Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Deventer, Jacob van
Korte levensloop
Jacob van Deventer was een cartograaf. Zijn geboortedatum is niet bekend, maar op 24 april 1524 werd hij als Jacobus de Daventria ingeschreven aan de universiteit van Leuven, zodat wordt aangenomen dat hij kort na 1500 ter wereld kwam, waarschijnlijk in Kampen. Dit was nog voor zijn moeder in 1510 trouwde met een inwoner van Deventer, waar Jacob zijn verdere jeugd doorbracht.
In Leuven studeerde hij aanvankelijk hij geneeskunde en wiskunde, maar stapte later over naar landmeetkunde en cartografie. Na een lange loopbaan als cartograaf overleed hij in 1575 in Keulen.
Hoge opdrachtgevers
Tussen 1536 en 1545 maakte hij in opdracht van de Staten Generaal (die toen in Brussel zetelde) vijf kaarten van de Nederlandse gewesten. Deze kaarten behoren tot de eerste natuurgetrouwe kaarten die er van dit gebied zijn gemaakt. Hierbij toonde hij zo'n groot vakmanschap, dat hem in 1540 de titel keizerlijk geograaf werd verleend. Omstreeks 1542 vestigde hij zich in Mechelen.
Aansluitend maakte Van Deventer in opdracht van keizer Karel V en koning Filips II plattegronden van meer dan tweehonderd steden in de Nederlanden, waaronder een van 's-Heerenberg. In de collectie van Huis Bergh bevindt zich een reproductie van een kladversie van deze kaart, die gedateerd wordt op 1543. Andere vindplaatsen geven echter het jaar 1560. De reproductie is kaart nr. 51 in de map Nederlandsche Steden in de 16e eeuw, die in 1916 werd uitgegeven door Lith. J. Smulders & Co. in Den Haag.
De stad wordt op de kaart aangeduid als 'tsheren Berch. Ten noordwesten van de Molenpoort is de grafelijke molen duidelijk te zien. Dat de kaart een kladversie is, blijkt bijvoorbeeld uit het niet ingevulde wapen van de graven van Bergh, dat rechtsboven de molen is getekend. Naar het noorden staat het gebied tot aan de zessprong met de Padevoortse Allee in Zeddam op de kaart.
.JPG) Wachttoren aan de Walsteeg, zoals die ook op Van Deventers kaart staat. |
.JPG)
Kopergravures
Van de kaarten die Van Deventer tussen 1536 en 1545 maakte, zijn na 1560 in Rome kopergravures gemaakt. Afdrukken van deze kaarten waren daarna in de Nederlanden en elders op markten en in boekhandels te koop. De kopergravure van de kaart met de hertogdommen Gelderland, Kleef en Gulik werd in 1566 gemaakt. Een afdruk hiervan was op 18 augustus 2019 te zien in het tv-programma Tussen Kunst en Kitsch. De waarde van de afdruk werd geschat op vijfduizend euro.
Hieronder is het gedeelte afgebeeld van de streek rond 's-Heerenberg, dat hier T SHEREN BERGA genoemd wordt (klik op de kaart voor een vergroting). De uitsnede daarnaast vermeldt dat Gelderland, Kleef en Gulik alsmede aangrenzende gebieden op de kaart staan, zoals beschreven door Jacob van Deventer. Onderaan staat in Rome, 1566.
Bronnen
- Jacob van Deventer op Wikipedia
- Jacob van Deventer in [https//www.geheugenvandrenthe.nl/deventer-jacob-van Het Geheugen van Drenthe]
- De kaart in de Collectie Gelderland
- Tussen Kunst en Kitsch, uitzending 18 augustus 2019, fragment over de kaart begint op 23:29
- Benny Schuurman
