Beek-Riegel

Beek-Riegel is de Duitse benaming voor de grendelstelling (Riegelstellung) die in het najaar van 1944 door dwangarbeiders van de Organisation Todt is aangelegd langs de westrand van het Bergherbos.

De Beek-Riegel was een uitbreiding van de Westwall, de Duitse verdedigingslinie die kort voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog werd aangelegd langs de Duitse westgrens vanaf Zwitserland tot vlak bij Emmerik. In september 1944, na operatie Market Garden en de mislukte Slag om Arnhem, kwam de frontlijn tussen de geallieerde en Duitse legers langs de Waal te liggen. De Duitsers zagen toen het gevaar dat de geallieerden bij een nieuw offensief over het noordelijke uiteinde van de Westwall heen zouden doorstoten naar het Roergebied en de rest van Duitsland. Daarom werd de Westwall verlengd met de Pantherstellung, die van Emmerik langs de Rijn via Arnhem naar Wageningen liep, daar noordwaarts boog en via Veenendaal, Amersfoort en Nijkerk aan het IJsselmeer eindigde.

De Beek-Riegel, genoemd naar het dorp Beek, stond haaks op de Pantherstellung en liep vanaf de Rijn bij de Duitse grens langs de westrand van het Bergherbos tot bij Doetinchem. De verdedigingswerken bestonden uit tankgrachten, loopgraven, schuttersputten, stellingen voor luchtafweergeschut en Kochbunkers. Alle werkzaamheden werden onder leiding van de Organisation Todt uitgevoerd door dwangarbeiders. Dit waren leden van de lokale bevolking, maar ook mannen die bij razzia's elders in het land waren opgepakt. Ook zijn er krijgsgevangenen van het Oostfront voor dit werk ingezet.

De Beek-Riegel was gericht op het westen, waaruit blijkt dat de Duitsers bij de aanleg dachten dat de aanval van die kant zou komen. Het was ook niet onlogisch te verwachten dat de geallieerden hun plan de brug bij Arnhem te veroveren, alsnog zouden uitvoeren, om daarna oostwaarts af te buigen naar het Roergebied. Echter, op 8 februari 1945 lanceerden de geallieerden vanuit de omgeving van Nijmegen Operation Veritable en vielen via het Reichswald Duitsland binnen. De Duitsers begrepen toen dat een aanval op de Beek-Riegel niet uit het westen, maar uit het zuiden zou komen. De stellingen waren niet alleen de verkeerde kant op gericht, maar lagen aan de voet van het Bergherbos bovendien heel ongunstig. Dwangarbeiders werden daarom aan het werk gezet om bestaande stellingen aan te passen en nieuwe aan te leggen.

Na Operation Veritable bleef het in Bergh nog rustig totdat eind maart 1945 Operatie Plunder van start ging. De geallieerden staken de Rijn over, waarna Canadese troepen via Emmerik naar Nederland kwamen. Bergh kwam in de frontlinie te liggen. Tot de bevrijding op 1 april 1945 hebben de Duitsers nog gebruik gemaakt van de Beek-Riegel.

Bronnen

• Old Ni-js nr. 105, blz. 5–6, 8
• Pantherstellung op Wikipedia
• Grebbelinie, news item 188