Sande van der, Hendrik

Sergeant-majoor bij de Gelderse Schutterij

Sergeant-majoor der Schutters
Uit: De Nederlandsche schutterij: een prenteboekje voor de jeugd uit 1831

Hendrik van der Sande was commies bij de Belastingen, maar diende in de jaren van de Belgische Opstand bij de Gelderse Schutterij. Hij werd op 3 juni 1803 geboren in Arnhem als zoon van Gijsbertus van der Sande en Tonia Geerlings.

Van der Sande was commies in 's-Heerenberg toen hij in 1831 werd ingelijfd bij 5e compagnie van het 3e Bataljon van de 1e Afdeling van de Gelderse Schutterij. Hij was daar foerier. Op 16 mei 1832 werd hij (in die functie?) bevorderd tot sergeant-majoor en overgeplaatst naar de 1e Compagnie.

Van 21 mei tot 27 juni 1833 heeft hij in de infermerie in Arnhem gelegen. Vanaf 28 november 1835 was hij met onbepaald verlof.

Huwelijk en kinderen

Het 3e Bataljon van de 1e Afdeling van de Gelderse Schutterij was gelegerd in Breda. Daar trouwde Van der Sande op 6 juni 1834 met Elizabeth Evers, geboren in Breda op 30 januari 1812 als dochter van Johannes Evers en Susanne Cop. Hun kinderen waren:

• Hendrikus Jacobus (1837–1883)
• Eliza Johannes Gijsbertus (1839–…)
• Elisabeth Hendrika (1841–…)
• Gijsbert Gerrit (1843–1857)
• Karel Antoon (1844–1844)
• Susanna Tonia (1846–1848)
• Jacobus Martinus (1848–1927)

De drie jongste kinderen werden in 's-Heerenberg geboren, van wie er twee daar op jonge leeftijd overleden.

Zijn verdere levensloop

Zijn dochter Elisabeth Hendrika werd in Nijmegen geboren. Daar was hij rond 1840 gestationeerd als commies te paard der tweede klasse. Eind 1840 moest hij daar voor de rechter verschijnen, omdat hij zonder wettige grond geweld had gebruikt tegen twee burgers. Het incident gebeurde op 27 oktober 1840. Van der Sande en een collega, beide te paard, zagen toen twee mannen die op de openbare weg een zak roggemeel vervoerden "zonder gelei-billet". Hoewel de mannen zich niet verzetten, hadden de commiezen geweld gebruikt. Van der Sande had een van de mannen zelfs enkele sabelhouwen toegebracht. De uitspraak was op 19 december 1840. Van der Sandes collega werd vrijgesproken, maar hijzelf werd vanwege de sabelhouwen veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf, een boete van 100 gulden en betaling van de proceskosten. Het ziet ernaar uit dat hij zijn straf heeft uitgezeten en daarna werd overgeplaatst naar 's-Heerenberg.

Van 's-Heerenberg verdween Van der Sande uit het zicht tot hij op 16 maart 1880 met zijn vrouw van Beuningen naar Borculo verhuisde. Daar woonden zij in bij hun dochter Elisabeth. Op 12 november 1880 werd hij met zijn vrouw uitgeschreven naar Utrecht. Daar overleed hij op 1 februari 1881, 77 jaar oud. Zijn vrouw overleed in Roermond op 3 augustus 1883, 72 jaar oud.

Bronnen

• Archieven.nl
• Gelders Archief, archieftoegang 0101: Mobiele Schutterij in Gelderland, inventarisnummers 160, 161, 170–175. Controleboeken
• Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant van 30 december 1840 op Delpher