Straus, Sara (1921)

Sara Straus werd op 20 augustus 1921 geboren in 's-Heerenberg als dochter van Leopold Straus en Lea Jacob. Haar voornaam wordt ook vaak gespeld als Sera.

Sara werd op 7 januari 1944 geïnterneerd in Kamp Vught (officieel Konzentrationslager Herzogenbusch), vanwaar zij op 3 juni op transport werd gesteld naar een concentratiekamp in Oost-Europa. Genoemd wordt Auschwitz, maar nader bewijs hiervoor ontbreekt. Haar gevangenennummer was 01566.

Zij is de enige van de gedeporteerde 's-Heerenbergse Joden die levend is teruggekomen. Haar ouders en haar vier broers (Jopie, Max, Sallie en Benno) zijn allemaal in de Holocaust omgekomen.

Hoe en waar Sara de Holocaust heeft overleefd, is nog onduidelijk, maar kort voor het einde van de oorlog is zij naar Zweden overgebracht, zo blijkt uit haar kaarten in de Arolsen Archives (zie bronnen). Op 4 mei 1945 kwam zij Zweden binnen in Landskrona, een stad aan de Sont, de nauwe zeestraat tussen Denemarken en Zweden. Zij is daarna verpleegd in Brevik op Lidingö, eiland bij Stockholm.

Mogelijk, maar hiervoor is geen bewijs gevonden, is Sara met een transport van de Witte Bussen (Vita Bussarna) naar Zweden gebracht. De Witte Bussen was een reddingsactie van het Zweedse Rode Kruis in het voorjaar van 1945 om Scandinavische gevangenen (lees Denen en Noren) en later ook gevangenen uit andere landen uit Duitse concentratiekampen te bevrijden. De gevangenen werden verzameld in het concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg en daarna in witgeschilderde bussen via Denemarken naar Zweden gebracht.

De aankomst in Landskrona aan de oever van de Sont duidt erop dat Sara via het Deense vasteland en de Deense eilanden naar Zweden is gebracht, en niet per schip vanuit Noord-Duitsland. Dit kan heel goed in een Witte Bus zijn gebeurd, in welk geval zij in Neuengamme in die bus is gestapt. Zij komt inderdaad voor op de slachtofferlijst van de Stichting Vriendenkring Neuengamme. Bij navraag liet deze stichting weten geen nadere informatie over Sara te hebben, maar het ligt ook niet voor de hand dat zij in Neuengamme gevangen heeft gezeten, omdat dit een mannenkamp was. Voor haar zal Neuengamme alleen het verzamelpunt voor de Witte Bussen zijn geweest.

Na terugkeer uit Zweden trouwde Sara op 28 juni 1950 in Utrecht met Harry Aaron Nabarro, geboren op 17 november 1921 in de Londense wijk Walthamstow als zoon van Aaron Nabarro en Heintje Stoodel. Hij was op 11 januari 1944 van Kamp Westerbork op transport gesteld naar Bergen-Belsen, maar heeft dit concentratiekamp overleefd. Uit dit huwelijk werden een zoon en twee dochters geboren.

Sara overleed op 3 januari 2008 op 86-jarige leeftijd in Maarssen. Na haar crematie werd haar urn bijgezet op de algemene begraafplaats Essenhof in Dordrecht. Haar man was eerder al op 29 september 2004 in Amsterdam overleden, 82 jaar oud. Hij werd begraven op de joodse begraafplaats in Muiderberg.

Bronnen

• WieWasWie
• AROLSEN Archives, DocID 411772, 411773, 127180265, 130382525
• Digitaal Monument Joodse Gemeenschap
• Old Ni-js nr. 75, blz. 36
• Stambomen van Nederlands Joodse families
• Witte Bussen op Wikipedia
• Stichting Vriendenkring Neuengamme
• Online- begraafplaatsen