Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Kaarschotse molen: verschil tussen versies
(Nieuwe pagina aangemaakt met 'De '''Kaarschotse molen''' bij Rijsbergen was een van de drie molens in de Baronie van Breda die Willem II van den Bergh in [[1428]…') |
k (interne link) |
||
| (4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
De '''Kaarschotse molen''' bij Rijsbergen was een van de drie [[Grafelijke molens|molens]] in de [[Breda|Baronie van Breda]] die [[Willem II van den Bergh]] in [[1428]] erfde van zijn vader [[Otto van der Leck]]. De andere twee waren de [[Grafelijke molen Alphen|grafelijke molen]] in Alphen en de [[Akkermolen]] in Zundert. | De '''Kaarschotse molen''' bij Rijsbergen was een van de drie [[Grafelijke molens|molens]] in de [[Breda|Baronie van Breda]] die [[Willem II van den Bergh]] in [[1428]] erfde van zijn vader [[Otto van der Leck]]. De andere twee waren de [[Grafelijke molen Alphen|grafelijke molen]] in Alphen en de [[Akkermolen]] in Zundert. | ||
| − | De Kaarschotse molen was een watermolen | + | De Kaarschotse molen was een watermolen zoals ook [[Watermolen bij Annendaal|de watermolen]] bij [[Kasteel Annendaal]]. Deze twee molens zijn voor zover bekend de enige [[Graven Van den Bergh|Berghse]] grafelijke molens die niet door wind, maar door water werden aangedreven. |
| + | |||
| + | De Kaarschotse molen kwam via [[Maria Elisabeth van den Bergh]], dochter van [[Hendrik van den Bergh (1573-1638)|Hendrik van den Bergh]], in het bezit van het markiezaat van [[Bergen op Zoom]]. Toen in [[1698]] [[Henriëtte Francisca van Hohenzollern-Hechingen]], de dochter van markiezin Maria Elisabeth, overleed, ging met Bergen op Zoom ook de Kaarschotse molen verloren voor de graven van Bergh. | ||
Ter herinnering aan een geslaagde restauratie in [[1656]] hebben Maria Elisabeth en haar echtgenoot Eitel Friedrich van Hohenzollern-Hechingen in de gevel van de watermolen een wapensteen van 53x58 cm laten aanbrengen. In [[1836]]–[[1837]] werd de watermolen vervangen door een watervluchtmolen. Dit is een molen met wieken én een waterrad, die dus op zowel wind als water kan draaien. De wapensteen werd in deze nieuwe molen ingemetseld. | Ter herinnering aan een geslaagde restauratie in [[1656]] hebben Maria Elisabeth en haar echtgenoot Eitel Friedrich van Hohenzollern-Hechingen in de gevel van de watermolen een wapensteen van 53x58 cm laten aanbrengen. In [[1836]]–[[1837]] werd de watermolen vervangen door een watervluchtmolen. Dit is een molen met wieken én een waterrad, die dus op zowel wind als water kan draaien. De wapensteen werd in deze nieuwe molen ingemetseld. | ||
| Regel 7: | Regel 9: | ||
De watervluchtmolen werd al in [[1863]] afgebroken en vervangen door weer een watermolen. Het waterschap de Aa of Weerijs kocht de molen in [[1895]] en liet hem, na aanhoudende klachten over wateroverlast, in [[1915]] afbreken. De laatste twee jaartallen komen in de bronnen ook voor als [[1896]] en [[1916]]. | De watervluchtmolen werd al in [[1863]] afgebroken en vervangen door weer een watermolen. Het waterschap de Aa of Weerijs kocht de molen in [[1895]] en liet hem, na aanhoudende klachten over wateroverlast, in [[1915]] afbreken. De laatste twee jaartallen komen in de bronnen ook voor als [[1896]] en [[1916]]. | ||
| − | De wapensteen bleef bij de afbraak gespaard en werd ingemetseld in de zijkant van de stuw in de naastgelegen beek, de Aa of Weerijs. De steen is inmiddels danig verweerd, maar de wapens zijn nog goed herkenbaar; rechts het [[wapen van de graven van Bergh]], links dat van de vorsten van Hohenzollern | + | De wapensteen bleef bij de afbraak gespaard en werd ingemetseld in de zijkant van de stuw in de naastgelegen beek, de Aa of Weerijs. De steen is inmiddels danig verweerd, maar de wapens zijn nog goed herkenbaar; rechts het [[wapen van de graven van Bergh]], links dat van de [[wapen van Hohenzollern|vorsten van Hohenzollern]]. De wapensteen is, als overblijfsel van de watermolen, een rijksmonument. Het monumentnummer is 33016. |
De huidige weg langs de plek waar de Kaarschotse molen heeft gestaan, wisselt op de brug over de Aa of Weerijs van naam. Ten oosten van de brug is het de Kaarschotsestraat, ten westen is het de Watermolenweg. | De huidige weg langs de plek waar de Kaarschotse molen heeft gestaan, wisselt op de brug over de Aa of Weerijs van naam. Ten oosten van de brug is het de Kaarschotsestraat, ten westen is het de Watermolenweg. | ||
| Regel 13: | Regel 15: | ||
|- valign=top | |- valign=top | ||
|[[Bestand:Stuw Rijsbergen.jpg|thumb|500px|'''De stuw in de Aa of Weerijs bij Rijsbergen. De wapensteen is ingemetseld in de muur op de linker oever.]] | |[[Bestand:Stuw Rijsbergen.jpg|thumb|500px|'''De stuw in de Aa of Weerijs bij Rijsbergen. De wapensteen is ingemetseld in de muur op de linker oever.]] | ||
| − | |[[Bestand:Wapensteen Rijsbergen 1656.jpg|thumb|280px|'''De Rijsbergse wapensteen van Bergh en Hohenzollern | + | |[[Bestand:Wapensteen Rijsbergen 1656.jpg|thumb|280px|'''De Rijsbergse wapensteen van Bergh en Hohenzollern uit 1656]] |
|} | |} | ||
| Regel 19: | Regel 21: | ||
*[[Het archief van het Huis Bergh]], blz. 141 | *[[Het archief van het Huis Bergh]], blz. 141 | ||
*[http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monuments/33016 Monumentenregister] | *[http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monuments/33016 Monumentenregister] | ||
| − | *[http://www.molendatabase.org/ Molendatabase], | + | *[http://www.molendatabase.org/ Molendatabase], databasenummers 2242, 2243 en 15028 |
| − | [[Categorie:Grafelijke molens]] | + | [[Categorie:Grafelijke molens]] [[Categorie:Watermolens]] |
Huidige versie van 16 mei 2022 om 05:36
De Kaarschotse molen bij Rijsbergen was een van de drie molens in de Baronie van Breda die Willem II van den Bergh in 1428 erfde van zijn vader Otto van der Leck. De andere twee waren de grafelijke molen in Alphen en de Akkermolen in Zundert.
De Kaarschotse molen was een watermolen zoals ook de watermolen bij Kasteel Annendaal. Deze twee molens zijn voor zover bekend de enige Berghse grafelijke molens die niet door wind, maar door water werden aangedreven.
De Kaarschotse molen kwam via Maria Elisabeth van den Bergh, dochter van Hendrik van den Bergh, in het bezit van het markiezaat van Bergen op Zoom. Toen in 1698 Henriëtte Francisca van Hohenzollern-Hechingen, de dochter van markiezin Maria Elisabeth, overleed, ging met Bergen op Zoom ook de Kaarschotse molen verloren voor de graven van Bergh.
Ter herinnering aan een geslaagde restauratie in 1656 hebben Maria Elisabeth en haar echtgenoot Eitel Friedrich van Hohenzollern-Hechingen in de gevel van de watermolen een wapensteen van 53x58 cm laten aanbrengen. In 1836–1837 werd de watermolen vervangen door een watervluchtmolen. Dit is een molen met wieken én een waterrad, die dus op zowel wind als water kan draaien. De wapensteen werd in deze nieuwe molen ingemetseld.
De watervluchtmolen werd al in 1863 afgebroken en vervangen door weer een watermolen. Het waterschap de Aa of Weerijs kocht de molen in 1895 en liet hem, na aanhoudende klachten over wateroverlast, in 1915 afbreken. De laatste twee jaartallen komen in de bronnen ook voor als 1896 en 1916.
De wapensteen bleef bij de afbraak gespaard en werd ingemetseld in de zijkant van de stuw in de naastgelegen beek, de Aa of Weerijs. De steen is inmiddels danig verweerd, maar de wapens zijn nog goed herkenbaar; rechts het wapen van de graven van Bergh, links dat van de vorsten van Hohenzollern. De wapensteen is, als overblijfsel van de watermolen, een rijksmonument. Het monumentnummer is 33016.
De huidige weg langs de plek waar de Kaarschotse molen heeft gestaan, wisselt op de brug over de Aa of Weerijs van naam. Ten oosten van de brug is het de Kaarschotsestraat, ten westen is het de Watermolenweg.
Bronnen
- Het archief van het Huis Bergh, blz. 141
- Monumentenregister
- Molendatabase, databasenummers 2242, 2243 en 15028
