Wapen van Montferland

Het wapen van de gemeente Montferland

Het gemeentewapen van de gemeente Montferland is sinds 21 november 2005 een gestandaardiseerde vorm van het wapen van de graven van Bergh.

De officiële wapenbeschrijving luidt:
In zilver een leeuw van keel, getongd, genageld en gekroond van goud, en een schildzoom van sabel, beladen met negen bollen van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren
In de heraldiek hebben kleuren een eigen naam; keel is rood, sabel is zwart.

In het wapen van de graven van Bergh varieerde het aantal bollen (bezanten) van negen tot wel twintig. In het wapen van Montferland is dit aantal vastgesteld op negen, omdat dit het aantal is dat voorkomt op de oudst bekende afbeelding van het wapen uit 1207. Het wapen is in deze vorm na beoordeling door de Hoge Raad van Adel bij koninklijk besluit vastgesteld.

De vijfbladige markiezenkroon op het wapen is – net als dat op het wapen van 's-Heerenberg – bijzonder in de zin dat vrijwel alle Nederlandse gemeentewapens met een driebladige gravenkroon zijn getooid. Op 3 april 1919 is bepaald dat gemeenten en andere openbare lichamen een gravenkroon aan hun wapen mogen toevoegen. Andere kronen zijn alleen toegestaan als kan worden aangetoond dat het gemeentewapen al voor 1919 een andere kroon droeg. Uit oude afbeeldingen blijkt duidelijk dat het wapen van de gemeente Montferland, dat gelijk is aan het wapen van de graven van Bergh, van oudsher met een markiezenkroon wordt afgebeeld.

Het jaarverslag van de Hoge Raad van Adel over 2005 beschrijft de toekenning als volgt:

MONTFERLAND

Deze gemeente werd op 1 januari 2005 gevormd en is samengesteld uit de gemeenten Bergh en Didam. Voor de opgeheven gemeente Bergh werd (onder de naam ’s Heerenberg) bij Besluit van de Hoge Raad van Adel van 7 oktober 1818 het volgende wapen bevestigd: Van zilver, beladen met een ten halven lijve uitkomende rooden leeuw, gekroond, getongd en genageld van goud, het schild omboord met een zwarten rand waarop drie gouden penningen en zijnde gedekt met een gouden kroon.

Aan de opgeheven gemeente Didam werd, aanvankelijk bij Koninklijk Besluit van 3 december 1912, nr. 37, ten gevolge van toevoeging van een kroon vervangen door Koninklijk Besluit van 23 juli 1981, nr. 102, het volgende wapen verleend: Gevierendeeld; I en IV in goud een dwarsbalk van sabel (Meurs); II en III in zilver een leeuw van keel, genageld, getongd en gekroond van goud, en een zoom van sabel, beladen met elf bezanten van goud (Bergh). Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels.

Bij brief van 23 mei 2005 werd door burgemeester en wethouders van de nieuwe gemeente verzocht een wapen te ontwerpen. Hierbij werd de wens naar voren gebracht om de leeuw van Bergh en de kroon van Didam in dit wapen op te nemen. Het wapen van Bergh is een bijzondere variant op het wapen van de heren Van den Bergh, dat binnen een schildzoom met een aantal bollen een (complete) leeuw vertoont. Waarschijnlijk heeft men in 1818 met de halve leeuw willen symboliseren dat het territoir van de heren Van den Bergh zich over een groter gebied uitstrekte dan Bergh alleen. Ook de heerlijkheid Didam maakte er deel van uit, maar hier moesten deze heren het gezag delen met de graven van Meurs. Dit werd in 1912 tot uitdrukking gebracht door het wapen van Didam samen te stellen uit de wapens van beide families.

Het wapen Van den Bergh vormt duidelijk het belangrijkste element en daar de gemeente blijkbaar weinig hechtte aan handhaving van het wapen Meurs, werd, mede om het nieuwe wapen eenvoudig te houden, besloten te volstaan met eerstgenoemd wapen. Nu het territoir van de betreffende heren weer herenigd was, was er weinig reden om de symboliek van de halve leeuw nog langer in stand te houden en werd geopteerd voor de volledige leeuw van het familiewapen. De vraag was voorts hoeveel bollen er in de schildzoom dienden te worden geplaatst. In het Didamse wapen zijn het er elf, hetgeen op vroegere afbeeldingen vaker het geval is, maar aangezien de oudst bekende zegels negen bollen laten zien, werd aan dit aantal de voorkeur gegeven. Wat de kroon betreft heeft de gemeente zich waarschijnlijk niet gerealiseerd dat de door haar gewenste kroon van drie bladeren en twee parels van Didam de gebruikelijke is, en de vijfbladige kroon van Bergh een meer exclusieve en dus van hogere rang. Geadviseerd werd daarom om voor de laatste te kiezen. De gemeente liet weten zich met deze argumentatie te kunnen verenigen.

Aan de gemeente Montferland werd bij K.B. van 21 november 2005, nr. 05.004178, het volgende wapen verleend: In zilver een leeuw van keel, getongd, genageld en gekroond van goud, en een schildzoom van sabel, beladen met negen bollen van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren.

Bronnen

• Hoge Raad van Adel, jaarverslag 2005, blz. 13-14
• Wapen van Montferland op Wikipedia