Herculeszuilen

In de Nieuwe Gaarde bij Huis Bergh staan twee Herculeszuilen, in 1701 gemaakt naar een ontwerp van de steenhouwer Jan Rendelers. Het onderste deel van de zandstenen zuilen is een sokkel met gebeeldhouwde bloemen in hoog-reliëf. De eigenlijke zuilen eindigen in een Ionisch kapiteel dat wordt bekroond door een bol met metalen versieringen.

De Herculeszuilen stammen uit de tijd dat Oswald III van den Bergh Huis Bergh liet uitbreiden en verfraaien. De steenhouwer Jan Rendelers uit Coesfeld in Westfalen ontwierp toen ook de omlijsting van de hoofdingang op het bordes en de wapenleeuwen voor de hoofdpoort. Dit alles werd uitgevoerd in Baumberger zandsteen.

De zuilen zijn uiteindelijk niet gebruikt voor de verfraaiing van Huis Bergh, of ze zijn na verloop van tijd weer verwijderd. Waar ze in de achttiende en negentiende eeuw gestaan hebben, is niet bekend, maar op oude foto's zijn ze te zien op De Wal ter hoogte van de dam die vroeger de hoofdburcht van Huis Bergh verbond met de Plantage. Toen deze dam bij het herstel van Huis Bergh na de brand van 1939 werd afgegraven, zijn de zuilen westwaarts verplaatst naar de ingang van de Plantage. Daar hebben ze gestaan tot ze bij de herinrichting van de Nieuwe Gaarde in 2014–2015 andermaal zijn verplaatst. Ze staan nu in de vijvertuin van de Nieuwe Gaarde.

Sinds 1 december 2003 zijn de Herculeszuilen een rijksmonument en vormen een van de vijf onderdelen van het rijksmonumentencomplex Hof van Bergh. De andere onderdelen van dit complex zijn Huis Bergh, de wapenleeuwen voor de hoofdpoort, de Plantage en de Kaatsbaan.

De Stichting Huis Bergh noemt de zuilen Herculeszuilen. Deze benaming is een variatie op de Zuilen van Hercules, waarmee in de klassieke oudheid naar de Straat van Gibraltar werd verwezen. Aan weerszijden van deze zee-engte staan twee hoge rotsen: de Rots van Gibraltar in Europa en Monte Hacho in Afrika. De Zuilen van Hercules staan symbool voor deze twee rotsen. Ten oosten daarvan ligt de Middellandse Zee, die in de oudheid al goed bekend was; ten westen ligt de toen onbekende Atlantische Oceaan. Er bestaan verschillende interpretaties van de symboliek van de Zuilen van Hercules, maar of die, en zo ja welke, van toepassing zijn op de Herculeszuilen in de Nieuwe Gaarde, is nog een open vraag.

• De zuilen voor 1940

• 

  voor de kasteelbrand van 1939.

• 

  Foto van vóór 1912.

• 
• 

  Een van de zuilen in 1928

• 
• 

  Vanaf het brede pad gezien: rechts richting de Peer, links richting de Snor en rechtdoor richting Huis Bergh

• 

  De dam tussen de wal en het kasteel werd in 1940 ontgraven

• 

  De Wal waar de zuilen ooit stonden

• De zuilen na 1940

• 
• 
• 

• De verplaatsing naar de vijvertuin

• 

  Op de oude plek
• 

  Zonder bol
• 

  Klaar voor verplaatsing
• 

  De sokkel

• 

  De zuilen zijn weg
• 

  Op de nieuwe plek
• 

  Weer met bollen

Bronnen

• Monumentenregister, monumentnummer 526802
• De Zuilen van Hercules op Wikipedia
• m.b.t. datering foto van vóór 1912: Boek Huis Bergh Kasteel en collectie, drs. R.R.A. van Gruting (blz. 23 afb. 14). Fotoverantwoording onbekende fotograaf reproductie Henk Gemmink.