Heterse molen

De Heterse molen was een grafelijke molen aan de Rijndijk bij Heteren.

Gravin Leopoldina, de weduwe van graaf Oswald III, gaf in 1717 opdracht aan molenmeester Johan Draack deze standerdmolen te bouwen ter vervanging van een molen die er al stond. Inderdaad bewaart het archief van Huis Bergh een akte uit 1589 waarin al een molenaar in Heteren wordt vermeld en een akte uit 1648 waarin als sprake is van een molen te Heteren.

Het is niet duidelijk of de oude molen simpelweg aan vervanging toe was, of dat hij door storm of een andere oorzaak was beschadigd of verwoest. Het lijkt er niet op dat brand de reden was, want in haar opdracht schreef de gravin dat Draack het hout van de oude molen zoveel mogelijk moest hergebruiken. De kosten van het op maat zagen van het oude hout waren voor de gravin, evenals restanten bruikbaar hout. Alleen de spaenen sal den molenmeester tot brant mogen gebruijcken. Het bouwloon voor Draack bedroeg 446 Hollandse gulden, waarvan hij de helft op 1 januari 1718 kreeg uitbetaald. De rest kreeg hij toen de molen klaar was.

De betreffende akte werd op 25 oktober 1717 in tweevoud opgemaakt op Huis Bergh; eenmaal voor de gravin en eenmaal voor Johan Draack. De akte van de gravin kon echter niet worden teruggevonden in het archief van Huis Bergh. Bij de transcriptie van de Historische Kring Kesteren en Omstreken (zie Bronnen) wordt geen bron vermeld.

De Heterse molen is op 27 april 1872 afgebrand en niet meer herbouwd. De Nieuwe Gorinchemsche Courant van 4 mei 1872 vermeldt in zijn bericht over deze brand dat de molen in 1690 was gebouwd. De molen die in de akte van 1648 werd vermeld is dus mogelijk in 1690 herbouwd. Ook kan het zijn dat die molen geen voorganger was van deze molen.

Hoe dan ook, de molen die in 1872 afbrandde was geen Berghs bezit meer. Heteren maakte deel uit van de Guliksche goederen, waarvan het laatste restant in 1798 werd verkocht.

Bronnen

• Molendatabase, databasenummer 11524
• Tabula Batavorum, Mededelingenblad van de Historische Kring Kesteren en Omstreken, 11e jaargang, nummer 3, november 1979, blz. 23
• Archief Huis Bergh, inventarisnummers 2876, 5633 en 5638