Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Sint Oswaldusgilde Stokkum
Inhoud
Geschiedenis
Het Sint Oswaldusgilde in Stokkum moet niet verward worden met het Sint Oswaldusgilde in Zeddam.
De van oorsprong vrijwel geheel katholieke bevolking van Stokkum staat bekend om zijn saamhorigheid en behoefte aan gezelligheid. Deze Bourgondische inslag resulteerde in de oprichting van vele verenigingen. De oudste van deze organisaties is zonder twijfel het gilde geweest, want al in Middeleeuwen, in 1475, duikt het Stokkumse gilde voor het eerst in de archieven op. In een brief aan de heer van Bergh verzoekt het gilde, toen ook gemeinde of gemeynt genaamd, om toestemming om een meiboom te mogen kappen vanwege de viering van het jaarlijkse meifeest, een traditie die in Stokkum overigens nog steeds bestaat. Het gilde was verantwoordelijk voor het beheren van de gemeenschappelijke oftewel gemene gronden die voornamelijk aan de zuidkant van de dorpskern lagen. Ook aan de noordkant van Stokkum bezat het gilde gronden, maar die lagen meer versnipperd.
Bij het gilde hoorde ook een schutterij, een groep gildeleden die de Stokkummers en hun have en goed moesten beschermen tegen roofdieren als de wolf en de beer en ook tegen rondtrekkend 'gespuis'. In geval van oorlog dienden zij onder de heer van Bergh, die op Huis Bergh resideerde. Na 1845 houdt het gilde op met het organiseren van activiteiten. De oorzaak hiervan waren hoogstwaarschijnlijk veranderingen in het schaarrecht (gebruiks- en beheersrecht), dat is het recht van de gildeleden om hun vee op de gemene gronden te mogen laten grazen. In 1888 werden de gemeenschappelijke of gemene gronden verdeeld onder een aantal Stokkumse boeren. In 1882 was er er echter alweer een nieuwe schutterij opgericht, het Sint Oswaldusgilde, die niet langer een echte militaire functie had, maar vooral schietwedstrijden en feesten organiseerde. Voorbeelden van activiteiten die door het gilde worden georganiseerd zijn het meifeest, de kermis in Stokkum en de Vastenavond viering. Sind de jaren 30 van de vorige eeuw heeft het gilde beschikking over een eigen gildehuis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het Sint Oswaldusgilde verboden, net zoals alle andere organisaties die Duitsers niet welgezind waren. Pas na de bevrijding kwamen de gildebroeders weer bij elkaar om het gilde nieuw leven in te blazen en de oorlogsschade aan het gildegebouw te herstellen. Bij het 100-jarig bestaan in 1982 kreeg het gilde het Leertrekkersleer uitgereikt.
De Heillige Sint Oswaldus
Van het oude Stokkumse gilde, dus van voor 1888, is geen patroonheilige bekend. Bij de oprichting van het Sint Oswaldusgilde in 1882 werd de naam van patroonheilige waarschijnlijk van de Zeddamse moederkerk overgenomen. De parochie Zeddam omvatte begin 19e eeuw Azewijn, Lengel, 's-Heerenberg, Stokkum, Kilder, Braamt, Vethuizen en delen van Wehl en Wijnbergen. Stokkum kwam in 1855, twee jaar naar het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie, onder het patronaat van Sint Pancratius van 's-Heerenberg, dat op zijn beurt van statie tot zelfstandige parochie werd verheven. In 1915 werd Stokkum zelf een parochie met Sint Suitbertus als schutsheilige, deze Stokkumse parochie is opgegaan in de Parochie Heilige Gabriël.
Van 1931 tot 1934 heeft in Stokkum het Sint Suitbertusgilde bestaan, parellel aan het Sint Oswaldusgilde.
Harmonie Volharding
Al sinds de oprichting van Harmonie Volharding in 1923 loopt deze vereniging, in de rondgang voor het Sint Oswaldusgilde uit. De optocht van 1956 door Waskupenstad was een belangrijk moment voor beide verenigingen, tijdens deze optocht speelden de tamboers van het gilde als een gezamenlijke groep, met de tamboers van de harmonie Volharding. Deze fusie is overigens niet zonder slag of stoot gegaan. In het begin van de jaren vijftig blokkeerden persoonlijke strubbelingen iedere samenwerking. Sinds de fusie droegen de gildetamboers dus het harmonie-uniform. Omdat ze officieel nog wel gildebroeder waren, mochten zij en de tamboers die altijd al bij de harmonie gespeeld hadden tijdens kermisavonden voor niets naar binnen. Deze regeling geldt nog steeds voor alle tamboers van Harmonie Volharding.
Bestuursleden en ereleden
- Hendrik Gerritsen (Bestuurslid 1912-1950, ook erevoorzitter)
- Herman Nollen (Erelid)
- Jan Polman (Bestuurslid 1959-1979, ook erelid)
- Tonnie Raaijman (Erelid)
- Herman Reessink (Bestuurslid 1997-2009)
- Evert Segers (Bestuurslid 1908-1951, ook erelid)
Beeldmateriaal
Het Sint Oswaldusgilde tijdens de kermis bij 't Klaphek rond 1925
18 mei 1937,
55-jarig bestaan
De bekende Stokkumse boswachter Hendrik Gerritsen drukte als commandant en voorzitter decennialang een belangrijk stempel op de vereniging.
Ereleden worden bij rondgangen door Stokkum met een eigen wagen rondgereden
Literatuur
- Gilden & Schutterijen in de Graafschap Bergh
- 100 jaar Oswaldusgilde Stokkum
- Voorwaarts, Mars! Een historie van het Stokkumse gildewezen
