Gasthuis aan het Waterschap

Werk in uitvoering. Aan dit artikel wordt de komende dagen nog (druk) gewerkt.

Gasthuis

• 
• 

  Gasthuis 's-Heerenberg

• 

  Links het Gasthuis, daarna het HuisBergh, en rechts de school Archief Benny

• 

  Achterkant van St. Gertudis aan de 's-Gravenwal,

• 

In 1881 wordt aan Het Waterschap in 's-Heerenberg een nieuw gasthuis gebouwd: het Gasthuis aan het Waterschap. Het ontwerp is aan de hand van architekt Alfred Tepe. Een reglement voor het nieuwe gasthuis wordt gemaakt in 1882.

In het midden van de jaren zestig in de twintigste eeuw moet dit gebouw wijken voor nieuwbouw. Een geheel aan de eisen van de moderne tijd aangepast bejaardencentrum verrijst op de plaats van het gasthuis.

Slechts de naam St. Gertrudis herinnert nog aan de vrome stichting van Willem van den Bergh.

De Tijd

De Tijd een ,,Godsdienstig-Staatkundig dagblad" hierin stond vrijdag 22-11-1889 een ingezonden stuk over het Gasthuis te 's-Heerenberg.

Aan de redactie van De Tijd.

De gasthuisvraag te 's-Heerenberg.

Sedert enige jaren bestaat er in 's-Heerenberg een strijd over de vraag: Kan de raad het volgende art.4 afgezonderd kapitaal van het gasthuis-inkomsten inkomsten buiten 's-Heerenberg besteden?

's-Heerenberg steunend op de wetttigheid van zijn bezit, antwoordt:,, Neen". De raad steunend op de Nederlandse wet antwoordt: ,,Ja". Ik wil de rechtvaardigheid van de 's-Heerenbergse verdedeging aantonen.De stad ,s-Heerenberg is gedurende meer dan 500 jaar in het rustig bezit van de gasthuisgoederen, tengevolge van een stichting van degraven van Berg, in het leven geroepen voor de armen, ouderen en hulpbehoevende van de staden haar onderhorigen. De Raad van Bergh met de Hofkamer zijn patronen van die stichting en hebben die tengevolge de verplichting , over de stichting te waken.ven Zij zijn verplicht de inkomsten te besteden volgens het doel der stichting en aan personen door de stichter bedoeld.

In het jaar 1847 heeft de Raad van Bergh art.4 in het Gasthuis-regelement gevoegd, waarin geen andere bedoeling mag gezocht worden dan die gelden alleen en uitsluitend voor personen uit 's-Heerenberg te besteden. Heeft de toenmalige Raad die bedoeling niet gehad, dan is hij buiten zijn rechtsbevoegdheid gegaan, door aan gelden der armen een andere bestemming tegeven. Nu wil de tegenwoordige Raad, die intussen voor het grootste gedeelte uit de onder delen der gemeente is samengesteld, het tengevolge van art. 4 gespaarde kapitaal, ( Wel te verstaan, gespaard uit de inkomsten der stichting-zelve,terwijl het doel der stichting bestond en bestaat) besteden buiten 's-Heerenberg. Deze handeling van de meerderheis is,

a of in stijd met de bedoeling van de vroegere Raad,

b of steunt op een daad waar de vroegere Raad geen recht of bevoegheid had,

Art.3 van het Regelement zegt: Het doel der instelling is: ondersteuning enz.

Deze onderstanden kunnen slechts verleent worden aan personen, te 's-Heerenberg geboren en woonachtig of aldaar gedurende de laatste 10 jaar onafgebroken metterwoon gevestigd.

Art.4 (besparing voorgesteld)

Om daarna uit het kapitaal een instelling tot het voorkomen van armoede binnen's-Heerenberg en Bergh op te richten enz...

De handeling van de Raad is: ad a (of in strijd met de bedoeling van de vroegere Raad (1847)

De bedoeling van de vroegere raad was alleen voor 's-Heerenberg.

Ie Art.3 van het gasthuis regelement beheerst art.4 natuurlijk.

2e De woorden of de Gemeente Bergh is bevoegd omdat in de stad 's-Heerenberg geen plaats over is, om een grote inrichting op te richten.

3e Indien de aanteleggen inrichting voor de gemeente Bergh was, waarom dan 's-Heerenberg erbij geschreven, terwijl 's-Heerenberg ook in Bergh gelegen is?

4e De bedoeling van de vroegere raad blijkt duidelijk uit zijn verzet.

Enkele bewoners van de buiten afdelingen komen in december 1885 op de gedachte: wij hebben ook recht op de gasthuis goederen, ten minste op dat gespaarde fonds. Want erstaat of de gemeente Bergh. Doch de meerderheid van de Raad verzette zich met kracht tegen die inbreuk op het oude recht en bleef zich verzetten tot onze tijd. Nu bleef voor de tegen partij een middel over, de buiten afdelingen bewerken en de Raad omwerken. 's-Heerenberg houdt voet bij stuk, maar staat machteloos bij de meerderheid. Door stemmemtal vielen de oude leden, de een naar de ander (ongeveer 30 jaar in de Raad werkzaam). De minderheid nog voor 's-Heerenbergs rechten strijdend, moet ok vallen, in hun plaats komen anderen.

ad b.Of steunt op een daad, waaroe de vroegere Raadgeen recht had. Een Raad in het algemeen is altijd een onstandvatig en tijdelijk lichaam, onderhevig aan allerlei wisselvalligheden door stemmemtal.

Een daad van gemeld lichaam kan m.i. onmogenlijk een rechtstitel bezorgen tegen een bestaand oud recht. Het recht heeft een vaste grondslag. Bovendien zou die daad, hier het besluit art. 4 de grondslag van de gehele stichting ondermijnen.Want: wordt art. 4, gelij het door de tegenpartij wordt uitgelegd, rechttoestand, dan hoef de Raad in het vevolg ook het recht (en zo dikwijls zijn wijsheid het goed vindt) nieuwe besparigen voor testellen, voor welke nevendoel ook en delen het gespaarde weer in de buiten afdelingen, tot zolang de gehele stichting venietigd is. Deze handelswijze zal altijd tegen de wil des stichters zijn, welke aan de stichting ter eeuwigen dage het bestaan heeft willen verzekeren. het art. 4 volgens de tegen partij uitgelegdis niet het werk van patronen, het is plicht voor de Raad en de Hofkamer, het lokale en personele beginsel(en wel samen verbonden) ener stichting in het oog te houden.

a. Het Lokale. want wordt het lokale uitgebreid wie zal dan de grens bepalen? Met welk recht bepaald de meerderheid des Raads de tegenwordige grens van de gemeente Bergh als het lokale? Een ander zou met het zelfde recht de stichting internationaal noemen.( De onderdelen van de gemeente Bergh zijn: Zeddam ,Braamt, Kilde, Wijnbergen,Vethuizen, Lengel, Azewijn, Beek, Stokkum,'s-Heerenberg enz. Wat blijkt van de stichting in de toekomst?)

b. Het personele: De inkomsten zijn gedurende meer dan 500 jaar , behoudens enige uitkeringen onder ,,protest" in de latere tijd, besteed uiutsluitend voor 's-heerenbergers. Het argumentum antiquitatis bewijs de oudheid en tevens rustig bezit tot 22 december 1885 toont duidelijk aan voor wie de stichter de stichting in het leven heeft geroepen. 's-Heerenberg heeft het bewijs der oudheid voorzich, dat altijd heilig is en kracht zal houden. tenzij er overtuigende bewijzen van het tegendeel worden overlegd.Enkele onnauwkeurigheden fouten en vergissingen kunnen nooit een oud recht omverstoten, veel minder grondslag worden dan een nieuw rech, terwijl het oude recht bestaat. Indien deze natuur wet niet geeerbiedig wordt, waarop zullen dan het bezit en de eigendom van de meeste familien en stichtingen steunen.

X.

's-Heerenber, 19 Nov.1889.

PS. X. behandelt de quaestie breed voeriger en plaatselijk in De Post van 12 Oct. 9 Nov., 13 Nov.

Rechtzaken

Betaling aan de instelling van de armoede door het gasthuis in 's-Heerenberg

Algemeen Handelsblad zaterdag 04-02-1911

Opgravingen 3 juli, 2012

Bureau Raap heeft aan de markstraat-zijde scherven gevonden. Deze scherven zouden uit de ijzertijd stammen dus ongeveer 500 jaar voor Christus.

Muurresten, losse vondsen,een buiten muur die rond 1300 als buiten muur van de voorburcht deel uit maakte van het kasteel.

Maandag 23 juli kan men verder gaan met de sloop van Woonzorgcentrum St. Gertrudis voor nieuwbouw.

• 
• 
• 
• 

Bron

• Henk Nijman: Van gasthuis tot bejaardenhuis. In: Inventaris van het archief van het gasthuis te 's-Heerenberg (1419) 1444 - 1965 (1969)
• Benny Schuurman Ingezonden stuk uit De Tijd Sjabloon:Onderwerp