Wracher van Hamaland

Wracher van Hamaland, zoon van Brunhar, was de tweede graaf van Hamaland. Zijn naam komt ook voor in de Latijnse vormen Wracherus en Wracharius. Sommige bronnen noemen hem Wrachari, maar dit is de Latijnse genitief van Wracharius.

Wracher heeft op 9 oktober 794 een akte laten opstellen, waarmee hij goederen schonk aan de missionaris Ludger. De akte is mede ondertekend door zijn zoon Meginhard. De akte begint als volgt:

Notum fieri cupio omnibus tam presentibus quam futuris quomodo ego Wracharius, filius quondam Brunhari, tradidi Liudgero presbitero, pro remedio anime mee, terram proprii iuris mei in pago Hisloae in villa que dicitur Withmundi…

Laat het aan iedereen bekend zijn, nu en in de toekomst, hoe ik Wracharius, zoon van wijlen Brunharius, voor mijn zielenheil aan de priester Ludger geef een eigen goed in de IJsselgouw in het dorp dat Wichmond genoemd wordt…

Volgens bovenstaande vertaling "wijlen Brunharius" zou Wrachers vader in 794 al zijn overleden. Een andere vertaling is "Wracharius, zoon van de voormalige [graaf] Brunharius". Volgens deze interpretatie zou Brunhar in 794 nog leven, maar op een eerder tijdstip aan de kant zijn geschoven (door Karel de Grote?) en vervangen door zijn zoon Wracher.

De akte eindigt met de mededeling dat de ondertekening heeft plaatsgevonden anno XXVII regni domini nostri religiosissimi regis Carli, VII id. Octubris, in villa que dicitur Brimnum ofwel in het 27e regeringsjaar van onze allervroomste koning Karel, de 7e oktober, in het dorp dat Brummen genoemd wordt. Dan volgen de handtekeningen van Wracharius, zijn zoon Meginhard (filii eius consentientis, van zijn zoon die toestemming geeft) en nog elf getuigen.

In de bronnen is enige discussie over de vraag of Brimnum inderdaad Brummen is. Ook wordt er op gewezen dat de IJssel zijn loop door de eeuwen heen sterk veranderd heeft, zodat het kan zijn dat Brummen destijds op de rechteroever (aan de oostkant) van de IJssel lag. Bondam (zie bronnen) bracht de naam Brimnum in verband met Bronsbergen, een buurtschap even ten zuiden van Zutphen. Daar stond ooit een kasteel, dat in 1672 is verwoest. De naam zou afgeleid kunnen zijn van Brunhars-berg, dus van Wrachers vader, die dan de stichter van dit kasteel zou zijn geweest. Wracher kan dan in 794 vlak bij de plek hebben gewoond, waar Ludger overstak. Bondam noemt deze op zich interessante gedachte zelf niet meer dan eene bloote gissinge, en ze heeft ook weinig navolging gevonden. Voor de plek waar Ludger de IJssel overstak, maakt het ook weinig uit, want Brummen en Bronsbergen liggen dicht bij elkaar.

In de akte van 794 staat Wracharius zonder graventitel vermeld. Dit is anders in een akte van 16 september 800, waarin vijf mannen genaamd Reginald, Folchard, Gerhard, Wifil en Helmbert aan Ludger een akker in Wichmond geven om er een kerk te bouwen. De akker ligt in aquilonari latere agri illius, quem a Wrachario comite tradente ipse Liudgerus suscepit ofwel ten noorden van de akker die Ludger [in 794?] van graaf Wracher gekregen heeft.

Bronnen

• Het oude Hameland door S. Dijkstra, uitgave in eigen beheer, Gendringen (1953), blz. 33
• Bergh; Heren, Land en Volk, blz. 12
• Hamaland op Wikipedia
• Gelderse historie in de Liemers, blz. 12–13
• Oorkondenboek der Graafschappen Gelre en Zutfen, deel 1, blz. 17–18
• Charterboek der hertogen van Gelderland en graaven van Zutphen, I. deel, II. Afdeeling; Mr. Pieter Bondam, Uitgeverij Johannes Altheer, Utrecht (1789), blz. 7
• De Stentor van 26 maart 2009