Volmer Knollaert, Maria Johanna Petronella

Van Benkoelen naar 's-Heerenberg

Maria Johanna Petronella Knollaert Volmer (ook vermeld als Volmer Knollaert) heeft met haar man Engelbertus Eliza Willem Castens in Benkoelen, op Zuid-Sumatra in Nederlands-Indië, gewoond. Daar werden haar twee zoons geboren: Jan Herman Christiaan Castens op 24 februari 1872, en Leonard Karel Willem Castens op 21 juli 1873.

Haar man, met wie zij op 17 september 1870 was getrouwd, is volgens een aantekening in het Berghse bevolkingsregister vermoedelijk op 2 september 1873 overleden. Uit een aantekening die ene A.J.F. Egter van Wissekerke destijds maakte, blijkt dat deze datum klopt.

---

Op het laatst van 1873 bragt de tijding van den moord op twee Nederlandsche ambtenaren in Benkoelen gepleegd, zoowel in Nederland, als in Indië, eene zekere sensatie te weeg, die spoedig uitgewischt werd door de geruchtmakende gebeurtenissen in Atjeh.
Het was den 2 September 1873, dat beide ambtenaren, de ass.-resident Van Amstel en de controleur Castens, op hun inspectiereis bij het oversteken van de rivier zeven paal benoorden Laïs, door een aantal hoofden /waaronder de Pasiran van Samban (of Fampan)/ die daar veinsden hen hunne opwachting te maken, bij het aan wal stappen plotseling door krissteken verraderlijk werden vermoord. De lijken had men zwaar verminkt de rivier af naar zee laten drijven. Dadelijk werd eene patrouille onder een officier naar de plaats gezonden, om de lijken der vermoorden op te sporen. Zij moesten onverrigter zaken terugkeeren met het berigt dat de bevolking in het Benkoelensche op onderscheidene punten in verzet was gekomen.

---

Maria Johanna Petronella is na de dood van haar man naar Nederland teruggekeerd. Op 10 maart 1874 werd zij met haar zoons ingeschreven bij haar ouders in woonhuis T.41 aan de Molenpoortstraat in 's-Heerenberg. Daar bleven zij tot 13 september 1876, toen ze naar Voorburg vertrokken.

Het gezin Knollaert Volmer - De Lange

Maria Johanna Petronella was een van de vier dochters van Jan Hermanus Knollaert Volmer, een marineofficier die na zijn pensionering in 's-Heerenberg heeft gewoond. Hij werd geboren in Voorburg op 18 november 1804 als zoon van Cornelis Knollaert en Moeder Sophia Jacomina Volmer. Klaarblijkelijk voerde Jan Hermanus de familienaam van zowel zijn vader als zijn moeder.

Mogelijk is vader Jan Hermanus vóór zijn huwelijk in Nederlands-Indië (of West-Indië) geweest. Vanwege een lange buitenlandse reis heeft hij althans op 20 maart 1840 bij een notaris in zijn woonplaats Hellevoetsluis een akte laten maken met de volgende inhoud:

---

... compareert Jan Hermanus Volmer Knollaart, lt. ter zee I, eerste officier aan boord van ZM's brik Venus, gereed liggend voor een buitenlandse reis. Hij machtigt Marinus Sebastiaan Gutteling, stadschirurgijn te Delft, tot waarneming van al zijn zaken gedurende zijn uitlandigheid. De gemachtigde dient aan zijn huisvrouw Anna Maria Josefina Knollaart, zuster van comparant, jaarlijks de helft van diens gage uit te keren.

---

Vader Jan Hermanus trouwde op 3 april 1845 in Nijmegen met Christina de Lange, geboren in Nijmegen op 6 november 1816 als dochter van schout-bij-nacht Pieter de Lange en Hendrika Johanna Maria Engelberta Brousson. Zijn schoonvader was dus net als hijzelf marineofficier. Komende vanuit Zaltbommel vestigde hij zich op 28 augustus 1862 met zijn vrouw in 's-Heerenberg. Daar overleed hij op 1 juni 1876. Tien jaar later, in 1886, verliet zijn weduwe 's-Heerenberg en ging in Den Haag wonen.

Het echtpaar had vier dochters:

1. Sophia Jacomina Christina, geboren op 8 januari 1846 te Vlissingen. Haar vader had toen net als in 1840 de rang van luitenant ter zee eerste klasse (die overeenkomt met majoor bij zowel land- als luchtmacht). Zij overleed in Arnhem op 21 januari 1910
2. Maria Johanna Petronella, geboren op 22 februari 1847 te Hellevoetsluis.
3. Jeanne Hermance, geboren in oktober 1848 te Nijmegen. Zij overleed op 5 februari 1914 in Loosduinen.
4. Nancy Wilhelmina, geboren op 23 juni 1851 in Nijmegen.

Het gezin Castens – Knollaert Volmer

Zoals onder de kop Van Benkoelen naar 's-Heerenberg reeds aangegeven, heeft het gezin Castens – Knollaert Volmer in Benkoelen op Zuid-Sumatra in Nederlands-Indië gewoond. Hierover weten we alleen dat daar twee zoons zijn geboren. Waarschijnlijk was het overlijden van vader Engelbertus Castens de reden waarom Maria Johanna Petronella en haar zoons naar Nederland en naar 's-Heerenberg zijn gekomen.

Beide zoons zijn volwassen geworden en getrouwd. Jan Herman Christiaan Castens trouwde op 5 december 1894 bij volmacht in Breda met Christina Henriëtte Arendina Raedt van Oldenbarnevelt, dochter van Christiaan Hendrik Arend Raedt van Oldenbarnevelt en Frederika Louisa Wilhelmina Borgen. De volmacht was waarschijnlijk nodig omdat een van beide echtgenoten zich (al) in Nederlands-Indië bevond. De jonge bruid, nog maar negentien jaar oud, was geboren in Batavia op 23 juni 1874 en overleed acht maanden na haar huwelijk in Segli, Atjeh, op 17 augustus 1895.

De jongste zoon, Leonard Karel Willem Castens, trouwde op 22 september 1898 te Leerdam met Emma Augusta Nortier, 21 jaar oud, geboren te Arnhem als dochter van Cornelis Adriaanszoon Nortier en Lijdia Elisabeth Bischoff. Het jaar daarop, op 8 augustus, werd hun dochter Emma geboren.

Over het verdere lot van moeder Maria Johanna Petronella is (nog) niets bekend.

Bronnen

• Bevolkingsregister Bergh
• Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den Haag, Egter van Wissekerke, Toegang 440, inv.nr. 18
• Genlias
• Zeeuwen gezocht
• Streekarchivariaat Voorne-Putten en Rozenburg