Stadsmuseum Bergh

Stadsmuseum Bergh

Foto bewerking Benny Schuurman

Het Stadsmuseum Bergh is gevestigd in het mooie monumentale pand van het Joannes van Esserenhuis aan de Marktstraat 3 te 's-Heerenberg.

Het is op vrijdag 7 juli 2017 geopend door commissaris van de koning in Gelderland Clemens Cornielje. Aanwezig waren het bestuur en zijn voorzitter (initiatiefnemer) Hans Hegman, vele vrijwilligers en genodigden. Tevens de broederschap Sint Antonius en niet te vergeten de Maquettebouwer van de stad 's-Heerenberg de heer Constant Willems en zijn vrouw.

Er werd een vendelhulde gebracht door het Sint Antoniusgilde aan alle aanwezigen, waaronder burgemeester van Montferland Peter de Baat en commissaris van de koning Clemens Cornielje.

Het belang van die historie

Foto Antoon Berentsen Bewerking Benny Schuurman

‎

Het Stadsmuseum Bergh wordt gerund door vrijwilligers. Dat doet het nieuwe stadsmuseum zonder een eigen collectie. De geschiedenis van Bergh en omgeving wordt vooral verteld aan de hand van verhalen, die worden geïllustreerd met foto’s en filmbeelden. Zo krijgen bezoekers bij binnenkomst eerst een kort filmpje te zien over het ontstaan van de stad en streek en over de mensen die er woonden.Het kasteel is één van de hoogtepunten van stad".

Het is uniek dat we een kasteel binnen de stadswallen hebben. Maar ’s-Heerenberg en Montferland hebben meer te bieden. Dat wil het museum graag laten zien. Het museum toont onder andere de ontwikkeling van de stad en streek, waarbij de focus op de middeleeuwen ligt. Aan de hand daarvan kun je de geschiedenis van de hele regio volgen.

Verder wordt in het museum het ware verhaal van Mechteld ten Ham en de heksenvervolging verteld. Ook krijgt het Antoniusgilde uit 's-Heerenberg een plek om zijn relikwieën te laten zien. Bezoekers kunnen bovendien zien hoe Bergh er in de zestiende eeuw uitzag bij het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Hegman: "Deze streek heeft daar enorm onder geleden. In de Nederlandse historie is hierover echter weinig bekend. Aan de hand van eigen historisch onderzoek laten we zien wat voor een impact die oorlog op Bergh heeft gehad."

Maar het museum belicht ook de geschiedenis van de ijzerwinning, die tot het jaar 1000 in het Bergherbos plaatsvond. Er werden in die tijd tonnen ijzer uit het bos gehaald, waar diverse geslachten enorm rijk van geworden zijn.

Daarnaast zijn er wisselende thema-exposities te zien over bijvoorbeeld de gemeenschappelijke geschiedenis met Duitsland. Denk daarbij aan de smokkelroutes, maar ook aan de Vier Heezen, waaronder Borghees. Dat was vroeger Berghs gebied. Het museum gaat samenwerken met het Rheinmuseum in Emmerik. Daarnaast is er een nauwe samenwerking met het Liemers Museum. "We worden een dependance van het Liemers Museum, waardoor het een museumstatus heeft."

De maquette van 's-Heerenberg

De maquettes is gebouwd door Constant Willems uit Zutphen.

Een selectie van maquettes die hij heeft gebouwd.
Middelburg, Rosendael, Loevestein, Pompeï, Huis Bergh, Muiderslot, Zutphen 1180, Zutphen 890, Brug, Woonhuis, Wychen, Leur, Brederode, Palts in Zutphen, Romeins castellum, Muurtoren en Middeleeuwse stad 's-Heerenberg

De bouwer vertelt:
Reeds heel vroeg in mijn jeugd begon ik met het bouwen van huisjes gemaakt van allerlei doosjes en blokjes. Mijn eerste maquette bouwde ik tijdens een vakantie in Duitsland in 1963. We waren bij Herborn (Hessen) in een zomerhuisje en daar maakte ik van karton, gips en een plankje mijn eerste maquette: kasteel Herborn. In de jaren die volgden ben ik daar mee doorgegaan. De meeste van die maquettes zijn echter verdwenen, maar deze eerste heb ik zuinig bewaard.

Mijn grote voorkeur ging uit naar maquettes van historische woonhuizen en kastelen. De meeste daarvan maakte ik na verleende opdrachten, meestal voor musea.

Vele maquettes volgden toen de directie van het architectenbureau zag dat ik daar wel handigheid in had. Het ging hier om zogenaamde schetsmaquettes, die een opdrachtgever een idee moest geven hoe het nieuw te bouwen project er globaal uit ging zien. Al die modellen zijn weggegeven aan opdrachtgevers. Ze zullen hoogstwaarschijnlijk niet bewaard zijn omdat inmiddels de bouwprojecten werden gerealiseerd. De enige maquettes die ik, voor een groot deel, in kantooruren heb gemaakt en die wel bewaard zijn gebleven zijn die van Huis Bergh, bij 's-Heerenberg. Ze maken daar deel uit van de vaste tentoonstelling.

Veel van mijn maquettes hebben dezelfde kenmerken. Zo maak ik water van grachten en kanalen altijd hoogglans zwart wat prachtig weerspiegelt, en maak ik het gras altijd op een bepaalde manier.

In het voorjaar van 2015 werd mij gevraagd een maquette, op schaal 1 : 400, te bouwen van het stadje 's-Heerenberg zoals het er aan het einde van de 16e eeuw zou hebben uitgezien. De opdracht kwam van de Stichting Cultuurhistorisch Erfgoed 's-Heerenberg en Bergh (kortweg; Stichting Erfgoed Bergh). De vraag naar deze maquette ontstond vanwege de plannen voor het inrichten van een museum in een bestaand pand in de Markstraat, tegenover het oude stadhuis. Een museum met als onderwerp het stadje zelf, zonder daarbij de nadruk te leggen op het prachtige kasteel dat onlosmakelijk verbonden is met de stad. Inmiddels is dit museum op 7 juli 2017 geopend. Aan de bouw van de maquette werkte ik van 25-8-2015 tot 5-9-2016.

De tijd die er met de bouw gemoeid was (naar schatting ruim 1500 uur) werd voor een groot deel ingenomen door eigen onderzoek en tekenwerk. Veel hulp kreeg ik daarbij van leden van de Stichting Erfgoed Bergh met name van voorzitter Hans Hegman.

Te zien zijn onder meer:

• Het ommuurde complex van de Hof van Hedel. Daaronder het huis van Hercules van den Bergh. Beide zijn reconstructies aan de hand van daar gevonden muurresten bij opgravingen.
• De verdedigingswerken bij de Oudstepoort.
• De Kellenstraat, op de voorgrond de Molenstraat, rechts het stadhuis.
• Het huis van Bernt van Hackfort op de hoek van Kerkstraatje/Hofstraat.
• De Boetselaersborg in zijn gereconstrueerde 16e eeuwse vorm.
• De reconstructie van de 16e eeuwse toestand van de kerk. Dit gebouwtje bestaat uit 126 kleine onderdelen.

De maatverdeling is in centimeters. Van elk gebouw op de maquette wordt een dergelijke foto bewaard.

Bij deze opdracht hoorde het schrijven van een omvangrijke bouwhistorische verantwoording waarin ik beschrijf hoe ik aan de gegevens van de meeste gebouwen ben gekomen en hoe ze zijn gemaakt. Dit om in de toekomst vragen daaromtrent te kunnen beantwoorden.

Constant Willems 26-6-2017

• 

  Zeddamsepoort (Molenstraat) met behuizing voor de poort.

• 

  Constant Willems, maquettebouwer van de stad 's-Heerenberg

De exploitatie van Stadsmuseum Bergh

De exploitatie is in handen van de Stichting Cultuurhistorisch Erfgoed 's-Heerenberg en Bergh, waarvan Hegman de voorzitter is. Het bestuur bestaat verder uit vertegenwoordigers van onder andere de Heemkundekring Bergh, het Antoniusgilde, de stichting Mechteld ten Ham en 's-Heerenbergse wijkraden. Het museum wordt gerund door vrijwilligers.

Bronnen

• Stem van Montferland
• Constant Willems
• Benny Schuurman