Salesianen van Don Bosco

Adres: 's-Heerenberg Emmerikseweg 13

De derde bewoners van het Patersklooster

Een luchtfoto van Huize Don Rua. Merk op dat dezelfde foto ook door de Witte Paters is gebruikt, maar hier voorzien is van een opdruk van de Salesianen. Rechts aan het pad langs het voetbalveld zitten vier Witte Paters in de zon.
Klik op de foto voor een vergroting.

De Salesianen van Don Bosco waren de derde bewoners van het Patersklooster in 's-Heerenberg. In 1958 kochten zij het klooster van de Witte Paters, die in dat jaar naar een klooster in Engeland verhuisden. Sinds de opening in 1910 door de jezuïeten had het klooster bekend gestaan als het Sint Bonifatiushuis, maar de salesianen veranderden de naam in Huize Don Rua. Dit was een eerbetoon aan Michele Rua (1837-1910), de rechterhand en eerste opvolger van Giovanni Bosco (1815-1888), die de kloosterorde in 1859 had gesticht.

De naam Huize Don Rua kwam niet maar zo uit de lucht vallen; het was de naam van het kleinseminarie (juvenaat) van de salesianen in Ugchelen bij Apeldoorn. Het gebouw daar was al aan het eind van de jaren veertig te klein geworden, maar geplande nieuwbouw kon niet doorgaan, omdat een nieuwe autosnelweg (de huidige A1) dwars over het bouwterrein kwam te liggen. De salesianen moesten daarom op zoek naar een ander onderkomen en vonden dat in het Patersklooster in 's-Heerenberg.

Op 5 juli 1958 begonnen de onderhandelingen over de koop van het klooster. De Witte Paters vroegen 2,3 miljoen gulden, de salesianen boden 1 miljoen. Uiteindelijk werd op 27 augustus de koop gesloten voor 1,3 miljoen. Hierna werd het klooster vanbinnen ingrijpend verbouwd; veel binnenmuren werden weggebroken en het aantal wc's en andere sanitaire voorzieningen werd drastisch uitgebreid.

In april 1959 namen 23 salesianen en 127 studenten hun intrek in het nieuwe Huize Don Rua. De officiële opening vond plaats op 20 juni 1959 in aanwezigheid van vele geestelijken en notabelen uit Bergh en omgeving. In september arriveerden nog meer studenten. Voor hen was nog voldoende plaats, want op de slaapzalen stonden in totaal 180 bedden.

Het onderwijs op Huize Don Rua

Huize Don Rua was in eerste instantie een juvenaat van de salesianen, dat wil zeggen een klooster waar jongens werden opgeleid tot broeder of pater. Daarnaast werd er in de loop van de jaren zestig een internaat voor regulier gymnasiumonderwijs geopend. De lessen daar stonden ook open voor externen, ofwel voor jongens uit 's-Heerenberg en omgeving die niet op het internaat verbleven.

De leraren op zowel het juvenaat als het gymnasium waren salesianen. De enig bekende uitzondering is Frits Borkus van de ULO in Doetinchem, die werd aangetrokken als leraar Frans.

Na voltooiing van hun opleiding werden de meeste Salesianen actief in onderwijs en het jeugdwerk. Dit was de voortzetting van het werk dat Don Bosco, de stichter van de congregatie, was begonnen: de opvoeding van verwaarloosde jongens.

Een bekende Salesiaan die in Huize Don Rua heeft gewerkt is Ad van Luyn (* 1935), bisschop van Rotterdam van 1994 tot 2011. Hij werd in 1954 Salesiaan. Daarna heeft hij als onderdeel van zijn priesterstudie zijn stage in het jeugdwerk gelopen op het kleinseminarie in Ugchelen en, na de verhuizing, in 's-Heerenberg. Na zijn studie theologie in Turijn was hij van 1964 tot 1967 terug in 's-Heerenberg als leraar klassieke talen. Hij was toen tevens secretaris van de provinciaal overste van de salesianen in Nederland, die toen met een kleine staf op Huize Don Rua woonde. Van 1975 tot 1981 was Van Luyn zelf provinciaal overste. In zijn verdere loopbaan bekleedde hij hoge posten in zowel zijn eigen congregatie als in de rooms-katholieke Kerk in Nederland en Rome. Sinds zijn emeritaat in 2011 woont hij in een huis van de salesianen in Bonn, waar hij zich bezighoudt met de problematiek van zwerfkinderen in de Derde Wereld.

In De Tijd van 16 mei 1959 stond een van de eerste advertenties om studenten voor Huize Don Rua te werven.

‎Een slaapzaal in Huize Don Rua

De sluiting van Huize Don Rua

De jaren zestig waren een tijd van grote maatschappelijke veranderingen, die ook de rooms-katholieke Kerk niet onberoerd hebben gelaten. Voor Huize Don Rua was het gevolg dat het aantal aanmeldingen sterk daalde. Al in 1966 was de terugloop zodanig, dat de salesianen zich beraadden over de toekomst van hun vestiging in 's-Heerenberg.

De eerste stap op weg naar sluiting was de verhuizing van het provincialaat naar Den Haag in augustus 1966. Het provincialaat, dat de leiding had over alle vestigingen van de salesianen in Nederland, bestond toen uit de provinciaal overste Hannibal Bartoluzzi en vier stafleden.

In april 1969 werd besloten het juvenaat op te heffen. De studenten die nog salesiaan wilden worden, en dat bleken er maar weinig te zijn, konden hun studie afmaken in Rijswijk (Zuid-Holland). De rest van de jongens kon het schooljaar 1970-1971 nog afmaken. De laatste jongens verlieten Huize Don Rua eind juni 1971.

Een kleine groep salesianen is nog in het Patersklooster blijven wonen tot de verkoop op 6 januari 1974. Ruim een jaar later opende er het creativiteitscentrum Gouden Handen.

De salesianen van Don Bosco zijn in 2010 in opspraak gekomen vanwege seksueel misbruik van leerlingen. De eerste zaak die landelijk de aandacht trok, betrof misbruik op het juvenaat in 's-Heerenberg.

Bronnen

• Old Ni-js no. 60, blz. 60-71, no. 89, blz. 17-19
• De Tijd van 16 mei 1959 op Delpher
• Ad van Luyn op Wikipedia