Peen (Paifve)

De ligging linksonder van de heerlijkheden Rutten, Nederheim (Nerem) en Peen (Paifve) aan de Jeker. Rechtsboven ligt Maastricht.

Peen was een heerlijkheid in de huidige Belgische provincie Luik, die samen met de nabijgelegen heerlijkheden Rutten en Nederheim enige tijd Berghs bezit is geweest. De Franse naam van de heerlijkheid en van het huidige dorp is Paifve.

In 1458 verkocht Antoine de Croy de heerlijkheden aan Jan IV van Nassau-Dillenburg, de overgrootvader van Maria van Nassau en Willem van Oranje. De bronnen zijn niet eenduidig over de wijze waarop de heerlijkheden binnen het geslacht Nassau zijn vererfd, maar uiteindelijk wordt Maria van Nassau genoemd als vrouwe van Rutten, Nederheim en Peen. Door haar huwelijk met Willem IV van den Bergh zouden de heerlijkheden dan in Berghse hand zijn gekomen. Een andere weg die genoemd wordt, is dat Filips Willem van Oranje-Nassau, zoon van Willem van Oranje, de heerlijkheden in 1618 verkocht aan zijn neef Hendrik van den Bergh, zoon van Maria van Nassau.

Graaf Hendrik moet de heerlijkheden in hetzelfde jaar aan zijn zus Anna hebben overgedragen, want zij was vanaf 1618 vrouwe van Rutten, Nederheim en Peen. Dit maakt de verkoop door Filips Willem van Oranje-Nassau waarschijnlijker dan vererving via Maria van Nassau, aangezien zij al in 1599 was overleden.

Na Anna's overlijden in 1630 werd graaf Hendriks buitenechtelijke zoon Herman Frederik heer van Rutten, Nederheim en Peen. Dit geeft voedsel aan de speculatie dat Anna de moeder was van Herman Frederik. De titel van heer van Rutten, Nederheim en Peen moet hem wat waard zijn geweest, want behalve zijn graventitel is dit de enige die op zijn grafmonument heeft gestaan.

Toen graaf Herman Frederik in 1669 kinderloos overleed, werd zijn weduwe vrouwe van Rutten, Nederheim en Peen. Omstreeks 1681, enkele jaren voor haar dood, heeft zij de heerlijkheden overgedragen aan Maria Bernhardine van Limburg Stirum, de jongste dochter Herman Frederiks (half)zus Anna Maria Daarmee verdwenen Rutten, Nederheim en Peen uit het bezit van de graven van Bergh.

Bronnen

• Nationaal Archief, 1.08.11 Inventaris van het archief van de Nassause Domeinraad, (1218) 1581-1811 (1842), Deel 9. Domeinen in de Zuidelijke Nederlanden en Luxemburg
• Beeldbank Tongeren, beschrijving van de schepenbank in Nerem