Breda

Breda, een stad in het westen van de provincie Noord-Brabant, was van 1125 tot 1795 de hoofdstad van de Baronie van Breda. Hier heeft Willem II van den Bergh in 1428 uit de erfenis van zijn vader Otto van der Leck een aantal bezittingen geërfd. Hiertoe behoorden de heerlijkheden Gageldonk en Hambroek, die hij al in 1436 verkocht.

Verder erfde heer Willem II onder meer drie molens:

• Grafelijke molen in Alphen
• Kaarschotse molen in Rijsbergen
• Akkermolen in Zundert

De molens werden verpacht, maar het contact tussen de molenaars en de graaf verliep niet altijd vlekkeloos. In 1577 vroegen de molenaars te Caerschot, Sundert en Alphen aan graaf Frederik (die de bezittingen van zijn broer graaf Willem IV had ingepikt na diens vlucht naar Duitsland) hoe zij hun honderdste penning (belasting) moesten afdragen. Deze vraag was waarschijnlijk gemakkelijk te beantwoorden. In de zomer van 1584 deed zich een ernstiger probleem voor. Een inspecteur van graaf Frederik stelde vast dat de molenaars in Rijsbergen en Zundert niet alleen niet betaald hadden, maar ook dat alle bewoners van de molens vertrokken waren.

Toen Maria Elisabeth van den Bergh, dochter van Hendrik van den Bergh, in 1635 markiezin van Bergen op Zoom werd, kwamen de molens in het bezit van het markiezaat. In 1698 overleed Henriëtte Francisca van Hohenzollern-Hechingen, dochter van markiezin Maria Elisabeth, waarmee met Bergen op Zoom ook de drie molens verloren gingen voor de graven van Bergh.

Bronnen

• Het archief van het Huis Bergh, blz. 141
• Archief Huis Bergh, regesten 6456 en 8035
• Monumentenregister