Bijdragen aan Berghapedia? Klik hier om je aan te melden !
Zwartlandershut
De Zwartlandershut, ook genaamd Zwarte Hut, Zwartehoef, Zwarte Hoeve en Zwarte Hof, was een daghuurdersplaats en boerderij in de smalle strook Berghs grondgebied tussen landgoed De Byvack en de voormalige gemeente Didam. De weg waaraan de boerderij stond hoorde vanouds al bij Didam.
De Zwartlandershut is al heel oud: in het 15e-eeuwse Necrologium van Elten komt de hoeve al voor als die Swarte houe, ter Swarter houen en ter Swesterhouen (de u moet hier als v gelezen worden). Als plaatsaanduiding staat er dat de hoeve prope loesen, bij Loesen lag. De eigenaar (of een van de eigenaren van de gronden van de hoeve) was Arnoldus de Baecke (van Beek), die op 7 juni in een onbekend jaar overleed (maar wel in de tijd dat het Necrologium werd bijgehouden). Hij komt meermaals voor in het Necrologium en wordt aangeduid als presbyter en sacerdos (priester), waarvan een keer als presbyter de una paroecia terre in wele. Was hij pastoor in Wehl? Door het jaar heen staan meerdere dagen vermeld waarop hij in een mis herdacht werd. Meestal moest de misintentie betaald worden uit de inkomsten van zijn bezitting in Emmerik, maar op drie dagen werd die voor hem en al zijn vrienden (pro memoria ipsius et omnium amicorum) betaald uit de inkomsten van de Zwarte Hoeve.
De Zwartlandershut komt ook al voor op de tiendkaart die Theodorus Bücker in 1735 maakte voor het kapittel van de Sint Martinuskerk in Emmerik. Als bewoner wordt hier Swarten Derrick vermeld. Slaat dat zwart op zijn persoon of op zijn woning?
Een mogelijkheid is dat "hut" moet worden opgevat als ijzerhut, zodat de naam wellicht verwijst naar ijzerproductie die ooit in deze omgeving heeft plaatsgevonden.
Hoewel van bescheiden formaat, was de Zwartlandershut blijkbaar niet zomaar een hoeve, want na de kaart van Bücker wordt hij nog meer dan twee eeuwen op kaarten vermeld. Zo staat de naam op de kaart van de kadastrale gemeente 's-Heerenberg, sectie A, De Byvanck uit 1822. Daarna staat de naam op een kaart uit 1850 en vervolgens op alle edities van topografische kaarten tot die van 1957.
Het adres van de Zwartlandershut is Arnhemseweg 28/28A. Het huidige pand is in 1971–1972 gebouwd.
Kaarten
Klik op de kaarten voor een vergroting.
Kadastrale kaart 1822
1850 
1867 
1931 
1954
Bewoners
- Bernardus Scholten
- Elisabeth Scholten, dochter van Bernardus Scholten. Zij trouwde in 1846 met Willem Jansen. Zij overleed in 1859.
- Willem Jansen. Hij hertrouwde in 1859 met Willemina Limbeek. Hij overleed in 1870.
- Willemina Limbeek. Zij hertrouwde in 1872 met Antonius Teunissen. Zij overleed in 1904, haar man in 1909.
- Elisabeth Jansen, dochter van Willem Jansen en Willemina Limbeek. Zij trouwde in 1896 met Hermanus Liske. Zij vertrokken in 1925 naar Elten.
- Gerardus Peters. Hij kocht de boerderij in 1909 van het echtpaar Liske-Jansen. In 1904 was hij al getrouwd met Johanna Jansen.
- Johannes Jacobus Duis uit Didam. Hij kocht de boerderij in 1914 van Gerardus Peters.
- Lambertus Hermanus Hendricus Reijmer (*1895). Hij werd in 1924 eigenaar. Hij was in 1921 getrouwd met Willemina Hendrika Maria Rutten (*1897).
- Peter Hendrik Ambting (1901–1985). Hij trouwde in 1931 met Anna Theodora Berndina Rozijn (1905–1989).
- Peter (Piet) Hendrik Ambting (1942–2000), zoon van Peter Ambting en Anna Rozijn. Zijn vrouw was Wilhelmina Aleida Vos (1943–2014). Hij liet de Zwartlandershut afbreken en in 1971–1972 herbouwen. Een van hun drie kinderen is Peter Ambting, die later priester werd.
Bronnen
- Het Kerspel Beek in de Liemers, blz. 740
- Archief Jan Meurs
- Het necrologium en het tynsboek van het adelijk jufferen-stift te Hoog-Elten, medegedeeld uit het onuitgegeven oorspronkelijk handschrift, benevens ene geschiedenis der Abdij, N.C. Kist; Leiden (1853), blz. 61, 64, 66, 67, 70, 73, 76, 78-79, 81, 85, 91, 96, 98, 102 (Google Books)
- Bart Hendricksen / Veldwerkgroep Beek-Loerbeek
- Topotijdreis
- Archieven.nl
- Online Begraafplaatsen
- Old Ni-js nr. 80, blz.29
