Bergen, Jacobus Bernardus van

Uit de Graafschapbode van 5 juni 1936

Sjaak van Bergen werd op 1 juni 1916 geboren in Zeddam als zoon van slager Hermanus van Bergen en Maria Winterink.

Sjaak werkte enige jaren als slager bij zijn vader in de zaak, zoals ook uit nevenstaand krantenknipsel blijkt. Van 5 mei 1933 tot 27 januari 1934 woonde hij bij zijn tante in Aalten. Zij was weduwe en een zus van zijn moeder. Als beroep staat in het Aaltense bevolkingsregister vermeld: slager. Nadien woonde hij weer bij zijn ouders in Zeddam, waar hij per 22 juli 1938 werd uitgeschreven wegens vertrek naar Nederlands-Indië.

Voor zijn vertrek naar Indië was hij lid van de Voetbalvereniging Zeddam. Op de pagina van deze club is hij te zien op een foto van zijn elftal.

Nederlands-Indië

In Nederlands-Indië was Sjaak gelegerd in Soerabaja op Oost-Java, waar hij diende als kanonnier tweede klas bij het IIe Bataljon Luchtdoelartillerie van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL). Hij trouwde er met L. Sambauw, met wie hij een zoon en een dochter kreeg. De dochter is al op jonge leeftijd overleden.

Begin 1942 vielen de Japanners Nederlands-Indië binnen, waarna het KNIL op 8 maart 1942 capituleerde. Twee dagen later namen de Japanners Sjaak krijgsgevangen op een niet nader genoemde plaats op Java. De dag van zijn gevangenneming staat op zijn Japanse interneringskaart vermeld als 17-3-10, ofwel 10 maart in het 17e jaar van de regering van keizer Hirohito.

Uit de interneringskaart blijkt verder dan zijn gezin woonde op het adres Kalongan Gg. III/17 in Soerabaja. Zijn ouderlijk adres staat ook op de kaart: Dorpstraat 55 in Zeddam. Zijn stamboeknummer (zoals een leger- of registratienummer bij het KNIL heette) was 93784. Het nummer 82168 in het veld Remarks is pas na 1955 door de Stichting Administratie Indonesische Pensioenen toegevoegd.

Na verblijf in een krijgsgevangenkamp op Java werd Sjaak op een onbekende datum overgebracht naar Thailand om als dwangarbeider aan de beruchte Birmaspoorlijn te werken. Daar werd hij op 27 september 1943 ziek en overleed op 2 december 1943 om vier uur 's nachts in Kuie. Als doodsoorzaak wordt malaria vermeld, maar de erbarmelijke leefomstandigheden hebben zonder meer ook aan zijn dood bijgedragen. Hij werd in Kuie begraven en later herbegraven op het Kanchanaburi War Cemetery in Thailand, vak 3, rij F, graf 57.

Op het Kanchanaburi War Cemetery liggen eveneens begraven C.J. van den Berg, W.A. Derksen, W.H. Moerkes en C.A. Wennekes.

Sjaak staat vermeld op het oorlogsmonument in Zeddam en in de Erelijst van gevallenen 1940-1945.

De grafsteen van Van Bergen op Kanchanaburi War Cemetery in Thailand. Foto: Oorlogsgravenstichting	De vermelding van Van Bergen op blz. 14 van de Erelijst van gevallenen 1940-1945
De Japanse interneringskaart van Sjaak van Bergen. Klik voor een vergroting	Het gedicht dat Sjaaks moeder na zijn dood voor hem schreef. Op de foto het oorspronkelijke grafkruis. Bron: Archief Bertus Lukkezen

Bronnen

• Bevolkingsregisters Bergh en Aalten
• Historische kranten
• Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Binnenlandse Zaken: Stichting Administratie Indonesische Pensioenen (SAIP), Stamboekgegevens KNIL-militairen, met Japanse Interneringskaarten, 1942-1996, nummer toegang 2.10.50.03, inventarisnummer 419 (te vinden op gahetNa)
• Erelijst van gevallenen 1940-1945
• Oorlogsgravenstichting
• Parochie Zeddam 1150-1975, blz. 95