Republic F-84 Thunderstreak

De toedracht

Deze Nederlandse Thunderstreak staat tegenwoordig als poortwachter bij de vliegbasis Glize-Rijen

Het bericht in de Graafschapbode van 18 mei 1956 over de verongelukte Thunderstreak in Wijnbergen.

Op 18 mei 1956, ’s morgens rond half twaalf, stortte een Republic F-84 Thunderstreak van de Koninklijke Luchtmacht neer in een weiland genaamd Centjesweide in Wijnbergen.

Op deze plek zijn nu de op- en afritten van de A18 van/naar Doetinchem-West en Zeddam.

De Thunderstreak maakte deel uit van een formatie van vier toestellen, die een oefenvlucht maakten boven Oost-Nederland en het westen van de Bondsrepubliek. Ze waren nog maar enkele weken daarvoor in dienst genomen bij 312 Squadron op de vliegbasis Volkel. Op die 18e mei was er brandstof voor één uur vliegen meegenomen, maar de piloten kwamen in een sterke straalstroom terecht, waardoor ze ongemerkt naar Noord-Duitsland werden gedreven. Toen ze op de terugweg door het wolkendek daalden, omdat ze dachten in de buurt van Volkel te zijn, zagen ze dat ze verdwaald waren. De navigatie was in die tijd nog niet zo geavanceerd als nu, waardoor ze het effect van de straalstroom niet hadden opgemerkt.

Het gevolg was dat drie van de vier straaljagers door brandstofgebrek neerstortten. Vliegtuigen achteraan in een formatie verbruiken altijd meer brandstof dan de leider, zodat het achterste toestel, met registratienummer P-202, als eerste bij Haaksbergen naar beneden kwam. Het werd gevlogen door sergeant A. van Heel: de laagste in rang vloog achteraan. Daarna stortte het een na achterste vliegtuig in Wijnbergen neer. Dat was de P-123 van vaandrig J.H. van Lindert. Het toestel dat achter de leider vloog, de P-113 van luitenant C. Kornaat, kwam in Groesbeek terecht. De leider, luitenant J. Cosijn, raakte ter hoogte van Mook eveneens door zijn brandstof heen, maar was toen al zo dicht bij zijn thuisbasis, dat hij zijn jager met een gewaagde glijvlucht nog net heelhuids aan de grond kon zetten.

Een blik op de kaart leert dat Haaksbergen, Wijnbergen, Groesbeek en Volkel op een rechte lijn liggen.

In het vliegtuig dat bij Wijnbergen is verongelukt, zou zich volgens ooggetuigen vlak voor het neerstorten een ontploffing hebben voorgedaan. Hierdoor zou het brandend omlaag zijn gekomen, waarna er een tweede explosie volgde toen het toestel de grond raakte. Hierbij spatte het geheel uit elkaar en sloeg een diep gat in het weiland. De brokstukken lagen in een cirkel van honderd meter verspreid. Ooggetuigen spraken van een formatie van drie straaljagers, wat juist is als men bedenkt dat het achterste toestel op dat moment al was neergestort.

De piloot had zijn toestel al eerder boven de Slangenburg per schietstoel verlaten en was daar met zijn parachute heelhuids aan de grond gekomen. Ook de andere twee piloten hebben zich op deze wijze kunnen redden.

De omgeving van het wrak werd meteen door de rijkspolitie afgezet. Hierbij zal opperwachtmeester Te Dorsthorst een leidende rol hebben gespeeld, aangezien Wijnbergen tot zijn gebied hoorde. Ook twee leden van de Koninklijke Marechaussee waren spoedig ter plaatse.

Het neerstorten van drie straaljagers op één dag heeft alom de voorpagina's van de landelijke en regionale pers gehaald. De Volkskrant kopte de volgende morgen: Drie straaljagers te pletter door brandstofgebrek - Waarde vijf miljoen - Vliegers gered. Er stond een foto bij van de piloten. Het dagblad Trouw berichtte zonder foto: Drie straaljagers neergestort - Piloten kwamen behouden neer. De kop in de Leeuwarder Courant was bijna hetzelfde: Drie straaljagers neergestort - Piloten werden gered. De Graafschapbode had nog dezelfde avond bovenstaand Laatste nieuws. Als avondblad had het nog niet door dat er nog twee straaljagers waren neergestort.

De Republic F-84 Thunderstreak

De Republic F-84 Thunderstreak, kortweg Thunderstreak of Streak genaamd, was een jachtbommenwerper van Amerikaanse makelij die van 1955 tot 1970 in gebruik was bij de Koninklijke Luchtmacht. 311 Squadron op de vliegbasis Volkel nam in december 1955 de eerste toestellen in gebruik, gevolgd door 312 Squadron in april 1956. Daarna volgden 313, 314, 315 en 316 Squadron. De drie laatstgenoemde squadrons waren gestationeerd op de vliegbasis Eindhoven, de andere drie op Volkel.

De Thunderstreak was geen makkelijk toestel, en er zijn met name in het begin veel ongelukken mee gebeurd. In totaal hebben er 180 Streaks bij de Koninklijke Luchtmacht gevlogen. Daarvan zijn er, totdat in december 1970 het laatste exemplaar door 314 Squadron werd afgedankt, 75 verloren gegaan, ofwel 42%. Daarbij zijn dertig piloten om het leven gekomen, waaronder drie Belgen die in Nederland een vliegopleiding volgden.

De locatie nu

<googlemap version="0.9" lat="51.943418" lon="6.275425" zoom="15"></googlemap>

Bronnen

• Vliegend in Nederland, deel 1: Thunderstreak door G.A. Hilterman, Flash Aviation-Eindhoven 1986, blz. 29
• Graafschapbode van 18 mei 1956 (in het Achterhoeks Archief)
• Mededeling Tonny Thuijs
• Thunderstreaks.com
• Voorpagina de Volkskrant van 19 mei 1956
• Voorpagina Trouw van 19 mei 1956
• Archief Leeuwarder Courant
• Wikipedia