Elisabeth Bouwman	Arnhem	14-06-1854	Meid	06-09-1905	Tubbergen	13-02-1908	Den Haag
3	Theodora Maria Menting	Didam	20-06-1883	Meid	13-12-1905	Gendringen	26-06-1907	Utrecht
4	Gesina Bullinga	Sappemeer	28-07-1870	Meid	28-09-1906	Delfzijl	25-09-1907	Vollenhove
5	Hermanna Maria Geertruida Cones	Groningen	10-03-1868	Meid	27-07-1907	Amsterdam	12-03-1908	Wehl
6	Hendrika Martens	Ambt Delden	30-09-1875	Meid	21-12-1907	Stad Delden	12-03-1908	Wehl

2. Elisabeth Bouwman (ook Bouman) kwam in september 1905 als dienstmeid met pastoor Berndes mee uit Tubbergen. In februari 1908, enkele maanden voor Berndes pastoor in Wehl werd, is zij naar Den Haag vertrokken. Zij bleef ongehuwd en overleed op 10 februari 1940 in Arnhem, 85 jaar oud. Verdere gegevens over haar levensloop ontbreken.
In het Berghse bevolkingsregister staat boven haar achternaam Bouwman de achternaam Teunissen geschreven. Haar moeder Jacoba Bouwman was bij haar geboorte in 1854 ongehuwd, maar op 21 januari 1857 trouwde zij met Gerardus Bernardus Teunissen. Elisabeth werd bij dit huwelijk gewettigd, maar zo te zien is zij de naam Bouwman blijven gebruiken. In haar overlijdensakte staat wel de achternaam Teunissen.

3. Theodora Maria Menting is op vele adressen dienstmeid geweest. Zij is ongehuwd gebleven en overleed op 3 september 1953 in haar geboorteplaats Didam, 70 jaar oud.

4. Gesina Bullinga ging in september 1907 van Azewijn naar de toenmalige gemeente Vollenhove in de Kop van Overijssel. Daar was zij pastoorsmeid bij pastoor Mulder in Oldemarkt tot ze in oktober 1915 werd uitgeschreven naar Aalten. Waarschijnlijk berust deze vermelding op een misverstand, want op 26 oktober 1915 trouwde zij in Groningen. Zij overleed aldaar op 31 december 1942, 72 jaar oud.

5. Hermanna Maria Geertruida Cones ging op 12 maart 1908 met pastoor Berndes mee naar Wehl. Over haar levensloop is niets naders gevonden.

6. Hendrika Martens ging op 12 maart 1908 met pastoor Berndes mee naar Wehl. Zij trouwde op 22 september 1911 in Wehl met Hendrikus Bernardus Reuling. Op 21 februari 1913 overleed zij in Wehl, 37 jaar oud.

Krantenknipsels

Notaris Nabbe verkocht vers hooi voor pastoor Berndes persoonlijk. Advertentie uit de Graafschapbode van 9 juni 1906.

Overlijdensbericht in Het Centrum: dagblad voor Utrecht en Nederland van 6 maart 1915

Bericht in Het Centrum: dagblad voor Utrecht en Nederland van 13 maart 1915

Bronnen

• Azem van 't Hof tot heden, blz. 65-66
• Parochiearchief Mattheüskerk in Azem van 't Hof tot heden, blz. 488
• Doopboek Mattheüskerk in Azem van 't Hof tot heden, blz. 443-444
• Op Delpher:
  • De Graafschapbode van 9 juni 1906
  • Het Centrum van 6 en 13 maart 1915
• Muziekvereniging St. Jozef Reutum
• Archieven.nl