Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !

Jezuïeten: verschil tussen versies

Uit Berghapedia
Ga naar: navigatie, zoeken
(Pater uit het bonifatiushuis in Duitsland doodgeschoten.)
(→‎Terug naar Duitsland)
 
(40 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{{Beg}}
+
Adres: '''[['s-Heerenberg Emmerikseweg 13]]''' <br/>
  
 +
== De eerste bewoners van het Patersklooster ==
 +
Duitse '''jezuïeten''' lieten in de jaren [[1908]]-[[1910]] het [[Patersklooster]] in [['s-Heerenberg]] bouwen. Zoals op de pagina over het Patersklooster te lezen valt, was dit een laat gevolg van de ''Kulturkampf'' die in de jaren zeventig van de negentiende eeuw in [[Duitsland]] werd gevoerd. Nadat daar in [[1872]] het ''Jesuitengesetz'' was aangenomen, moesten zij noodgedwongen hun land verlaten.
  
−
De '''jezuïeten''' lieten het [[Patersklooster]] in [['s-Heerenberg]] bouwen. Hun periode in 's-Heerenberg wordt beschreven in [[Old Ni-js]] nummer 60. Zij stichtten ook de [[Kruisweg bij het Sint Bonifatiusklooster]].
+
Jezuïeten uit Bonn en Essen vestigden zich toen in Nederlands Limburg; op een kasteel bij Baexem en op een kasteel bij Afferden. Toen laatstgenoemd kasteel afbrandde en het kasteel bij Baexem te klein bleek om alle jezuïeten te huisvesten, werd gezocht naar een locatie om een nieuw klooster te bouwen. Het oog viel op 's-Heerenberg, waar [[Administrateurs en Rentmeesters Huis Bergh|rentmeester]] [[Meijer, Laurentius|Laurens Meijer]] van [[Huis Bergh]] behulpzaam was bij de aankoop van de benodigde grond.
  
 +
In de tuin van hun klooster stichtten de jezuïeten een prachtige [[Kruisweg bij het Sint Bonifatiusklooster|kruisweg]].
  
 +
{|
 +
|- valign=top
 +
|[[Bestand:Screenshot 20210316-184932 Facebook.jpg|410px|right|thumb|<center>'''Bonifatiushaus bei Emmerich'''</center>]] ‎
 +
|[[Bestand:Kopie van Muur compleet.jpg|350px|thumb|<center>'''Het Patersklooster met daarvoor nog de [[Patersklooster#Restanten van de kloostermuur| kloostermuur]]</center>]]
 +
|[[Bestand:Kopie van Kloostertuin-begin-20e-eeuw.jpg‎|480px|thumb|<center>'''De pas aangelegde kloostertuin.<br>Rechts op het grasveld is [[Kruisweg in het Stadspark#De veertien staties|de veertiende statie]] te zien.</center>]]
 +
|}
 +
{|
 +
|- valign=top
 +
|[[Bestand:Klooster_met_bijgebouw.jpg|410px|right|thumb|<center>'''Het klooster met bijgebouw'''</center>]] ‎
 +
|[[Bestand:Bijgebouw_klooster.jpg|440px|thumb|<center>'''Het bijgebouw bij het Patersklooster</center>]]
 +
|}
  
 +
== De inwijding van het klooster ==
 +
[[Bestand:Patersklooster 19101022 GB.jpg|thumb|right|400px|'''Uit [[Graafschapbode|De Graafschapbode]] van 22 oktober 1910]]
 +
Het nieuwe klooster werd ingewijd op 18 oktober 1910. De avond tevoren waren wielrijders van de [['s-Heerenbergsche Rijwielvereeniging|'s-Heerenbergse pedalistenclub]] onder aanvoering van [[Zoeaven|voormalig zoeaaf]] [[Derksen, Hendrikus Wilhelmus|Hent Derksen]] naar het [[Station Emmerik|station]] in [[Emmerik]] gereden om monseigneur Henricus van de Wetering, aartsbisschop van Utrecht, en Joseph Damian Schmitt, bisschop van Fulda, op te halen. Deze twee hoge geestelijken zouden het klooster inwijden. Onder klokgelui en verlicht door lampions escorteerden de wielrijders de rijtuigen van de bisschoppen naar 's-Heerenberg. De fietsen waren met linten in de pauselijke kleuren wit en geel versierd en de berijders droegen sjerpen in dito kleuren. Derksen reed in zijn zoeavenuniform en werd begeleid door twee jongens die eveneens als zoeaaf waren gekleed.
  
−
+
De volgende dag om 9 uur 's morgens begon de festiviteiten. Overal in 's-Heerenberg wapperden vlaggen. Als eerste werden de twee kapellen gewijd; de bisschop van Fulda nam de benedenkapel voor zijn rekening, de aartsbisschop wijdde de eigenlijke huiskapel. Daar celebreerde hij in vol ornaat met mijter en staf een plechtige hoogmis.
−
==Kloosterwijding==
 
  
−
[[Bestand:Het Centum 1910 (Large).JPG]] ‎
+
Na afloop van de hoogmis droeg de bisschop van Fulda enkele relikwieën van Sint Bonifatius over aan het Patersklooster, dat daarmee de naam '''Sint Bonifatiushuis''' kreeg. Dit verklaart ook de aanwezigheid van deze bisschop; in zijn bisdom, ver weg in Hessen, staat het klooster Fulda waar de relikwieën van Sint Bonifatius worden bewaard. Boven de ingang van het klooster prijkt tot op de dag van vandaag een beeld van Sint Bonifatius, die in Nederland vooral bekend is omdat hij in [[754]] bij Dokkum werd vermoord.
 +
<br clear=all>
  
 +
== De jezuïeten in 's-Heerenberg ==
 +
De jezuïeten waren Duitsers en zij hadden weinig of geen contact met de bevolking en de geestelijkheid van 's-Heerenberg. Het zwaartepunt van hun activiteiten was onderwijs geven, en dat was net als hun andere werkzaamheden geheel gericht op Duitsland. In het klooster was een college voor hoger onderwijs, maar de tweejarige opleiding daar stond alleen open voor Duitsers.
 +
{|
 +
|  valign=top width=600 |
 +
In 1910 vermeldde het lesrooster:<br>
 +
*Latijn
 +
*Grieks
 +
*Bijbel- en catechetisch onderwijs
 +
*Algemene humanistische studiën met oefeningen in welbespraaktheid
 +
|  valign=top width=600 |
 +
In [[1915]] vermeldde het lesrooster:<br>
 +
*Latijn
 +
*Grieks
 +
*Duits
 +
*Ascetische en liturgische onderwerpen
 +
*Praktische oefeningen in catechismus, kerkzang en prediken
 +
|}
  
−
'''Het Centum''' vrijdag 21-10-1910, 27e Jaargang.  
+
In [[1915]] waren er vijftig leerlingen, maar vanwege de [[Eerste Wereldoorlog]] waren de meeste aan het front. 27 leerlingen waren als ziekenverpleger in Frankrijk, België en Servië; negen leerlingen waren als soldaat in actieve dienst. Een aantal 's-Heerenbergse jezuïeten was tijdens de Eerste Wereldoorlog als aalmoezenier werkzaam in het Duitse leger. Twee van hen werden in [[1915]] onderscheiden met het ''Eiserne Kreuz'', dat toen een Pruisische militaire onderscheiding was. Eén leerling keerde pas in februari [[1919]] terug uit krijgsgevangenschap in Frankrijk.
  
−
Kloosterwijding te 's-Heerenberg.
+
Ondanks hun gerichtheid op Duitsland, waren de jezuïeten best bereid hun Nederlandse buren van dienst te zijn. Zo had het klooster een dieselaggregaat om zelf elektriciteit op te wekken. Van oktober [[1919]] tot februari [[1921]] was er een overeenkomst met de [[gemeente Bergh]] voor de levering van stroom aan de [[Koninklijke Marechaussee|marechausseekazerne]] en enkele andere gebouwen. De stroomlevering hield op toen de Provinciale Geldersche Elektriciteits-Maatschappij stroom ging leveren aan Bergh.
  
−
Men schrijft ons vanuit 's-Heerenberg:
+
== Terug naar Duitsland ==
 +
[[ Bestand:De laatste Duitse Jezuieten 1937 in het Bonifatiushuis.jpg|200px|thumb|right|De laatste Duitse paters Jezuïeten in het Bonifatiushuis.]]
  
−
Geheel 's-Heerenberg maakte J.L.Maandag gereed tot ontvangst der hoge gasten en tot plechtige inwijding van het klooster der E.E. P.P Jesuieten. Op het plein zelf werd door de buuurt een keurige  en smaakvolle versiering van
+
In [[1917]] (zeven jaar na de bouw van het Patersklooster) werd het ''Jesuitengesetz'' opgeheven. Het stond de jezuïeten toen vrij naar Duitsland terug te keren, maar dat deden ze pas in [[1937]], nadat de bisschop van Münster daartoe opdracht had gegeven. Hierbij speelde het verdrag tussen Nazi-Duitsland en het Vaticaan van [[1933]], het Rijksconcordaat, ook een rol. De paters betrokken een klooster in Bad Godesberg bij Bonn. Waarschijnlijk was dit hetzelfde klooster dat hun voorgangers in 1872 hadden moeten verlaten.
−
guiriandes en erebogen aangebracht, terwijl om 6 uur een 80 tal fietsers met pet en sjerp in pauselijke kleuren, onder aan voering van een oud zouaaf en twee kleine zouaafjes, zich naar Emmerik begaven om 11.11
 
  
−
D.D. H.H. de aartsbisschop van Utrecht en bisschop van Fulda af te halen. Onder de tonen van het fanfarekorps Pius X werden de hoge gasten 's-Heerenberg binnen geleid en in de statige vestibule door de Hoogeerwaarde pater Provinciaal
+
De nieuwe bewoners van het Patersklooster waren de [[Witte Paters]].
−
hartelijk verwelkomd.
 
−
De volgende morgen om 9 uur begon de plechtigheid. Mgr. de aarstbisschop zegende de kloosterkapel en de bovengangen van het klooster,terwijl de bisschop van Fulda in de Krypta en beneden gangen de zelfde plechtigheid verrichtte. Hierna droeg Mgr. de Aartsbisschop de pontificale Hoogmis op, geassisteerd als presbyter assistends door hoogeerwaarde pater Provinciaal, als troondiakens de pastoor van's-Heerenberg en pater Bablmann, als diaconus missae pater Holtschnelder als subdiaconus missae pater Beiker, terwijl de nivicen als ministranten fungeerden.
 
  
−
Het kloosterkoor voerde op zeer verdienstelijke wijze uit de tweestemmige Mis van pater Kreitmaier S.J.Z.D. Hoogw. de bisschop van Fulda afgevaardige van de Holandse en Duitse Jezuiëten klooosters, de beide eerwaarde pastoors van Emmerik,Landrat de graaf van Spee, de burgemeester van Emmerik dr. Lange en talrijke genodigden van's-Heerenberg en Emmerik woonde de plechtigheid bij en ook de Jünglinge sodalität uit Emmerik zond haar afgevaardigden,om de paters te huldigen, wier voorgangers de 26e maart 1634 deze vereniging hadden gesticht.
+
== Bronnen ==
 +
*[[Bergh; Heren, Land en Volk]], blz. 313, 314
 +
*[[Old Ni-js 060|Old Ni-js nr. 60]], no. 89
 +
*''Het Centrum'' van 21 oktober 1910 en ''De Graafschapbode'' van 22 oktober 1910 op [http://www.delpher.nl Delpher]
 +
*Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, beschrijving monumentnummer 514889
 +
*Archief [[Schuurman, Benny|Benny Schuurman]]
  
−
's-Avonds zouden de katholieken van 's-Heerenberg en Stokkum hun nieuwe medeburgers plechtig begroeten en alles werkte mee om deze grote manifestatie volkomen te doen slagen. ongeveer kwart voor 8 stelde stoet zich in beweging. Voorop gingen het transparanr der St.Jozephvereniging met de standaards van het ST.Aantonius en St. Oswaldusgilde, daarna het fanfarecorps PiusX en hierop volgde een opzienbare rij van wel 400 mannen allen met lampions, waar tussen vaandels en transparanten van Kruisverbond Maria vereniging, K.S.A., Patronaats St.Antonius en ST. Oswaldus werden gedragen. Voor het klosterstonden de paters, broeders en novicen en oder de eerbiedigestilte van ale aanwezigen voerde het fanfarecorps onberispelijk zijn muziek numers uit en zongen het mannen- en jongenskoor een welkomslied en een hymne (An das Vaterland.) In een goede weldoor wrochte reden riep de heer J.Thuis namens alle inwoners de paters een hartelijk welkom toe,
+
[[categorie: Godsdienst]]
−
waarna de hoogeerw. pater Provinciaal zijn drievoudige dank bracht aan nederland, dat aan het Duitserijk had afgestaan zijn H. Bonifatius,dat aan duitsland had geschonken de tweede Bonifatius,
+
[[Categorie:Patersklooster]]
−
de eerste Proviciaal van de duitse Jezuiëten van de zalige Petrus Canisius, dat na 1872 ook zo gastvrij de Duitse ballingen ontvangen had. Een verrassing  tenslotte was  het voor allen toen Z. D. H. de bisschop van Fulda naar voren trad  om nogmaals te danken voor de hulde aan de paters  gebracht en daarna plechtig  aan de knielende mensen massa zijn zegen te schenken.
+
[[Categorie:'s-Heerenberg Emmerikseweg]]
−
 
 
−
Nogmaals maakte de indrukwekkende stoet onder de feestelijke tonen der fanfare een defilé voor het klooster, om danin nette orde naar het St. Jozeph gebouw op tetrekken , waar de stoet moest worden ontbonden.Eigenlijk was het comite voornemens de gehele stad vanhet schone gezicht te doen genieten, maar jammer genoeg ontbrak hiervoor de tijd, aan gezien de burgemeester slechts tot 9 uur verlof gegeven had voor deze kalme en waardige betoging. Dit was het enige wolkje aan de andersnzo heldere en prachtvolle hemel van deze avond.Een woord van hulde kan zeker gebracht worden an de buurt die zo feestelijk het terrein versierde, aan de katholieken van 's-Heerenberg en Stokkum dat zo waardig het feest geleid heeft, maar niet minder aan de inwoners va, die hun trouwe opkomen enwaardige houdig de dag van 18 oct. voor zich en de paters onvergelijkhebben gemaakt.
 
−
 
 
−
Moge wat de hoogeerwaarde pater Provinciaal in zijn heerlijke rede des middags sprak, geheel in vervulling gaan. Moge de H. Bonifatius wiens beeld in elektisch licht van de avond schitterde voor dit grote Bonifatiushuis, zegenend zijne handen van hieruit uitstrekken over naaste omgeving en verregewesten. Moge door deze 's-Heerenberg  voor velen zijn een mons pinquis een vruchtbare berg, een mons sanctificationis een berg van heiliging, een mons Sinai, waar Gods wet wordt geleerd, een mons Horeb waar kracht wordt gegeven op onze pelgrimsreize, een mons Tabor waar chritus wordt verheerlijkt, een mons Calvariae waar Christus voor heil van de wereld zich offert, een mons Olivae
 
−
waar velen uit de zonden verrijzen om op tevaren naar betere gewesten, een mons quietis waar velen mogen vinden de rust naar lichaam en ziel.
 
−
<br clear="all"/>
 
−
== Moord==
 
−
 
 
−
Het Centrum dinsdag 15 februari 1913.
 
−
[[Bestand:Pater in Duitsland vermoord 19130001.JPG|300px|thumb|left]]
 
−
<br clear="all"/>
 
−
==Bron==
 
−
*[[ Schuurman, B.C.J.A|Archief Benny]] Bron Het Centum 1910
 
−
 
 
−
 
 
−
 
 
−
 
 
−
{{Onderwerp|Godsdienst}}
 

Huidige versie van 20 jul 2024 om 22:22

Adres: 's-Heerenberg Emmerikseweg 13

De eerste bewoners van het Patersklooster

Duitse jezuïeten lieten in de jaren 1908-1910 het Patersklooster in 's-Heerenberg bouwen. Zoals op de pagina over het Patersklooster te lezen valt, was dit een laat gevolg van de Kulturkampf die in de jaren zeventig van de negentiende eeuw in Duitsland werd gevoerd. Nadat daar in 1872 het Jesuitengesetz was aangenomen, moesten zij noodgedwongen hun land verlaten.

Jezuïeten uit Bonn en Essen vestigden zich toen in Nederlands Limburg; op een kasteel bij Baexem en op een kasteel bij Afferden. Toen laatstgenoemd kasteel afbrandde en het kasteel bij Baexem te klein bleek om alle jezuïeten te huisvesten, werd gezocht naar een locatie om een nieuw klooster te bouwen. Het oog viel op 's-Heerenberg, waar rentmeester Laurens Meijer van Huis Bergh behulpzaam was bij de aankoop van de benodigde grond.

In de tuin van hun klooster stichtten de jezuïeten een prachtige kruisweg.

Bonifatiushaus bei Emmerich
‎
Het Patersklooster met daarvoor nog de kloostermuur
De pas aangelegde kloostertuin.
Rechts op het grasveld is de veertiende statie te zien.
Het klooster met bijgebouw
‎
Het bijgebouw bij het Patersklooster

De inwijding van het klooster

Uit De Graafschapbode van 22 oktober 1910

Het nieuwe klooster werd ingewijd op 18 oktober 1910. De avond tevoren waren wielrijders van de 's-Heerenbergse pedalistenclub onder aanvoering van voormalig zoeaaf Hent Derksen naar het station in Emmerik gereden om monseigneur Henricus van de Wetering, aartsbisschop van Utrecht, en Joseph Damian Schmitt, bisschop van Fulda, op te halen. Deze twee hoge geestelijken zouden het klooster inwijden. Onder klokgelui en verlicht door lampions escorteerden de wielrijders de rijtuigen van de bisschoppen naar 's-Heerenberg. De fietsen waren met linten in de pauselijke kleuren wit en geel versierd en de berijders droegen sjerpen in dito kleuren. Derksen reed in zijn zoeavenuniform en werd begeleid door twee jongens die eveneens als zoeaaf waren gekleed.

De volgende dag om 9 uur 's morgens begon de festiviteiten. Overal in 's-Heerenberg wapperden vlaggen. Als eerste werden de twee kapellen gewijd; de bisschop van Fulda nam de benedenkapel voor zijn rekening, de aartsbisschop wijdde de eigenlijke huiskapel. Daar celebreerde hij in vol ornaat met mijter en staf een plechtige hoogmis.

Na afloop van de hoogmis droeg de bisschop van Fulda enkele relikwieën van Sint Bonifatius over aan het Patersklooster, dat daarmee de naam Sint Bonifatiushuis kreeg. Dit verklaart ook de aanwezigheid van deze bisschop; in zijn bisdom, ver weg in Hessen, staat het klooster Fulda waar de relikwieën van Sint Bonifatius worden bewaard. Boven de ingang van het klooster prijkt tot op de dag van vandaag een beeld van Sint Bonifatius, die in Nederland vooral bekend is omdat hij in 754 bij Dokkum werd vermoord.

De jezuïeten in 's-Heerenberg

De jezuïeten waren Duitsers en zij hadden weinig of geen contact met de bevolking en de geestelijkheid van 's-Heerenberg. Het zwaartepunt van hun activiteiten was onderwijs geven, en dat was net als hun andere werkzaamheden geheel gericht op Duitsland. In het klooster was een college voor hoger onderwijs, maar de tweejarige opleiding daar stond alleen open voor Duitsers.

In 1910 vermeldde het lesrooster:

  • Latijn
  • Grieks
  • Bijbel- en catechetisch onderwijs
  • Algemene humanistische studiën met oefeningen in welbespraaktheid

In 1915 vermeldde het lesrooster:

  • Latijn
  • Grieks
  • Duits
  • Ascetische en liturgische onderwerpen
  • Praktische oefeningen in catechismus, kerkzang en prediken

In 1915 waren er vijftig leerlingen, maar vanwege de Eerste Wereldoorlog waren de meeste aan het front. 27 leerlingen waren als ziekenverpleger in Frankrijk, België en Servië; negen leerlingen waren als soldaat in actieve dienst. Een aantal 's-Heerenbergse jezuïeten was tijdens de Eerste Wereldoorlog als aalmoezenier werkzaam in het Duitse leger. Twee van hen werden in 1915 onderscheiden met het Eiserne Kreuz, dat toen een Pruisische militaire onderscheiding was. Eén leerling keerde pas in februari 1919 terug uit krijgsgevangenschap in Frankrijk.

Ondanks hun gerichtheid op Duitsland, waren de jezuïeten best bereid hun Nederlandse buren van dienst te zijn. Zo had het klooster een dieselaggregaat om zelf elektriciteit op te wekken. Van oktober 1919 tot februari 1921 was er een overeenkomst met de gemeente Bergh voor de levering van stroom aan de marechausseekazerne en enkele andere gebouwen. De stroomlevering hield op toen de Provinciale Geldersche Elektriciteits-Maatschappij stroom ging leveren aan Bergh.

Terug naar Duitsland

De laatste Duitse paters Jezuïeten in het Bonifatiushuis.

In 1917 (zeven jaar na de bouw van het Patersklooster) werd het Jesuitengesetz opgeheven. Het stond de jezuïeten toen vrij naar Duitsland terug te keren, maar dat deden ze pas in 1937, nadat de bisschop van Münster daartoe opdracht had gegeven. Hierbij speelde het verdrag tussen Nazi-Duitsland en het Vaticaan van 1933, het Rijksconcordaat, ook een rol. De paters betrokken een klooster in Bad Godesberg bij Bonn. Waarschijnlijk was dit hetzelfde klooster dat hun voorgangers in 1872 hadden moeten verlaten.

De nieuwe bewoners van het Patersklooster waren de Witte Paters.

Bronnen

Overgenomen van "https://berghapedia.nl/index.php?title=Jezuïeten&oldid=97539"