Old Ni-js 116

Old Ni-js 115 <==> Old Ni-js 117

Uitgave december 2023

Inhoud

• Pagina 2 | Heemkundekring Bergh
• Pagina 3 | Edwin Zweers: Van het bestuur
• Pagina 4 | Ruth Mijnen: Carnaval door de eeuwen heen
• Pagina 16 | Antoon Berentsen: Boeken - verschenen in de regio
  • Verborgen verleden in Montferland - Els Kiewik - Peters
  • 40 jaar KWJ Stokkum
  • Zeddam. Het verleden & heden
  • Dämonenglaube und Hexenprozess - Rüdiger Gollnick
  • Bergh in de jaren dertig - Paul van Dun
• Pagina 20 | Jan Brauer: Gestapo-spionnen op pad in Bergh
• Pagina 30 | Volière
• Pagina 31 | Ton van Vliet: Spaßvogel van de groep Her en Der in 2020
• Pagina 32 | Sponsors

Tekst Website

Van het bestuur (pag 3)

Beste heemkundevrienden,

Een van de misvattingen waar ik als voorzitter van de Heemkundekring Bergh regelmatig mee wordt geconfronteerd, is de gedachte bij veel niet-leden dat het lidmaatschap van de HKB ook verplicht tot een inzet voor de vereniging.

Maar niets is minder waar: het overgrote gedeelte van onze meer dan 1.100 leden, verdeeld over zo’n 850 adressen, is lid geworden om de artikelen in Old Ni-js te lezen. Of om onze lezingen te bezoeken. Of gewoon omdat ze het belangrijk vinden dat er een organisatie bestaat die de geschiedenis, taal en cultuur van het land van Bergh, in de meest brede zin van het woord, vastlegt. De HKB is u daar zeer erkentelijk voor.

Dat neemt echter niet weg dat het uiteraard ook zeer gewaardeerd wordt als er leden zijn die zich op welke manier dan ook wél actief voor de vereniging inzetten. Als we alle leden van de werkgroepen en bijvoorbeeld ook de mensen die Old Ni-js inpakken en verspreiden, bij elkaar tellen, dan gaan we al aardig richting de honderd actieve leden.

Maar zelfs dan kunnen we actieve leden heel goed gebruiken. Bijvoorbeeld rond het project Stamboom Bergh. Onze Genealogiegroep zoekt mensen die mee willen helpen met het checken van de gegevens van de bijna 37.000 personen in deze gezamenlijke Berghse digitale stamboom. Ook voor verder genealogisch onderzoek of het opsporen van bestaande stambomen van Berghse families worden nog mensen gezocht.

De Archeologiegroep zoekt mensen die willen helpen met het analyseren van de vele Berghse vondsten en het onderbrengen van die gegevens in een databank. Het Barghief, ons verenigingsarchief in opbouw, kan ook helpende handen gebruiken.

Het is mijn persoonlijke wens dat we ooit nog tot de oprichting van een Cartografiegroep komen: een groepje mensen die al het bestaande oude kaartmateriaal van Bergh en omgeving gaan inventariseren, verzamelen en digitaliseren.

Lijkt een van bovenstaande vacatures iets voor u? Of werkzaamheden binnen een andere, niet hierboven genoemde werkgroep van de HKB? Laat het mij weten en we maken er werk van.

Veel leesplezier toegewenst.

Edwin Zweers Voorzitter

Carnaval door de eeuwen heen (pag 4)

RUTH MIJNEN

11 februari 2024 is het carnaval en gaan alle carnavalliefhebbers weer uit hun bol. Maar wat is de oorsprong van het driedaagse zottenfeest? We gaan ver terug in de tijd en beginnen in de klassieke oudheid.

Geschiedenis is vooral verhalen vertellen. En verhalen vertellen, dát kon mijn docent Middeleeuwen tijdens mijn studie. Zo ook over de vroeg-christelijke kerk die langzamerhand de reeds bestaande rituelen en feesten inkapselde in de christelijke leer en zo steeds meer grip kreeg op de bevolking. Een goede marketingstrategie zou je nu zeggen. Het intrigeert me als ik hoor hoe gemeengoed die christelijke uitleg over het ontstaan van bepaalde feesten nog steeds is. Zo ook met - een voor mij - belangrijk feest als carnaval. Voor heel veel mensen is het onlosmakelijk verbonden met de rooms-katholieke kerk. Vastelavond wordt al snel vastenavond, het feest vóór het vasten. Veel minder bekend is dat de rituelen rondom carnaval een heel andere oorsprong hebben en dat het woord “vastel” niets maar dan ook niets met vasten te maken heeft, integendeel zelfs. Aanleiding om er eens echt in te duiken, de literatuur erop na te slaan. Waar komt carnaval vandaan en hoe is het ontstaan, om dan te eindigen met het carnaval van d’Olde Waskupen in ’s-Heerenberg. >>>

Gestapo-spionnen op pad in Bergh (pag 20)

JAN BRAUER

De buren aan beide kanten van de Nederlands-Duitse grens kenden elkaar goed. Ze verstonden elkaars dialect en er was dagelijks druk grensverkeer voor werk, familiecontacten én een beetje smokkel. Vanaf 1933 werden de onderlinge verhoudingen snel killer. De eerste vluchtelingen klopten aan en de Gestapo bestreed op Nederlandse bodem het Duitse Exil-verzet *1, dat werd gesteund door Nederlandse kameraden. De innige grenscontacten met Emmerik veranderden danig in die vooroorlogse jaren. 1 Duitse verzetsmensen die vanuit het buitenland opereren. Zo waren in Nederland dagelijks 1500 mensen in touw in het grensverzet.

Wat merkten ze in deze streek eigenlijk van de turbulente nationale revolutie die zich vanaf 1933 aan de andere kant van de grens voltrok? Veel arbeiders passeerden dagelijks de grens voor werk richting Emmerik; het Zollamt telde destijds elke dag 1500 tot 2000 grensgangers. Deze zagen het Duitse straatbeeld veranderen, vooral rond de toogdagen van het Derde Rijk, wanneer de vlaggen en banieren van de Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP) aan de gevels wapperden bij verkiezingen, referenda, Hitlers’ verjaardag etc. In 1934 vierde Emmerik het 700-jarig bestaan, geheel in de stijl van de nieuwe orde. Er werd uitbundig gevlagd, er waren massabijeenkomsten en fakkeltochten. >>>

Spaßvogel (pag 31)

Spaßvogel van de groep Her en Der in 2020.