Pospischil, Karl

Karl Pospichil, de man in het midden met de witte snor, op 6 september 1925 tijdens een feest op De Steeg voor de neomist Henri Tervoert uit Gendringen, een neef van Peter Meisters. De neomist zit schuin voor Pospischil, daarnaast zitten pastoor Van Angeren en Peter Meisters. Staand vanaf rechts Willem van der Heijden en kapelaan Mets.

Karl Pospischil was een landschapsschilder die op 56-jarige leeftijd vanuit Oostenrijk naar Emmerik verhuisde en vriendschap sloot met enkele toenmalige notabelen aan beide zijden van de grens. In Nederland waren dit pastoor Van Sonsbeeck in Stokkum, Peter Meisters van de Byvanck en meester Vermeulen in Beek.

Zijn jeugd

Pospischil werd in 1869 geboren in Tullnitz in het toenmalige Oostenrijk-Hongarije (tegenwoordig Dolenice in Tsjechië; Pospischil is de Duitse vorm van de Tsjechische naam Pospíšil) en ging daar ook naar school. In de schoolvakanties was hij ganzenhoeder. Zijn vader was er gemeentedienaar. Met veertien jaar ging hij in de leer bij een knopenmaker, voornamelijk omdat er goed en voldoende te eten was. Veel plezier had hij echter niet bij het uitoefenen van zijn beroep. Hij wilde wat anders, hij wilde kunstenaar worden.

Daarom pakte hij op een dag zijn spullen samen en volgde een rondtrekkende komediantengroep, sloot zich later aan bij een circus en eindigde uiteindelijk in Wenen. Hier was hij aanvankelijk een hulp in de bouw, daarna kleurenmenger en tenslotte binnenschilder. Het feit dat hij als kind al graag tekende kwam hem hierbij goed van pas. In de loop van de tijd deed hij zo steeds meer ervaring in zijn vak op. Enige cursussen hielpen hem daarbij, en al snel werkte hij als hulp bij decoratieschilders.

Studie in Wenen

Dertig jaar oud, hij was al getrouwd en vader in een gezin, besloot hij de Kunstgewerbeschule in Wenen te gaan bezoeken. Het feit dat hij van de onderbouw al vrij snel in de bovenbouw opgenomen werd, is een bewijs voor zijn vaardigheden en kunde. Een aanbieding als assistent aan deze school sloeg hij af, want zijn doel was een studie aan de kunstacademie in Wenen. Een beurs van de vorst van Liechtenstein hielp hem hierbij en in 1907 werd hij met voorrang toegelaten.

Pospischil bracht het in de schilderkunst tot zeer opmerkelijke prestaties, vooral op het gebied van de landschapschilderkunst. Dankzij zijn makkelijk omgang met allerlei soorten mensen kwam hij in de gunst bij de vorst van Liechtenstein in Eisgrub. Deze Eisgruber Periode rond 1912 was de tijd van een snelgroeiende bekendheid voor de kunstenaar Pospischil.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog schilderde hij portretten van militairen en een groot doek met een landschap bij Eisgrub met eiken. De meeste van de ongeveer vijftig schilderijen die hij tijdens zijn verblijf in Znaim en Eisgrub maakte, kwamen in bezit van de vorst van Liechtenstein. Waar deze schilderijen zich tegenwoordig bevinden, is onbekend. Na de oorlog waren al diegenen die hem altijd financieel ondersteund hadden verarmd en de nieuwe rijken waren niet in zijn kunst geïnteresseerd.

Naar Emmerik

Pastoor Van Sonsbeek

In 1925 verhuisde Pospischil naar Emmerik. Daar bleef wonen tot zijn dood op 8 november 1933, en werd daar ook begraven.

In Emmerik lag het rijke Nederland voor hem open en hier legde hij zich toe op de portretkunst. In deze tijd sloot hij de al genoemde vriendschappen. In 1928 schilderde hij een portret van pastoor Van Sonsbeeck van Stokkum. Hij kwam regelmatig in Beek en Stokkum, en heeft er verschillende landschapsschilderingen gemaakt. Een panorama van Stokkum in de zomer, gezien vanaf de Molenbult, was in bezit van pastoor Nollen. Daarnaast bestaat er een serie van vier kleine schilderijtjes, allen uit een ander seizoen. Alle vier zijn in particulier bezit in Beek. Met uitzondering van deze en enkele doeken die hij aan zijn dochter in Wenen had gegeven, zijn de meeste van zijn werken wegens onvakkundige behandeling tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan.

Het Liemers Museum (zie bronnen) heeft vier schilderijen van Pospischil uit de jaren 1925–1930; drie landschappen en een bloementuin. Vanwege auteursrechten kunnen zij hier niet getoond worden. Op de achterkant van de bloementuin schreef hij het volgende gedicht aan Peter Meisters.

In Bijfanks lieblichen Gefilden Welches weit und breit bekannt Wo geplfanzt von Försters Hand Wunderschön die Rosen blühen Meisters heisst der "Meister" hier Der mit Fleiss und vielen Mühen Uns erschuf die Garten-Zier Die des Künstlers Aug entzückt Oft, so oft er sie erblickt Malt er sie mit vielen Fleiss Dass die Nachwelt von den Wirken Peter Meisters auch was weiss Prof. Karl Pospochil Gearbeitet Freitg 5. Aug, Montg 8. u Dienstg den 9. August 1927 Bild u Gedicht Herr Meisters gewidmet

Birkenallee mit Blick auf den Eltenberg uit 1933 is een van Pospischils laatste werken.

Tentoonstellingen

In het Rheinmuseum in Emmerik is twee keer een expositie van Popschipils werk geweest.

Van 20 mei tot en met 8 juli 2012 werden veertig van zijn schilderijen tentoongesteld, voor het merendeel landschappen en portretten in olieverf. Zij waren afkomstig uit particulier bezit in Emmerik en het aangrenzende Nederland.

Daarna was er van 26 februari tot en met 11 april 2023 ongeveer de helft van de vijftig werken te zien, die de Emmericher Geschichtsverein in 2019 uit een nalatenschap had weten te kopen. De schilderijen en tekeningen vertoonden diverse vormen van schade als gevolg van de slechte omstandigheden waaronder zij lange tijd opgeslagen hadden gelegen. Voor de Geschichtsverein was dit een reden te meer de tentoonstelling te organiseren, zodat het publiek kon zien waar slechte opslag van kunstwerken toe kan leiden.

Bronnen

• Biografie op Südmähren
• Neue Rhein Zeitung, editie Emmerich-Rees-Isselburg van 20 mei 2012 en van 22 en 26 mei 2023
• Vier schilderijen in de collectie van het Liemers Museum in de Collectie Gelderland, zoekterm Pospischil