Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Bijzondere Vrijwillige Landstorm
Op de pagina Militairen staan die categorieën militairen die onder oorlogsomstandigheden en/of in het buitenland dienst hebben gedaan. Hiertoe behoort een klein aantal Berghse mannen die in maart 1920 als lid van de Bijzondere Vrijwillige Landstorm vanuit 's-Heerenberg een verkenningstocht op Duits grondgebied hebben uitgevoerd. Het ging hier om een inzet die nog geen dag heeft geduurd en waarbij de grens slechts enkele tientallen kilometers werd overschreden, maar toch verdienen deze militairen daarmee vermelding op deze pagina.
Inhoud
De Bijzondere Vrijwillige Landstorm
Het eind van de Eerste Wereldoorlog ging met revoluties gepaard. In Rusland hadden in 1917 de communisten de macht gegrepen, en bij de wapenstilstand in november 1918 viel Oostenrijk-Hongarije in stukken uiteen en werd in Duitsland de republiek uitgeroepen. In Nederland bestond de vrees dat de revolutie vanuit Duitsland naar ons land zou overslaan.
Hoewel Nederland buiten het oorlogsgeweld was gebleven, had het volk toch vier jaar onder voedselrantsoeneringen en allerlei tekorten geleden. Ook in het dienstplichtige leger bestond in 1918 veel ontevredenheid en onrust. De regering en de legerleiding voelden er daarom niet voor dit leger in te zetten voor ordehandhaving mocht er een opstand uitbreken. Daarom werd op 13 november 1918 de Bijzondere Vrijwillige Landstorm (BVL) opgericht. Een exacte omschrijving van dit korps is moeilijk te geven, ook al omdat de wetten omtrent de BVL een aantal keren veranderd zijn. Kort gezegd het komt erop neer dat afgezwaaide dienstplichtigen met groot verlof, zich konden aanmelden.
De regering had daarmee de beschikking over "een betrouwbare gewapende macht tot steun van het wettig gezag en ter handhaving van orde en rust in geval van binnenlandse beroeringen". De BVL was een normaal onderdeel van het leger. Eenheden hiervan zijn in november 1918 ingezet bij ordeverstoringen in Den Haag en Rotterdam, en daarna nog maar één keer, namelijk in 's-Heerenberg.
De verkenningstocht naar Emmerik
In Duitsland bleef het na de oorlog onrustig, en in maart 1920 braken er in het Roergebied gevechten uit tussen gewapende communisten en regeringstroepen. Het kanongebulder was tot in Nederland te horen, en de gevechten breidden zich uit in de richting van Wesel. Toen er berichten binnenkwamen dat de Spartakisten (zo noemden de communisten zich) een aanval op 's-Heerenberg beraamden, werd op 22 maart de BVL in de stad en omstreken gemobiliseerd: ook uit Stokkum, Zeddam, Kilder, Ulft en Gendringen kwamen de vrijwilligers. De mobilisatie verliep vlot: 96% van de geregistreerde vrijwilligers kwam opdagen.
De commandant stuurde als eerste een aantal mannen in burger per fiets de grens over om in Emmerik en verder in de richting van Wesel poolshoogte te gaan nemen. Zij meldden de volgende dag dat in Emmerik alles rustig was, maar dat om Wesel hardnekkig werd gevochten. De kanonnen waren inderdaad tot ver voorbij 's-Heerenberg te horen. Op 26 maart werd bericht ontvangen dat de Spartakisten bij Wesel waren teruggedreven, zodat de BVL na vier dagen paraat zijn, werd gedemobiliseerd.
Veel landelijke en regionale dagbladen schreven destijds over de mobilisatie van de BVL in 's-Heerenberg. Zij vermeldden vooral de hoge opkomst en het gedisciplineerde verloop van de vier dagen. De Graafschapbode van 26 maart 1920 vroeg zich wel af, of "het kleine troepje" van de BVL in staat zou zijn geweest een daadwerkelijke aanval tegen te houden, en of men voorbereid was op een stroom vluchtelingen.
De BVL tot 1940
De BVL is na 1920 niet meer gemobiliseerd, maar wel blijven bestaan tot de Duitsers het korps in 1940 verboden. Tot aan de Tweede Wereldoorlog werden de normale activiteiten ontplooid, namelijk schietwedstrijden in de zomer en huishoudelijke vergaderingen in de winter. Militaire oefeningen (behalve schietwedstrijden) werden door de BVL niet gehouden.
De BVL in Bergh behoorde met die in een groot deel van de Achterhoek en de Betuwe tot het Landstormkorps “De Veluwezoom”. In dat verband werden landdagen georganiseerd, zoals op 3 juni 1929 en 29 augustus 1931 te 's-Heerenberg. Daarnaast worden er in de verslagen velerlei andere bijeenkomsten genoemd, zoals in maart 1930 de uitreiking in 't Klaphek in Stokkum van scherpschutterbrevetten, en in september 1931 schietwedstrijden en historische landspelen in 's-Heerenberg. Om de sterkte op peil te houden, waren er propagandabijeenkomsten, zoals in Stokkum in maart 1933 en maart 1936.
Verwarring over de naam Landstorm
De naam Landstorm leidt vaak tot verwarring. Enerzijds is dit een gevolg van het bestaan eertijds in Nederland van een Landstorm, van een Vrijwillige Landstorm en van de hier beschreven Bijzondere Vrijwillige Landstorm. Geen van drieën hebben zij echter iets te maken met de door de Duitsers op 12 maart 1943 opgerichte “Landwacht Nederland”, die op 16 oktober 1943 werd hernoemd in “Landstorm Nederland”, en een jaar later nog eens in “SS-brigade Landsturm Niederlande”.
Leden van de BVL
Op deze pagina zouden de BVL’ers genoemd moeten worden die in maart 1920 aan de verkenningstocht op Duits grondgebied hebben deelgenomen. Helaas zijn hun namen niet bekend. Er is in het algemeen weinig over de BVL in Bergh bekend, en uit zijn meer dan 20-jarig bestaan zijn tot nog toe alleen de namen overgeleverd van:
- J. Garben (Stokkum)
- Hendrik Gerritsen (Stokkum)
- H. Spekking (Stokkum)
- B. Thus (Stokkum)
- H. Weijenberg (Beek)
Bron
- De Bijzondere Vrijwillige Landstorm, H. Tomas, Stichting Liemers Museum, 1991.
