Groot Broekhuizen

Boerderij Groot Broekhuizen te Beek in 2018

Inleiding

Groot Broekhuizen is een boerderij aan de Sint Jansgildestraat 38 in Beek.

Toen in Beek nog geen zalen waren, vergaderde de Beekse vrouwenbond in de ruime jachtkamer of eetzaal van de boerderij Groot Broekhuizen. Als voormalig jachthuis voor de aanzienlijke eigenaren, die in het Montferland hun jachtterrein hadden, was de hoeve zo gebouwd, dat er flinke gezelschappen terecht konden.

Groot Broekhuizen heeft nogal een voornaam aanzicht. De hoeve met het grote historische voorhuis staat niet ver van de Beekse dorpskom, aan de rand van de vroegere Beekermark en ervoor staat een prachtige wilde kastanjeboom met een omtrek van 3,70 meter. Het huis was ooit omgracht, zo bleek toen bij de bouw van een ligboxenstal een pikzwarte laag tevoorschijn kwam. In de wei achter de hoeve werden ook oude fundamenten gevonden. Vermoedelijk resten van Klein-Broekhuizen, dat blijkens oude kaarten halverwege tussen Groot Broekhuizen en het voormalige kerkhuis aan de Kerkhuisstraat heeft gestaan. Deze kleinere hoeve, wellicht bij een deling van Broekhuizen rond 1691 afgesplitst, blijkt in 1822 weer verdwenen.

Oudste boerderij van Beek

Deze boerderij behoort tot de oudste van Beek; de eerste vermelding van Broekhuizen dateert al van 1300. De naam komt overigens ook elders zeer veelvuldig voor. Een landgoed in Wehl draagt dezelfde naam. Herman Soeter diepte uit de kast een complete lijst van eigenaren en bewoners vanaf 1428 op. Hieruit blijkt, dat het oorspronkelijk een Berghs leengoed was. De boerderij was in handen van rijke families en werd steeds weer aan boeren verpacht, maar vanaf 1774 namen ook de eigenaren er zelf de ploeg ter hand.

In 1902 trouwde erfgename Dientje van Raay - Golden Dientje - met de landbouwer Hugo van Haaren uit Grieth (Dld). Dit paar woonde later op het Haus Hassent in Borghees bij Hüthum (Dld). Nadat de boerderij gedurende twintig jaar aan haar neef Jan Kemperman uit de Sinderhoek in Wisch verpacht was geweest, kwam in 1922 Rutgerus (Rut) Soeter (1840–1923) uit Babberich als pachter op Groot Broekhuizen. Toen hij aankwam, moest er eerst een kar vol lege wijnflessen worden afgevoerd. De vorige bewoner had ze gewoon uit het raam naar buiten gegooid.

De volgende generatie pachters bestond uit Dorus Soeter en zijn ongetrouwde broers en zuster Rut, Mart en Anna. Inmiddels had de Nederlandse staat het bedrijf aan het eind van de Tweede Wereldoorlog onteigend als vijandelijk vermogen, omdat eigenaar Van Haaren een Duitser was.

Toen de gebroeders Soeter wat ouder werden, vroegen ze hun neef (oomzegger) Herman, boer en loondorser op de Rozenkamp in Stokkum om als pachter de hele handel in Beek over te nemen. Ze wilden er nog graag wat vee blijven weiden vanuit hun huis in het "darp". Herman zat in Stokkum goed, maar hij kon er haast niet onderuit. Hij had echter officieel een landbouwopleiding nodig om het Beekse bedrijf van de staat te kunnen pachten. Hij had wel een avondcursus bij meester Leisink in Stokkum gevolgd, maar geen dagopleiding. Toen kwam er onverwacht een rijksambtenaar op de boerderij in Stokkum kijken. Deze bevond alles in uitstekende staat en zo kon Herman dan ook op Groot Broekhuizen beginnen. In 1954 kocht hij de hoeve, waar nu zijn zoon een stierenmesterij runt.

HERMAN SOETER STOND AAN DE WIEG IN 1959 ALS OPRICHTER VAN DE CARNAVALSVERENIGING "DE DÖSVLÈGELS"

Herman was ook loondorser en als jonge knaap heeft hij volop met de vlegel gedorst. De drieslag en het afstoten hoefde niemand hem voor te doen en zo was hij in 1959 een van de oprichters van de Beekse Carnavalsvereniging "De Dösvlègels". Broer Willem Soeter had in Stokkum een slepersbedrijf op paardenkracht, dat hij in 1930 omzette in een dorsbedrijf. De dorsmolen en de bijbehorende benzinemotor werden eerst met paarden verplaatst. Twee jaar later zette Herman dit bedrijf voort, toen zijn broer naar Hernen in de Betuwe verhuisde.

In 1936 had Herman de eerste trekker in deze streek; een Ford, die op petroleum reed. Daarmee kon hij zijn twee dorskasten beter verrijden.

Eens verbrijzelde een losgeslagen wals de planken van de dorsmolen, maar gelukkig gebeurden er daarbij geen persoonlijke ongelukken. Door de stof kon je elkaar vaak haast niet zien en dan nog dat oorverdovende geraas van die 1200 toeren per minuut.

Het loonbedrijf, later nog uitgebreid met allerlei andere machines werd in 1960 overgenomen door zoon Wim in Azewijn en ook dit groeide uit tot een grote moderne onderneming.

Herman was altijd voor nieuwigheden en derhalve was het uniek, dat hij in 1967 als boer op zijn eigen land een stergolfbaan opende, de eerste in de regio. Erbij kwam ook nog een hertenkamp. Een flinke attractie voor het toerisme in het dorp, dat hij ook jarenlang krachtig stimuleerde als bestuurslid van de Beekse VVV (Vereniging voor Vreemdelingenverkeer).

Verder is Herman wijd en zijd bekend als handelaar in roerend en onroerend goed en zelfs een nertsenfarm zette hij ooit bij zijn boerderij op poten.

De boerderij werd overgedragen aan zijn zoon Harrie, die hier nog jarenlang op boerde. In de jaren 90 kwam de familie Overgoor in het bezit van Groot Broekhuizen en zette het veeteeltbedrijf voort.

De stergolfbaan kreeg inmiddels de naam "De Korenbloem "en neemt nog steeds een belangrijk toeristische plaats in het in 2022/23 vernieuwde centrum van Beek.

Bewoners

• 1922: Wilhelmus Soeter (Babberich) (1872–1960) getrouwd met Hendrina Koenders (1874–1958)
• 1949: Herman (Wilhelmuszn) Soeter (1909–1998) getrouwd met Anna Derksen (1911–1998)
• +/- 1980: Harrie Soeter en Elly van de Beld
• +/- 2000: Henk Overgoor en Marielle Koning, tot op heden (2023) aldaar nog wonend.

• 

  Groot Broekhuizen
  jaren 60 voorgevel
• 

  Groot Broekhuizen
  jaren 60 voorgevel
• 

  Groot Broekhuizen
  jaren 60 achtergevel
• 

  Groot Broekhuizen
  jaren 60 achtergevel
• 

  Herman Soeter
• 

  Stergolfbaan de Korenbloem in 1968

Bronnen

• Bergh; Heren, Land en Volk, blz. 469 – 470
• Bart Hendricksen, Veldwerkgroep Beek/Loerbeek