Hottinger, Johann Heinrich

Een uitsnede van een Hottinger-kaart met het gebied rond 's-Heerenberg, hier gespeld als S'Heerenberge. Het noorden is links.
Klik op de kaart voor een vergroting.

Johann Heinrich Hottinger (in het Nederlands Jan Hendrik of Johan Hendrik Hottinger) was een Zwitserse cartograaf die als officier diende bij de genie van het leger van de Republiek der Verenigde Nederlanden (het Staatse Leger).

Hottinger werd op 17 april 1751 geboren in Zürich. Al in 1777 was hij in Nederland, waar hij in 1779 als luitenant-ingenieur in Zutphen gelegerd was. In 1788 kreeg hij als kapitein-ingenieur de leiding over de laatste fase van een militair project dat in al 1773 was gestart om Noord- en Oost-Nederland in kaart te brengen. Het gebied waarin 's-Heerenberg ligt, was omstreeks 1784 al aan de beurt geweest.

Toen het project rond 1794 werd afgerond, waren er 118 kaarten gemaakt, waarvan er 33 geheel of gedeeltelijk Oost-Gelders grondgebied beslaan. De schaal is honderd roeden op een Rijnlandse duim ofwel 1:14.400, zodat de kaarten heel gedetailleerd zijn. Op de kaart hiernaast (waar het noorden links is) zijn S'HEERENBERGE, de Plantage, de Motte Montferland met het omringende sterrenbos en SEDAM goed te zien. Wie iets beter kijkt, ziet ook de Padefort en de namen LINGELE en STOCKUM. Door het bos in de linker benedenhoek staat nog net T BERGERB(OS).

De kaartenverzameling staat bekend als de Hottinger-kaarten of de Hottinger-atlas en wordt bewaard in het Nationaal Archief in Den Haag, maar is (nog) niet online te bekijken. In 2003 en 2011 heeft een particulier een deel van de kaarten, waaronder die van Oost-Gelderland, in eigen beheer uitgegeven, maar deze atlassen zijn uitverkocht.

Voor hij de leiding over het karteringsproject kreeg, maakte Hottinger van januari 1786 tot augustus 1787 met het marinefregat Hector een reis naar Goudkust (nu Ghana, waar Nederland destijds een handelspost had), Suriname en de Antillen. Hij moest de defensiewerken in deze koloniën inspecteren en verbeteringen voorstellen. Daartoe maakte hij een aantal projectkaarten.

Begin 1814 werd Hottinger bevorderd tot kolonel en kreeg in november van dat jaar het commando over het bataljon pontonniers, mineurs en sappeurs. Bij zijn pensionering op 6 juli 1817 werd hij bevorderd tot generaal-majoor. Hij overleed in Maastricht op 25 februari 1823, 71 jaar oud.

Bronnen

• Old Ni-js nr. 53, blz. 12
• Detail van de kaart overgenomen uit de publicatie Ontgonnen verleden – Regiobeschrijvingen provincie Gelderland, Adriaan Haartsen, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Directie Kennis, juni 2009, blz. 101
• Atlas of Mutual Heritage
• De Hottinger-kaart van Zutphen (1783), H.J. Versfelt in Zutphen, vol. 21 (2002) nr. 4, blz. 91-95