Lancaster ED558

Het verhaal

Een Avro Lancaster B Mark III bommenwerper van 9 Squadron stijgt op van de vliegbasis Bardney.
Klik voor een vergroting.

In de nacht van 13 juni 1943, eerste pinksterdag, om 01.30 uur explodeerde in de lucht boven Braamt de Britse Avro Lancaster B III bommenwerper met serienummer ED558. Het toestel van 9 Squadron was op 12 juni om 22.42 opgestegen van de RAF-vliegbasis Bardney in het graafschap Lincolnshire voor een bombardementsvlucht op Bochum (D).

Aan boord waren:

• Pilot Officer F. Archer, navigator
• Sergeant W.R. Barker, rugkoepelschutter
• Sergeant C.E. Clayton, boordwerktuigkundige
• Flight Sergeant J.L. Crawford, radiotelegrafist
• Flying Officer T. Mellard, bommenrichter
• Warrant Officer Class II H.G. Watson, staartschutter
• Warrant Officer H.E. Wood, piloot

Zij waren allen Brit, behalve Watson, die uit Canada kwam.

Op de terugweg werd het vliegtuig in brand geschoten door nachtjager majoor Werner Streib, destijds commandant van Gruppe 1 van Nachtjagdgeschwader 1 in Venlo. Piloot Wood gaf daarop het bevel het toestel per parachute te verlaten, maar boordschutter Watson was zodanig gewond dat hij niet meer kon springen. Piloot Wood besloot toen een noodlanding te gaan maken. Hij zag dat dit weinig kans van slagen had, maar het was de enige manier waarop hij Watsons leven nog kon redden. Zijn laatste woorden aan de rest van de bemanning waren: "If I don't make it, cheerio". Inderdaad lukte de noodlanding niet meer, want nadat de overige bemanningsleden gesprongen waren, explodeerde de Lancaster. De meeste brokstukken kwamen neer aan het Onderlangs in Braamt.

Wood en Watson werden dood gevonden. Volgens een opgave van de gemeente Bergh aan het Rode Kruis had Wood het nummer 102 op zijn vliegersoverall en Watson het nummer 128. Zij werden op woensdag 16 juni 1943 om half tien 's morgens begraven op het protestantse kerkhof in Zeddam. Hun namen staan op de plaquette bij het Canadese kanon op de Bleek in 's-Heerenberg.

Op zondag 16 juni begon de berging van de Lancaster. De Duitsers hadden hiervoor de particuliere firma Grüter, Copier & Co ingehuurd. Die bracht de brokstukken naar Doetinchem, vanwaar ze per trein naar Utrecht werden vervoerd. Daar hadden de Duitsers op Kanaleneiland een Zerlegebetrieb, waar vliegtuigwrakken – geallieerde zowel als Duitse – verder werden gesloopt en het schroot werd gesorteerd voor hergebruik.

De overige vijf bemanningsleden werden op de grond krijgsgevangen gemaakt. Van Archer en Clayton is bekend dat zij bij Silvolde gearresteerd werden. Hierover is meer te lezen op de pagina van Clayton. Over het lot van de overige drie is niets bekend, maar alle vijf hebben zij de oorlog overleefd.

De staat van dienst

Lancaster ED558 werd op 5 februari 1943 aan 9 Squadron geleverd. Van dit toestel is bekend dat het heeft deelgenomen aan bombardementsvluchten op ondergenoemde steden. De laatste zeven vluchten, gemerkt met *, werden uitgevoerd door piloot Wood en zijn bemanning.

Daartussendoor heeft ED558 meerdere test- en oefenvluchten gemaakt. De vlucht van 15/16 mei, Bullseye, was ook een oefenvlucht, maar een die de werkelijkheid zo dicht mogelijk naderde. Hij is daarom geregistreerd als operationele vlucht. Het doel was een stad op de Britse eilanden, maar de aanvliegtijd was lang om een realistisch effect te creëren. Boven het doel moest als bewijs dat het doel gevonden was, met open bomluiken een foto gemaakt worden van een infraroodlicht op de grond. Het is opmerkelijk dat Wood en zijn bemanning al twee operationele vluchten hadden gemaakt vóór de Bullseye-oefening: op 4 mei met Lancaster ED558 naar Dortmund en op 13 mei met een andere bommenwerper naar Pilsen.

• Lorient, 13/14 februari 1943
• St. Nazaire, 28 februari /1 maart 1943
• Berlijn, 1/2 maart 1943
• Neurenberg, 8/9 maart 1943
• St. Nazaire, 22/23 maart 1943
• Berlijn, 27/28 maart 1943
• Berlijn, 29/30 maart 1943
• Pilsen, 16/17 april 1943
• Dortmund, 4/5 mei 1943*
• Bullseye, 15/16 mei 1943*
• Dortmund, 23/24 mei 1943*
• Düsseldorf, 25/26 mei 1943* (in de linkervleugel geraakt)
• Wuppertal, 29/30 mei 1943*
• Düsseldorf, 11/12 juni 1943*
• Bochum, 12/13 juni 1943* (neergeschoten)

Met *: Gevlogen door piloot Wood en zijn bemanning.

Toen ED558 na vier maanden bij 9 Squadron verloren ging, had het in totaal 272 geregistreerde vlieguren gemaakt.

Bronnen

• Commonwealth War Graves Commission
• Imperial War Museums. Foto Lancaster: © IWM (CH 10405)
• Lostaircraft.com
• Karl Lusink / ARGA
• Verliesregister 1939-1945, lijst 1943
• Kinderen van sergeant Clayton