Vóór de bevrijding

Bergh is op 1 april 1945 bevrijd, maar al voordien was de nadering van de bevrijders zichtbaar. Niet alleen vlogen er geallieerde jachtvliegtuigen door het Berghse luchtruim, ook op de grond was af en toe al iets te zien.

De eerste Britse legerwagen

De eerste Britse legerwagen was al op 21 september 1944 – ruim een half jaar vóór de bevrijding – in Zeddam. Helaas zaten er Duitse soldaten in. Zij (of hun collega's) hadden de wagen tijdens de Britse luchtlandingen van Operatie Market Garden bij Oosterbeek buitgemaakt. De SS en de Wehrmacht hebben er vervolgens om gevochten, maar de Wehrmacht had gewonnen.

De wagen werd bij het Tolhuis geparkeerd, waarna de Duitsers buitgemaakte Engelse lucifers, chocolade en zeep aan de nieuwsgierige omstanders uitdeelden. Maar die hebben ook het een en ander bij de Duitsers onder de neus weggepikt.

Bergh en de westelijke Achterhoek werden bevrijd door Canadese troepen, terwijl Britse troepen de oostelijke Achterhoek voor hun rekening namen. Het totale aantal Britse legerwagens in Bergh is uiteindelijk dus klein gebleven, maar die van 21 september 1944 was wel de eerste.

Canadese krijgsgevangenen

Op Goede Vrijdag, twee dagen voor de bevrijding, brachten Duitse soldaten twee of drie Canadese krijgsgevangenen bij dokter Kok in Zeddam. Dokter Kok had toen een assistent die Engels sprak. Wat die krijgsgevangenen mankeerde is niet bekend, maar ze zeiden dat het nog hooguit drie dagen zou duren voor hun makkers in Zeddam zouden zijn. Die voorspelling is ruimschoots uitgekomen!

Bron

• De achterkant van Montferlands vrijheid, blz. 26 (uit het dagboek dat Gerdy Pas voor haar broer Tonny bijhield.)
• Ibidem, blz. 131